Исломий тафаккур: иймонсизлик ва экстремизм ўртасида (7)

Бу асрда ўз дини таълимотларига риоя қилган мусулмон ва айниқса, ёш мусулмон психологиясига таъсир этадиган бошқа сабаб шундаки, у танбеҳ бериладиган нарсаларни ошкора кўради, ёлғоннинг ҳукмронлиги ва бузуқлик тарқалишини кўради, дунёвий жамият бор овозда қичқиради, марксизм бехижолат ўзига жалб қилади, насронийлик режалар тузади ва хавотирсиз ҳаракат қилади. Оммавий ахборот воситалари ахлоқсизлик в ифлосликларни тарқатади. У яланғоч, модага эргашадиган ва ноз-карашма қилаётган аёлларни кўради, улар қандай қилиб шаробни очиқчасига ичаётганларини кўради, ахлоқсиз клублар тунни кундузга айлантираётганини кўради. У савдо дўконларида фотосуратлар, ахлоқсиз филмлар, актёрлар ва актрисаларнинг плакатлари ва уятсиз кассеталар билан тўлиб тошганини кўради, буларнинг барчаси Ислом ва имондан нафратланиш, гуноҳ ва бузуқлик васвасаси билан ахлоқсизлик дарёсига оқиб келади.

Исломий мамлакатда яшайдиган мусулмон Ислом ва Умматнинг идеалларини ҳимоя қилиш ва унинг муқаддаслигини бузганларни таъқиб қилиш ўрнига, танбеҳ бериладиган нарсаларни дуо қиладиган ва ахлоқсизликни қўллаб-қувватлайдиган қонунларни кўради, чунки бу қонунлар Аллоҳ нозил килган нарсадан келиб чиқмаган, аксинча одамлар томонидан ўйлаб топилган. Шу сабабли, тақиқланган нарсага рухсат этилиши ва Аллоҳ белгилаб берган мажбуриятга риоя қилинмаслигига ажабланмаса ҳам бўлади. Кейин у Аллоҳ мусулмон халқи учун жавобгарликни юклаган, Аллоҳ қонунларига мувофиқ яшамайдиган, Аллоҳга душман бўлганлар билан дўстлашган ва Аллоҳ билан дўст бўлганлар билан урушаётган ҳукмдорларни кўради. Улар Аллоҳдан узоқлашганларни ўзларига яқинлаштирадилар ва аксинча Аллоҳга яқинлашганларни ўзларидан узоқлаштирадилар. Улар Исломни орқага сурганларни олдинга сурадилар, Исломни олға сурганларни ортга сурадилар, Исломни фақат байрам ва маросимларда эслаб, ўз халқларидан тан олинишни излайдилар ва уларнинг соқоллари устидан кулишган. Бошқа томондан, у аниқ ижтимоий адолатсизлик ва жамиятнинг турли секторлари даромадларида кескин фарқни кўради. Саноқли одамлар миллионларни ўйнатади, оломон эса яшаш учун пул тополмайди. Ўн миллионлаб маблағлар эвазига саройлар қурилмоқда, эҳтимол уларда йил давомида атиги бир неча кун одам яшайди, шу билан бирга миллионлаб одамлар ёзда иссиқдан ва қишда совуқдан ҳимоя қиладиган уй тополмасдан кўчада ўлиб кетмоқда. Баъзи одамларнинг хазинаси худди тандир тўла олов каби олтинга тўла, уларнинг хорижий банклардаги яширин ҳисоб рақамларидаги маблағлар миқдори фақат Аллоҳга, барча амалларни ёзиб борадиган фаришталарга ва жаноб бухгалтерларга маълум, оддий одамлар эса банкротлик ва бўшлиқ уларга таҳдид қилмайдиган бўш чўнтагидан бошқа нарсага эга эмаслар. Улар оз нарса билан қониқишади, ҳатто шуни ҳам тополмаганда шоирнинг сўзларини хиргойи қилади: «Сен излаётган овқат кифоя қилади, ўлган одам учун қанча озиқ-овқат бор». Шу билан бирга, сиз йиғлаётган болалар ёки азобланаётган қарияларнинг очлигини қондириш мақсадида озиқ-овқат сотиб олиш учун пул топа олмайсиз, агар бойлар ёки нефт магнатлари ёки ТМК президентларидан бири битта битимда топадиган ёки қиморхонада қолдирадиган ёки малласоч хонимларга сарфлайдиган пулни хайр-эҳсон қилганида эди, у кўп камбағалларга ёрдам берган ва кўплаб яланғочларни кийинтириб қўйган бўлар эди.

