Усмонийлар империяси ислом динига суянган ҳолда турклар томонидан асос солинган. Империянинг қулаши, биринчи навбатда унинг асосий аҳолиси турк бўлмаган чет вилоятларнинг қулашини англатар эди, туркларнинг асосий яшаш жойлари - қадимги пойтахтлар - Эскешеҳир ва Бурса Туркиянинг таркибида сақлланиб қолган эди.
Замонавий турк давлатига асос солган Отатурк, ўзининг асосий вазифасини иккинчи даражали ролларда бўлса ҳам, Ғарб дунёсига қўшилишда деб билган. Бунинг учун туркларнинг менталитетини ўзгартириш ва биринчи навбатда, оммавий онгга диннинг таъсирини олиб ташлаш керак эди. Асосий эътибор дунёвий миллатчиликка қаратилган эди.
Вақт ўтди ва Туркия НАТО даги шериклари томонидан фойдаланилган Европа ва Осиё ўртасида қулай жойлашув бўлган минтақавий куч давлати мақомига эришди. Энди мамлакат минтақавий муаммоларни ҳал қилишда фаол иштирок этмоқда ва ўзининг географик мавқеидан унумли фойдаланмоқда. Бундан ташқари, Туркия турли конспирологлар бу ҳақида гапиришни яхши кўрадиган "Исломий геосиёсий лойиҳа" билан боғлиқ тасаввур қилина бошлади.
Яқинда Куала-Лумпурда бўлиб ўтган Исломий давлатларнинг саммитида Туркия президенти аслида ислом мамлакатлари ҳудудида янги сиёсий миллатлараро конфигурацияни ташкил қилиш таклифини эълон қилди. Турк ҳукмрон доиралари ушбу минтақадаги турли давлатларни ўз атрофида бирлаштириш учун диний қадриятларга маънавий таяниш ғоясини қўллаш зарурлигини тушунишади. Энди Усмонийлар империяси исломий давлат бўлганини эслаш вақти келди.
Бироқ, улар шуни тушунадиларки, "неоусмоний" лойиҳаси соф шаклда, вилоятлар унга бўйсунадиган марказ бўлса, уни амалга ошириш мумкин эмас. Энди биз турли давлатлар тенг шартларда иштирок этадиган маълум бир мега-лойиҳа ҳақида кўпроқ гапиришимиз мумкин. Худди шу Куала-Лумпурда, биринчи навбатда, бошқа давлатлар ҳам қатнашиши мумкин бўлган Туркия, Малайзия, Қатар ва Эрон билан тенг ҳамкорлик масаласи кўтарилди.
Исломий оламдаги Туркия раҳбариятининг уринишлари бир гуруҳ араб давлатлари, биринчи навбатда Саудия Арабистони учун жуда оғриқли қабул қилинмоқда. Бироқ, уларнинг ўзлари ҳали бирон бир маънили лойиҳани таклиф қила олмайдилар. Бундан ташқари, уларнинг аксарияти тарихий давомийликсиз постколониал бирликлар сифатида пайдо бўлди. Туркия мустақилликни йўқотиш билан ҳам узилмаган, узлуксиз кўп асрлик тарихини тақдим этадиган ягона мамлакатдир.
Шундай бўлса-да, Усмонийлар империяси шубҳасиз унинг таркибига кирган Ислом тамаддунининг буюк ўтмишига мурожаат, турклар янги мега-анъанавий лойиҳанинг локомотивларидан бири бўлиши мумкинлигини намойиш қилиши керак. Империянинг ажойиб ўтмиши ва унинг ҳақиқий меросхўри - замонавий Туркиянинг порлоқ келажаги машҳур турк телесериаллари намойиш этиши кўзда тутилган мақсаддир. Шуниси эътиборга лойиқки, улар бошқа давлатлар ва халқларнинг ролини камситиб, қўшниларга душманлик қилмайди.
Туркия кино саноатининг маҳсулотлари мухлислар армиясига эга ва ижтимоий тармоқларда турли хил пабликларда кенг намойиш этилган. Минглаб одамлар ушбу сериалларни суратга олиш жойларини зиёрат қилиш учун Туркияга борган ва авваллари фақат экранларда кўришлари мумкин бўлган нарсаларга гувоҳ бўлишган. Ушбу сериаллар ўзларининг муваффақиятларига, биринчи навбатда, тингловчилар билан "умумбашарий тилда" гаплашаётганликлари учун миннатдор бўлиши керак. "Чиройли Золушка" ва "эртакдаги шаҳзода" ҳақидаги оддий
Бироқ, Лотин Америкаси «пуфак опералари»дан фарқли ўлароқ, замонавий Туркиянинг ҳаёти ҳақидаги сериалларда, фалсафий табиатга оид саволлар доимий равишда кўтарилади ва анъанавий жамиятнинг умумий хусусиятлари замонавий европалик турклар олдида пайдо бўлади. Буларнинг барчаси, ихтиёрий ёки ғайриихтиёрий равишда, барча тарихий қарама-қаршиликларга қарамай, шуни кўрсатадики, Туркия мусулмон мамлакат бўлиб қолмоқда ва турк жамияти ўзининг анъанавий хусусиятларини, биринчи навбатда, ўзининг аниқ патриархияси ва маънавий қадриятларга бўлган ишончини йўқотмайди.
Тарихий ёки сохта тарихий сериалларга келсак, ҳар доим тарихнинг муайян мамлакатда жамият томонидан талаб қилинадиган версиясини қўллаб-қувватлаши кўзда тутилган бу жанрнинг асосчилари турклар эмас. Бироқ, улар ундан тўлиқ фойдаланадилар. Ва баъзида тарих фанлари фидойиларининг шафқатсиз танқидига қарамай, ҳамма нарса аслида сериалда кўрсатилган каби бўлмаганлигига ишора қилса ҳам, ушбу тижорат нуқтаи назаридан муваффақиятли лойиҳалар экранларда юришини давом эттирмоқда.
Кўпчилик туркларга тақлид қилишга ҳаракат қилмоқда, аммо уларнинг ҳаммаси ҳам муваффақиятга эриша олмаяпти. Масалан, машҳур Болливуд "Муҳташам юз йиллик" сериалига тенг келадиган бирон нарса беролмади.
Шундай қилиб, бу сериаллар муаллифлари ихтиёрий ёки ихтиёрий равишда ўтмиш буюклигини кўрсатишга ҳаракат қилмоқдалар, гўё: "Мана, биз йўқотган мамлакат" дегандай. Дарҳақиқат, шоир ёзганидек: "Катта нарсани узоқдан кўриш мумкин", аммо ўтмишга кўприк бир вақтнинг ўзида келажакка кўприк бўлиб хизмат қилиши мумкин, шунда ҳамма "Муҳташам юз йиллик" нафақат метафора, балки келажакдаги ҳақиқат эканлигига ишонч ҳосил қилади.
Бироқ, кинематографнинг биринчи номи "иллюзион" эди - "истеҳзо", "алдаш" деган маънони англатади. Бежизга Голливуд "орзулар фабрикаси" деб номланган. Турк сериали нима бўлиб чиқади: тўлиқ маъносида башорат ёки иллюзиями, буни вақт кўрсатади. Айни пайтда, бу турли қитъаларда акс садо берадиган анъанавий қадриятларга асосланган ҳаёт учун яхши рекламадир.
