Башар Асад ва унинг ҳамкорлари кланининг "каптагон империяси" ва унинг тақдири ҳақида ҳеч ким гапирмаяпти. Бу империя охирги йилларда 10-11 миллиард доллар даромад келтириб турган, ҳатто энг кам баҳоларга кўра ҳам. Аммо Суриядаги вазият ҳақидаги муҳокамаларда бу масала тўлиқ четда қолмоқда. Хамаснинг молиявий империяси ёки "Ҳезболла"нинг дунё бўйлаб тарқалган наркоимперияси каби бу мавзу ҳам жуда кам муҳокама қилинади.
Суриядаги баасчи режимнинг 50 йиллик ҳукмронлигининг тугаши каптагон савдосининг охири бўлади, деб умид қилишмоқда, аммо бу ҳам орзу бўлиб қолмоқда. Чунки наркоимпериялар бирдан йўқ бўлиб кетмайди. Улар дунё иқтисодиётининг "соя" қисмлари билан чуқур боғланган ва минглаб одамларни ўз манфаатларига жалб қилади.
Ҳар қандай наркоимперия ўзи билан улкан ташкилий ва молиявий ресурсларни олиб юради. Сурияда бир дона каптагон таблеткасини ишлаб чиқариш бир неча центга тушса, Саудия Арабистонида унинг нархи 25 долларгача етади. Бундай улкан маржага эга ресурсни йўқотишни ҳеч ким истамайди. Балки унинг эгалари ўзгаради ёки қайта шакллантирилади, аммо унинг улкан даромадлари сақланиб қолади.
Ҳозирги кунда янги эгалари ҳақида икки асосий сценарий муҳокама қилинмоқда. Биринчи сценарий – Сурия мухолифатидаги баъзи гуруҳлар бу ресурсни ўз назоратига олиши мумкин. Иккинчи сценарий – каптагон ишлаб чиқариш Ироққа кўчирилиши мумкин. Эроннинг шиа милицияларига бу технологияни ўргатиш учун сўнгги йилларда ҳаракат қилинган.
Каптагон ишлаб чиқаришни бошлаш – ишнинг ярми, уни сотиш эса янада қийинроқ. "Ҳизболлаҳ" ва КСИР (Эроннинг Ислом Инқилоби Гвардияси) бу ишда мукаммал тармоқларга эга ва яқин келажакда бу соҳада янги келишувлар пайдо бўлиши мумкин. Натижада, уларнинг бюджетлари яна тўлиб, бунинг салбий оқибатлари юзага келиши эҳтимоли бор.
Шундай қилиб, Асаднинг наркоимперияси йўқолмайди, балки ўзгаришларга учрайди ва балки янада каттароқ кўламда пайдо бўлади. "Экспертлар" бу мавзуни муҳокама қилишдан четланиб, режим йиқилса, наркоимперия ҳам тугайди, деган фикрни илгари сурмоқдалар. Аммо воқелик бунақа эмас.
Абу Муслим