Улкан бойликлар талон-тарож қилинган ва тўпланган, оддий одамларнинг мулки олиб қўйилган, ўғирланган ва бутун бошли пора бозори мавжуд бўлган, катта-катта ўғрилар озодликда юрган ва хурмат-эҳтиром қозонган, фақат майда ўғриларгина қаттиқ жазоланадиган жойда яна қандай бўлиши мумкин. Одамлар ва гуруҳлар ўртасида ҳасад ва нафрат дарди – бу адолатсизлик натижасидир. У қалбларни ва алоқаларни йўқ қилади, тўқнашувларга чақиради, бу иқлимни, унинг ёрқин қарама-қаршилигини, синфий ва жамоат ҳасадининг оловини ёқиш учун ишлатади, ўзининг реакцион оқимларини ёяди ва бу муҳитда таклиф қилинган оқимга бўлган севгидан эмас, балки воқеликка нафрат туфайли ўзига қулоқлар топади.

Буларнинг барчасининг сабаби шундаки, Ислом ўзининг универсаллиги, мукаммаллиги ва мувозанати билан майдонда йўқ, у ўз ерларида бегона, ўз тарафдорлари томонидан тан олинмаган, қонун ва ҳокимиятдан, ижтимоий ҳаётдан, давлатнинг сиёсий ва иқтисодий ишларидан ва бошқа, ички ва ташқи муносабатларидан четга чиққан. Ислом инсон ва унинг Робби ўртасидаги алоқа билан чекланишга мажбур қилди ва бу давлат ва жамоат муносабатларига тааллуқли эмас.

Ислом динининг пасайиши даврида насронийликнинг нусхаси бўлишга, қонунсиз иймон ва ўзаро муносабатларсиз ибодат қилиш, давлатсиз дин ва ҳокимиятсиз Қуръонга айланишга мажбур бўлди.

Ислом ўз тарихининг ва ўз одамларининг эмас, балки ўзгалар юртида унга номаълум сабабларга кўра бировларнинг юкини кўтаришга мажбур бўлди.

Ғарбдаги католик черковининг тарихи, билимга нисбатан нодонлик позициясини, озодликка қарши мустабид тарафини, халққа ва аҳолининг заиф синфларга қарши монархлар ва мустабидларнинг тарафини олиш позициясини эгаллаган салбий ҳолатларга тўла. Черков инквизиция институтини яратди, у ҳар қандай янги фикрлар, билимлар, ўзгача фикрлаш, олимларни тирик ва ўлик ҳолда ёндириб юборишни кўзларди. У дин номидан халққа адолатсизлик ва қоронғилик тарқатди ва одамлар унга қарши исён кўтариб, ўзларини зулм ва қонунсизликдан озод қилганлари ажабланарли эмас.

Исломнинг айби нимада эдики, бу қора тарихнинг оғирлиги унинг зиммасига юк бўлиб тушса, у одамларни ҳукуматдан ажратиб қўйганлиги ва қонуний мақомдан маҳрум этилгани, қалб тубида яширингани учун қораланса. Ислом фақат масжид деворлари ичида, калта тили ва паст овози билан гўёки: "Бахтли бўлиш чегара яқинида тўхташни англатади" деб тургандай. Ҳозирги пайтда масжид фақат давлат хавфсизлик органлари томонидан бошқариладиган устоздир ва исломга даъват қилишда, ёмонликдан сақланишда ва яхшиликка буюришда эркинлик йўқ.

Муаммонинг моҳияти исломий жамиятни дунёвий бўлишга мажбурлашдан иборат ва бу йўналиш унга бегона бўлиб, унинг мероси ва қадриятларига зиддир, чунки дунёвий жамиятдан асосий фарқ бу динни давлатдан ажратиш ва уни ҳокимиятдан ва қонун чиқаришдан маҳрум қилишдир. Умуман олганда, бу сўнгги вақтларга қадар Ислом тарихида ҳеч қачон бўлмаган, чунки ислом умматининг кўп асрлик тарихи давомида шаръий фатволар суд амалиётининг асоси бўлган. Ислом ибодат, жамоат муносабатлари, маданият ва урф-одатлар манбаи бўлган.

Қозилар ҳақиқат динидан ва тўғри йўлдан оғиб, бирон бир инжиқликларга амал қилган ҳолда ҳукм қилган алоҳида ҳолатлар бўлганлиги инкор этилмайди, аммо ҳеч ким Исломни даъво қилинадиган қонун сифатида рад этмаган.

Ҳатто Ҳажжаж ибн Юсуф ва бошқалар каби золим ва мустабидлар ҳам шариат аҳкомлари, Қуръон ва Суннат матнларидан қаршиликка дуч келганида: "Аллоҳ ва Унинг расули ҳақиқатни айтдилар, биз қулоқ соламиз ва итоат қиламиз, Аллоҳ бизни кечиргин, қайтишимиз ҳам сенгадир"дан бошқа нарса дейишмасди.

