Грузиянинг алоҳида позициясини ҳисобга олган ҳолда "3+3" платформаси ёки "3+2" бўйича якуний қарор Эрдўғаннинг Эронга ташрифидан сўнггина қабул қилинади. Аммо Теҳронда ҳамма нарса аллақачон қарор қилинган - платформада Эроннинг иштироки бўлиши керак. Бу, албатта, Иброҳим Раисийнинг маҳаллий Озарбайжонга қарши лобби устидан асосий бўлмаган тақдирда ҳам жиддий ғалабасидир.
Раисий учун Арманистон – Эрдўған билан ўйинда уни бемалол алмаштириш мумкин бўлган оддий пиёда.
Эрон истеблишментини муайян жараёнларга умумий қарашлар билан бирлаштирилган ҳамфикр одамларнинг монолити сифатидаги тасаввур жуда жиддий хатодир. Эрон у ёқда турсин, ҳатто Хитой Коммунистик партияси Сиёсий бюросида ҳам бундай ҳамфикрлик йўқ. "Банкдаги азиз чаёнларим", Эрон сиёсий элитасини шундай атарди оятуллоҳ Хомейний ва у нима ҳақида гапираётганини биларди. Режимни ҳокимиятда ушлаб туриш Эрон сиёсатчилари, ИРҚК ва мамлакат диний доираларини бирлаштирадиган ягона нарса.
Аммо бу сақлаш усуллари ҳамма учун жуда фарқ қилади, бу ердаги фикрлар палитраси, вақтинчалик иттифоқлар мутлақо фантастик тарзда юзага келади. Озарбайжоннинг ғалабаси ва босиб олинган ҳудудларнинг озод этилишидан кейин Эрон Жанубий Кавказни бой берди. Теҳроннинг Тоғли Қорабоғдаги можарога оид бутун сиёсати намуна сифатида кўрсатилган ва бўлажак Эрон дипломатлари учун дарсликларда ўрганилган нарса бирданига нолга айланди.
Қолаверса, Теҳрон ҳаттоки Боку ва Анқара раислик қилган - уларнинг позицияси Москва томонидан қўллаб-қувватланган ғолиблар столига таклиф ҳам этилмади. Эрон истеблишментининг бир қисми ғазаб ўтига минди: "Қандай қилиб, Жанубий Кавказдаги мувозанат бизнинг розилигимизсиз бузилди, биз ўзимизнинг орқа ҳовлимиз деб ҳисоблаган минтақадаги вазиятни манипуляция қилиш воситасини маккорлик билан ва тўсатдан қўлимиздан уриб туширишди".
Озарбайжон билан чегарадаги ҳарбий машғулотлардаги муваффақиятсизликдан сўнг Раисий қирғийларни ҳаракатга келтирди.
Бу ерда яна президентнинг алмашиши. Бу, бир томондан, у Ҳасан Руҳоний даврида шаклланган Эрон ташқи сиёсатидаги арманпарастликка қарши бўлса-да, лекин бошқа томондан, ҳали тўлиқ кучга эга эмас. Буни синаб кўрмаслик ва Озарбайжонга нисбатан "тиш қайрамаслик" гуноҳдир.
Бу Озарбайжон билан чегарадаги эпик машқлар пайтида амалга оширилди, бу Эрон элитаси учун унчалик ёқимли бўлмаган ҳолатни очиб берди - ҳамма нарса даҳшатли кўринарди, аммо амалий жиҳатдан бу замонавий уруш талабларидан 40-50 йил орқада қолиб кетганди.
Раисий ўшанда маҳаллий «қирғийлар»га савол берди: «Сизнинг уринишларингиз фақат кулгига сабаб бўлишига ишонч ҳосил қилдингизми? Ишончимиз комилки, агар сиз Бокуни бирор нарса билан қўрқитишингиз мумкин бўлса, бу фақат ракеталар ва снарядларнинг олдиндан айтиб бўлмайдиган, бир нишонни мўлжалга олиб, бошқасини урадиган парвоз йўллари билан». Жавоб сифатида у фақат хижолатли сукунатга гувоҳ бўлди.
Бирдан Анқара ва Амирликлар Эронга ёрдам қўлини чўзди.
Шунда Эрон президенти бошқа савол берди: «Сиз менга кўрсатган Арманистон билан ўзига хос муносабатлар харитаси – иқтисодий жиҳатдан қандай тўлдирилади? Эрон бюджети бундан қанча олади?» Яна биронта аниқ жавоб эшитилмади.
Бирдан Эрдўған ва БАА валиаҳд шаҳзодаси Муҳаммад ибн Зайд Амирликдан Форс кўрфазидаги Эроннинг Шахид Режаи портига ва ундан кейин Базарган Эрон-Туркия чегара пунктигача транспорт йўлагини таклиф қилди. Бу Эрон учун ҳақиқий ёрдам бўлиб, бу дарчадан унинг иқтисодиёти учун кислород кириб келади. Табиийки, Жанубий Кавказда Озарбойжоннинг роли юқорилиги ва Туркиянинг ҳозирлиги статус-квосини тан олиш эвазига.
Иброҳим Раисий – бутун вужуди билан прагматист одам. Унинг учун Арманистон Эрон ташқи сиёсатида ҳаттоки кўп нуқта ҳам эмас, балки оддий вергулдир. Бундан ташқари – Эрдоған таклиф қилган энг фойдали лойиҳаларга алмаштириш бўлган пиёда.