Эҳтирослар ёки ёвузликлар, ҳасад, жоҳиллик ва ҳоказолар туфайли шариат йўлидан оғиш ва унга қарши туриш ва уни тан олмаслик, унинг ҳукмронлиги ва ҳокимият ҳуқуқини тан олмаслик ўртасида фарқ катта, чунки у Аллоҳнинг сўзи ва Унинг ҳокимиятини англатади, Аллоҳнинг сўзи эса ҳаммадан устундир. «Ишончи комил қавмлар учун Аллоҳдан ҳукми яхшироқ ким бор?!» (Моида, 50).

Бу муаммонинг мусулмонларнинг шафқатсиз қаршилигига дуч келиши унинг виждонини хавотирга солиши ажабланарли эмас, чунки бу улар ўз ҳаётини ўз эътиқоди, фалсафалари, дин ҳақида, борлиқ ҳақида, Худо ҳақида, одам ҳақидаги тасаввурларига кўра белгилайдиган бошқа халқларни кўришади. Мусулмон киши ўзини эътиқоди ва воқелик, дин ва жамият ўртасидаги курашда яшашга мажбур бўлганини кўради.

Дунёвий жамият моделини насронийлар жамияти қабул қилиши мумкин, аммо у исломий жамиятда ҳеч қачон умумий тан олинмайди. Насронийликда художўй одам у бўйича яшаши керак бўлган қонун ёки тизим мавжуд эмас. Ҳатто Инжилнинг ўзи ҳам ҳаётни икки қисмга бўлишини қабул қилади: бири Худо ёки дин учун, иккинчиси "Қайсар" ёки давлат учун ва шундай дейди: "Қайсарники - Қайсарга, Худоники эса Худога". Шунинг учун, насронийлик дунёвий қонунлар соясида виждони хотиржам ва эътиқодга зид бўлмаган ҳолда яшаши мумкин.

Шунингдек, насронийларда диний ҳокимиятдан фуқаролик ҳокимияти фойдасига воз кечиш учун баҳона бор. Дин ҳокимияти, улар белгилаганидек, руҳонийларнинг, черковнинг ҳокимияти, унинг барча оқибатлари, анафемалари ва индульгенцияси билан!

Аммо, мусулмон жамиятига нисбатан дунёвий жамият моделини қабул қилиш бутунлай бошқача маънони англатади, чунки Исломда эътиқод, қонун ва ҳаёт учун мукаммал модел мавжуд. Шунинг учун "дунёвий" нинг қабул қилиниши мусулмонлар учун Аллоҳнинг шариати ва унинг қонунларини рад этиш ва шариатни замонавий ҳаёт учун мос эмас деб айблаш деган маънони ва одамлар ўзлари хоҳлаган қонунларни қабул қилишларини англатади, шу маънодаки, Аллоҳнинг раҳбарлиги олдида ақл ва тажриба чекланган: "Менга айтинг: сиз яхшироқ биласизми ёки Аллоҳми?" Шунинг учун мусулмонлар орасида дунёвий ҳаёт кечиришга даъват Исломни рад қилиш ва атеизмни англатади. Исломий шариат ўрнига ҳокимият асоси бўлган дунёвий қонунларнинг қабул қилиниши Аллоҳ рози бўлган ва Аллоҳ нозил қилган ҳақиқат билан ҳукм қилиш мажбуриятини олган Уммат динидан аниқ муртадлик бўлади.

Одамларнинг ушбу танбеҳ бериладиган уринишлар ҳақида сукут сақланиши бу гуноҳкорлик ҳисси, нарсаларнинг ҳолати билан ички келишмовчилик, қониқишни йўқотиш, хотиржамлик ва шарафни мусулмонларни "маърифатлаш" ҳаракатларидан келиб чиқадиган аниқ қарама-қаршилик ва итоатсизликдир, чунки бу мусулмоннинг назарида шаръийликни пасайтиради.

Дунёвий жамиятнинг модели Ғарбнинг дунёни яратган ва уни тарк этган Худони кўрадиган ғояларидан келиб чиқади. Унинг у билан алоқаси соат ишлаб чиқарувчининг соат билан алокасига ўхшайди, у уни яратган, кейин уни тарк этган ва улар бунга эҳтиёж сезмасдан ишлайди. Бу ғоя қадимги Юнонистон фалсафасидан, хусусан Арасту фалсафасидан мерос қолган, у Худо дунёда ҳеч нарсани бошқармайди ва у ҳақида ҳеч нарса билмайди, ва у тавсифлаганидек, бу бечора Худо. Бундай Худо одамларни қилмишлари билан қолдиргани ажабланарли эмас, чунки уларнинг ишлари ҳақида билмаган ҳолда У уларга қандай қилиб қонунларни беради. Бироқ, биз, мусулмонлар, ҳамма нарсани яратган Яратувчини, ҳамма нарсани илм билан қамраб олган, ҳамма нарсани ҳисоблаган ва Унинг марҳамати ҳамма нарсани қамраб олган ва барча тирик мавжудотларга озиқ-овқат бериладиган Раббимиз ва Ишларнинг Ҳокими деб биламиз. Шунинг учун У қонунларни нозил қилди, рухсат этилганларга рухсат берди, тақиқланган нарсаларни тақиқлади ва бандаларидан У томонидан белгиланган қонунларга риоя қилишларини ва У нозил қилгани билан ҳукм қилишларини, акс ҳолда улар кофир, адолатсиз ва бузғунчи бўлишлари мумкинлигини айтди.

Диннинг барча талабларига риоя қилган мусулмон буларнинг барчасини ўз кўзлари билан кўради ва буни ўз қўллари билан ҳис қилади ва унга қарши туриш учун нима қилиш кераклигини билмайди ва бу ҳақда ҳеч нарса қила олмайди. У мункар ишларни қўли билан тўғрилай олмайди, тили билан тузата олмайди, унинг қалби билан тузатишдан бошқа иложи йўқ ва бу имоннинг энг заиф кўринишидир. Қалб билан тузатиш у олов устидаги қозон қайнагани каби қайнашни англатади. У йўқотиш ва бахтсизликни кўрганда юраги ёнади, мункар ишни кўрганида ва уни тузата олмаётганида юраги туз каби сувда эрийди. Бу ички қайноқ абадий қололмайди. У нафас олиши ва бирон бир шаклда ўзини ифода этиши керак, чунки агар қозон жуда қиздириб юборилса, у портлайди ёки ёрилиб кетади.

Ислом умматига қарши яширин фитна ва очиқ ҳужум

Мен юқорида айтилганларнинг барчасига, ислом дунёси бардош бериб келган ва ўз мамлакатлари ва зиёратгоҳларига қарши ҳужумларни, умуман ўчмаётган ва ислом халқига қарши яширин ва ошкора тарзда олиб борилаётган - барча мусулмон бўлмаган кучлар - яҳудийлар, насронийлар, коммунистлар, бутпарастлар бирлашган урушни қўшимча қиламан. Уларнинг бир-бирига қарама-қарши туришига қарамай, Исломга қарши даъват ёки ҳаракат шамоли эсганида, улар бирлашадилар ва жипслашадилар.

Кўриб турибмизки, муаммоларнинг барча ечимлари катта давлатлар, айниқса Америка ва Россия ўртасидаги қарама-қаршилик туфайли моддий ёрдам олади. Бироқ, Исломдаги муаммолар уларнинг иккаласидан ҳам ечим топиш учун реал ёрдам олмайди. Аллоҳ қуйидаги сўзларда ҳақиқатни айтган: «Улар бир-бирлари билан дўстдирлар».

Ислом биродарлигига ишонган, одамлар орасидаги энг яхши умматга мансублигидан ғурурланган ва мусулмонлар - турли миллат ва тилларга қарамай - бирдам ва бир-бирларига ёрдам беришга тайёр эканликларига ва мусулмон ишларига аҳамият бермайдиган киши улардан бири эмаслигига ишонган мусулмон - у ҳамма жойда мусулмонларнинг мағлубиятлари ва йўқотишларини кўра оладими, насронийлик ва коммунизмга ўтиш орқали ўз динида бўлган биродарларини жисмоний хўрлаш ва мафкуравий вайронагарчиликка дучор бўлгани ёки ҳеч бўлмаганда уларни йўлдан оздиришга ёки жоҳил қилиб кўрсатишга, қувонч тўла кўзлар билан уйқуга ётиш ва уйғониш, қулоғигача жилмайиш ва қорни тўла овқат билан ухлашга ҳаракатларни кўра оладими? Имоннинг бирлиги ва Исломнинг ришталари қани?

Ҳар куни эрталаб ва кечқурун янгиликлар мусулмонларга Фаластин, Ливан, Афғонистон ёки Филиппиндаги биродарлар, ёки Эритрия, Сомали ёки Ҳиндистонда ёки бошқа руҳий тушкунликда бўлган мусулмонлар озчиликда яшаётган бошқа биродарлар ҳақида маълумот олиб келади ва бу маълумотлардан унинг юраги қонга тўлади ва қалби қаттиқ оғриқни ҳис қилади.

Энг муҳими, у ўзининг Исломий давлати ҳукуматини қарши келаётган ҳолда кўрмайди, аксинча у тор вақтинчалик манфаатлар ёки ирқий сабабларга кўра душманлар ёнида позицияни эгаллаб олади ёки турли хил ҳарбий тузилмаларга дўстона ҳис-туйғуларни намоён этадиган Аллоҳнинг, Унинг элчисининг дўстлигига, Унинг динига ва умматига қарши чиқади

Буларга қўшимча равишда, мусулмон ёшлари Ислом учун бу салбий воқеаларнинг барчаси унинг мамлакати ичида, мамлакат ташқарисида Исломга душман бўлган кучлар томонидан рўй бераётганини ва унинг ҳукмдорлари сионистлар ёки дунё насронийлари ёки капитализм қўлида қурол эканлиги ҳақида ўқийдилар ва эшитадилар. Улар парда орқасига яширишиб, ҳокимларни ҳаракатга келтиришади, уларни Исломий ёшлар инқилоби билан қўрқитишади, улар эса қўрқишади ва ҳар қандай ҳаракатни қайтаришга ундайдилар ва улар итоат қилишади.

Сўнгги йилларда мусулмон ёшларининг онгини ҳаяжонга солган воқеалардан бири ғарб сиёсатчилари томонидан "Депрессия" деб номланган 1967 йилдаги катта фалокатдан кейин ғарб ва мусулмонлар ўртасидаги қарама-қаршилик бўлди.

Араб исломий ёшлари Исроил зўравонлик ва адоват асосидаги яширин паразит тузилма эканига ва Ислом уммати танасидаги бу бегона микробдан ислом ерларини озод қилиш диний ва миллий мажбурият эканлигига ва Исроил давлатининг унга тегишли бўлмаган ерда бўлишга ҳаққи йўқлигига ишонч билан яшаган, Фаластин муфтийси Ҳожи Амин Ал-Ҳусайн айтганидек: "Фаластин – биз давлатсиз халқни қабул қилишимиз учун халқсиз давлат эмас!"

Кейин 1967 йилдаги фалокат юз берди ва тўсатдан арабларнинг сиёсати янги йўлга бурилди, унинг мақсадлари "душманлик оқибатларини йўқ қилиш" билан, яъни Исроилни ва 1967 йил 5 июндан олдин улар курашган ҳамма нарсани тан олиш билан чекланган эди. 1948 йилги уруш нима учун керак эди? 1956 йил ва 1967 йилги уруш нима учун керак эди?

Нима учун бўлинишдан кейиноқ Исроилга ён бермадингиз ва умматни бахтсизлик, қайғу ва уруш йўқотишларидан қутқармадингиз?

Тинчлик тўғрисидаги битимлар ёшларнинг барча интилишларини ва умидларни пучга чиқарди - улар қандай қилиб ўзларини оқламасинлар - шароитлар, муносабатлар ёки маҳаллий ёки давлат сиёсий қарашлари билан - бу мусулмон ёшларнинг қалби ва умидларига қаттиқ зарба бўлди.

Улар ўзлари учун дунёнинг буюк кучлари Исроилни қўллаб-қувватлашларини тушунишган, бизнинг - араблар ва мусулмонларнинг ҳақлигимиз эса аниқ, ахир бу янги шаклдаги салиб юришлари. Ёшлар шундай ўйлашади ва ҳақиқат буни тасдиқлайди.

Бундай ҳис-туйғулар, шубҳасиз, ўсиб келаётган мусулмонлар қалбларига таъсир қилади, Ғарбнинг кўплаб раҳбарлари ва етакчиларини ҳанузгача қўзғатаётган салибчилар ҳисси, уларни Ғарбдаги ҳар қандай Исломий ҳаракатга Ислом умматига қарши курашиш давридан қолган нафрат билан қарашга мажбур қилади.

Нега Ғарб Исроил томонида? Нега улар ўжарлик билан Исроил мавжуд бўлиб қолиш учун яратилган деб такрорлайдилар? Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Исроилни жавобгарликка тортишни истаганида нима учун Америка бутун дунёга қарши чиқади? Нега у Эритрияга қарши Эфиопияга ёрдам беряпти?

Ўғирланган сиёсатчи ёки самолёт ёки шарқдаги ёки ғарбдаги бирон бир шаҳарда ёки узоқ оролда содир бўлган бошқа бир воқеа сабабли бутун дунё жунбушга келганда, Исломнинг муаммоларига нега ҳамма бепарво? Нима учун фақат мусулмонларнинг қони Ер юзасидаги аҳолининг энг арзон қонидир?

Дарҳақиқат, бу даҳшатли жаҳаннам учлиги бизнинг умматимизга қарши фитна уюштирди ва паразитлар дарахтга ҳужум қилгани каби бизга ҳам ҳужум қилди. Уларнинг издошлари бизнинг мавжудлигимиз билан ҳисоблашадиган ва ғалабадан совринларни баҳам кўришга ва жаллод бўлишга, биз эса қурбонлар бўлишимизга рози бўлган яҳудий, насроний ва коммунистларнинг учлиги. Ёшларимиз нуқтаи назаридан, бизнинг ҳукуматимиз дунёни бошқарадиган яширин кучлар томонидан бошқариладиган шахмат тахтасидаги фигуралар, барча тўнтаришлар ва ўзгаришлар бу кучларнинг сиёсий майдонда етакчилик қиладиган ўйинидир ва бу ўйин қўрқоқни жанг қилувчи ва курашувчи қаҳрамон сифатида намойиш этади, аммо буларнинг барчаси шунчаки ёлғон.

Баъзида сўзларни бўрттириб юбориш ёки ҳаддан ташқари қўрқитиш мумкин, аммо уларда турли хил воқеалар ва намойишлар кўрсатиб ўтадиган аниқ бир ҳақиқат бор. Ва бу ҳокимлар Ислом душманлари билан тил бириктириб, исломий ҳаракатни йўқ қилиш учун ҳаракат қилаётганлари ва саъй-ҳаракатлар ўз мақсадларига эришмасликлари ва экинлар ўз меваларини бермасликлари ҳақида кўпчиликнинг онгидан ўрин олган. Ёшлар ҳокимият вакиллари ташқи кўринишда ватанпарвар бўлиб кўринади, ўз ватанларининг тақдири ҳақида қайғурадиган бўлиб кўринади, лекин ичкаридан караганда улар динга қарши хизматкорлар бўлиб, унинг душманлари учун ҳаракат қилмоқда деб ҳисоблайди!

Исломга даъват қилиш тўлиқ эркинлиги йўлидаги тўсиқлар

Эътибор беришимиз керак бўлган яна бир сабаб бу Исломга мурожаат қилиш эркинлиги ва у учун қилинган ҳаракатлар билан боғлиқ. Ахир, Ислом мусулмоннинг солиҳ бўлиши билан қониқмаслиги маълум, у бошқаларни ҳам тузатиши керак.

Шунинг учун яхшиликка даъват қилиш, наҳйи мункар ва амри-маъруф қилиш, ҳақиқат ва сабр-тоқат тўғрисидаги васият ҳар бир мусулмонга иложи борича юклатилган.

Аллоҳ Таолонинг сўзлари ҳар бир мусулмонга қаратилган: «Роббингнинг йўлига ҳикмат ва яхши мавъиза ила даъват қил» (Наҳл, 125). Аллоҳнинг Расулига эргашган ҳар бир киши – Аллоҳга даъват қилувчилардан, Аллоҳ Таоло ўз Элчисига айтганидек: «Сен: «Бу–менинг йўлимдир. Мен Аллоҳга билиб–ишонч ила чақираман ва менга эргашганлар ҳам. Аллоҳ покдир. Ва мен мушриклардан эмасман», деб айт» (Юсуф, 108). Шу сабабли солиҳ ислоҳотчилар шиори «ўзингни яхшироқ қил, кейин бошқаларни даъват қил». «Аллоҳга даъват қилган, солиҳ амалларни қилган ва «Албатта, мен мусулмонларданман!» деган, кишидан ҳам гўзал сўзли ким бор?!?» (Фуссилат, 33).

Исломда мусулмоннинг якка ўзи ҳаракат қилиши мақбул кўрилмайди, чунки Аллоҳнинг қўли жамият билан ва "мўмин мўмин учун бир-бирини мустаҳкамлайдиган бинолар сингари" дир. Одам ёлғиз бўлганида заифдир ва биродарлар билан кучли ва яхши ишларда ҳамкорлик қилиш ва Худодан қўрқиш диний бурч ва ҳаётий заруратдир. Ислом аъзоларига даъват қилишда жамият аъзоларининг ўзаро муносабати шариатнинг мажбурияти эканлиги ажабланарли эмас, чунки агар бирон бир ҳаракатсиз шариат мажбурияти бажарилмаса, унда бу амал ҳам мажбуриятга айланади. Бу мажбурият, қарама-қарши кучлар уюшган тарзда партиялар, бирлашмалар шаклида ҳаракат қилишлари билан мустаҳкамланади, шунинг учун биз ҳам худди шундай жавоб беришимиз керак, акс ҳолда, бошқалар ҳаракат қилиб, олдинга борганда биз карвонлар охирида қоламиз, ҳеч нарса қила олмаймиз.

Ислом ҳукмдорлари томонидан қилинадиган катта гуноҳлардан бири бу Исломга даъват қилиш эркинлиги йўлида тўсиқлар яратиш ва Исломга даъват қиладиган, ислом давлатини барпо этишга даъват қиладиган, шариатга куч берган, ўз ватанини озод қилган ва бу муаммоларни одамларни бирлаштириб, муаммоларини ҳал қилишга ёрдам бераётганларга қаршилик қилишдир

Бу даъват ва даъвт қилувчиларга бўлган босим, исломий фаолиятни чеклаш, айниқса, жамоат фаолиятини чеклаш – экстремизмга ундайдиган энг аниқ сабабларидан бири ҳисобланади, айниқса бошқа фалсафалар ва бошқа диний секталар эркинлик, қўллаб-қувватлаш, ҳеч қандай тазйиқ ва босимни ҳис қилмаганда.

Ақл бовар қилмайди, қандай қилиб дунёвий жамият, марксизм, либерализм ёки бошқа оқимлар ва дунёқараш моделини олға сураётганларга Ислом ерларида имкон бериш мумкин? Ажабланарлиси шундаки, улар учун партиялар ташкил этилади, муассасалар очилади, газета ва журналлар чиқарилади ва фақат Исломга чекловлар қўйилади, ваҳоланки мусулмонлар оддий одамлар номидан уммат эътиқоди ва унинг қадриятлари тўғрисида гапиришади.

Дарҳақиқат; Исломга, эътиқодга ва ҳаёт тарзига даъват кўплаб Исломий давлатларда хавфли фаолиятга айланди.

Рухсат берилган Ислом - бу содиқ Ислом, динни сотган бидъатчилар ва сўфийлар исломи, қолоқлик ва турғунлик даври Исломи, жиноятчиларнинг ортидан юриб, узоқ ва бахтли умр кўришлари учун дуо қиладиган Ислом тантаналари ва маросимлари. Динда фатализм, ибодатлардаги бидъат, ахлоқнинг бузилиши ва дин ўрнига унинг қобиғини эгаллаб олишдир.

Фақатгина шундай ислом динига рухсат берилганки, у ўзбошимчалик ҳукмдорлари ва ифлосликлар ҳукмдорлари, ҳатто Европа ва дунёвий ҳокимларнинг ҳомийлиги ва қўллаб-қувватлаши билан қамраб олинган. Улар бу диндорликни тўлиқ қўллаб-қувватлайдилар ва дуо қиладилар ва унинг тарафдорларига ҳурмат кўрсатадилар ва унга мурожаат қилганларни улуғлайдилар. Бу шундай содиқ руҳонийлар мазлум халқларни, тушкунликка тушган синфларни маст қилишлари ва ёшларни золимларга қарши жиҳод ва адолатсизликка қарши курашиш руҳини, бузуқликлар ва танбеҳ бериладиган амалларни тузатиш руҳини ўчириш, атамалар ва тушунчалар, шакллар ва тасвирлар, шубҳалар ва эътиборсизликлар денгизига чўктириш учун қилинади. Эҳтимол, бу Маркс ва унинг мактабини "дин одамлар учун афюн" деган ишончга олиб келган.

Аммо ҳақиқий Ислом - бу Қуръон ва Суннат Исломидир, саҳобалар ва тобеинлар Исломидир, ҳақиқат ва қудрат Исломидир, буюклик ва иззат Исломидир, фидойилик ва мужоҳада Исломидир. Айтиб ўтганимиздек, у ҳокимият томонидан рад этилади, чунки у ҳар доим ҳукмдорларнинг адолатсизлиги ва золимларнинг ҳокимиятига қарши қўзғолон ва исён руҳини кўтаради ва ўғилларига «Аллоҳнинг элчилигини етказадиган, Ундангина қўрқадиган, Аллоҳдан бошқа ҳеч кимдан қўрқмайдиган» (Азҳоб, 39) бўлишга ўргатади, уларда тақдир битта, ҳаёт битта, Аллоҳ битта ва Ундан бошқа нарсадан қўрқиш учун жой йўқлиги ва фақат Унга ишонишингиз мумкинлиги ҳақидаги эътиқодни тарбиялайди.

Бир неча асрлар давомида халифалик давлати бўлган ўтмишдаги исломий давлат Туркияда бош вазир ўринбосари бўлган халқ партияси номзоди вазирликдан қамоққа жўнатилди. У ва унинг шериклари 99% аҳолиси ислом динига эътиқод қиладиган мамлакатда Исломга даъват қилишда ва шариатга қонуний куч беришга уринишда айбланиб, суд қаршисида пайдо бўлишди. Прокурорлар уларга ҳар бири Туркияни Исломга – халқ динига қарши бўлган диний бўлмаган давлатдан Исломни ҳурмат қиладиган ва дин талабларига кўра унинг қонунларига бўйсунадиган давлатга айлантириш ҳақида битта ишдан келиб чиқадиган ўн бешта жиноятда айблов билдирдилар.

Армия орқали мамлакатни бошқарадиган Туркия ҳарбий ҳокимияти ҳокимиятни Ота Туркга беради, лекин Аллоҳ ва Унинг Расулига эмас. Ушбу ҳукумат исломий шариатни ва исломий турмуш тарзини қонунийлаштиришга қаратилган оддий даъватни қонун билан таъқиб қилинадиган жиноят деб билади, ҳатто даъват улар алоқадор бўлган барча демократик тизимлар томонидан тан олинган қонуний воситалар ва усуллар билан амалга оширилган бўлса ҳам. Бу одамлар куч ишлатганлик ёки шафқатсизлик қилгани ёки давлат тузумига қарши яширин қуроллар яратгани учун судланмаган, улар Ислом динига, ота-боболарининг динига ишонганликда айбланганлар. Аллоҳ битта дин, шариат ва турмуш тарзи йиғиндиси шаклида; донолик ва яхши насиҳат билан ва масжидлар минбарларидан ва оммавий ахборот воситаларининг каналларида мунозаралар билан Унга ишонганлари ва даъват қилганлари учун. Ҳарбий прокурор бу одамларни қуйидаги шиорлар билан плакатлар кўтарганликда айблади: «Ислом бу ягона йўл ва Муҳаммад – ягона доҳий, қонун бу – ислом, Қуръон бу – конституция».

Агар мусулмон, агар у Робби сифатида Аллоҳдан рози бўлса, Исломни дин сифатида ва Муҳаммадни элчи сифатида қабул қилган бўлса, бу шиорлардан биронтасини рад эта оладими? Эътиқодига мувофиқ яшашни истаган, лекин куфр зарурлигини, иймон рад қилинишини, тақиқланган нарсаларга рухсат берилиши ва рухсат берилган нарсалар тақиқланишини кўрган мусулмонлар нима қилишлари керак.

Ушбу ағдар-тўнтар килинган тушунчалар аччиқланиш, ҳаддан ташқари кескинлик ва экстремизмни келтириб чиқармайдими? Африкадаги араб мамлакатларидан бирида коммунистларга сиёсий фаолиятни конституция ва қонунлар соясида очиқ равишда чекловларсиз амалга оширадиган расмий партияларга киришга рухсат берилган, шу билан бирга халқнинг ҳақиқий эҳтиёжларини ифода этувчи исломий ҳаракат минимал расмий ҳуқуқлар билан чегараланган. Ҳукумат бу билан кифояланмайди ва ҳаракат етакчиларини қамоққа ташлайди, «Бизнинг Раббимиз - Аллоҳдир. Бизнинг йўналишимиз - ҳақиқат, бизнинг ўлчовимиз - Исломдир. Бизнинг қуролимиз - бу сўз, бизнинг капиталимиз эса маърифатдир" деб айтганлигидан бошқа гуноҳи йўқ бўлсада, уларга нисбатан шафқатсиз жазо чораларини қўллайди

Агар шундан кейин улар оқил ва яхши насиҳатлар ёки мунозара усулидан ҳафсаласи пир бўлиб, кучга куч билан жавоб қайтарса, шафқатсизликка шафқатсиз муносабатда бўлса, биз бу одамларни қоралашимиз керакми? Араб шоири айтганидек: "Агар одамлар мен билан жанг қилган бўлса, мен улар билан жанг қилганман. Мени адолатсиз деб айтиш мумкинми?”

Исломга зулм қилиш ҳолатининг бундай давом этиши узоққа чўзилиши мумкин эмас, Ислом ўз тарафдорларини топиши керак. «Умматимдан бир тоифа ҳақда зоҳир бўлган ҳолларида бардавом бўлурлар. То Аллоҳнинг амри келгунча уларга уларни хорлаганлар зарар етказа олмаслар», дедилар». Термизий, Абу Довуд ва Муслим ривоят қилишган.

Биз учун, динимиз учун, ҳаётимиз учун ушбу гуруҳни кенгайтиришни қўллаб-қувватлаш ва унинг ривожланиши ва эркин нафас олиш учун қулай муҳитни яратиш яхши амал бўлади, акс ҳолда у бошқа йўлни топади ва биз учун номақбул хусусиятларга эга бўлади.

Дарҳақиқат, Исломга даъват сувнинг кучли уриш кабидир. У ҳатто қоялар ва тошлар орасидан ҳам йўл топиши керак.

Агар ушбу даъват учун эшик ва деразаларни очмасангиз, у шубҳасиз нуқтаи назарни чеклайдиган зулмат ҳукмронлик қиладиган ер ости йўлларини топади, уларни тўғри йўлга йўналтирадиган одамни топа олмаган одамлар қалбига экстремизм йўл топади.

Шафқатсиз таъқиб ва жазо чораларига мурожаат қилиш экстремизмга қарши курашмайди, аксинча уни қўллаб-қувватлайди.

Экстремизмнинг энг муҳим сабабларидан сўнггиси ҳокимият шафқатсизлик ва таъқибга, одамлар қамчи билан ҳайдаб кириладиган ва молхонадаги ҳайвонларга бўлган муносабатдан ҳам ёмон муносабатда бўлинадиган қамоқхоналарда жазолашга мурожаат қилишидир.

Диндор мусулмонлар, айниқса қамоққа олинганлар, шафқатсиз қийноқ ва азобларнинг турли кўринишларини кўрдилар, уларнинг даҳшатлари қалбларни ларзага солиб, ҳатто болаларнинг сочлари бир зумда оқариб кетади. Ҳарбий қамоқхона зобитларидан 1954 ва 1965 йилларда нима бўлганини, жаллодлар маҳбусларни қандай қийноққа солганликларини, уларнинг таналарини қамчи билан майиб-мажруҳ қилгани ва олов билан куйдирганликларини сўранг. Эркаклар (баъзида аёллар ҳам!) худди ҳайвонларнинг жасадлари сингари оёқларидан осиб қўйиларди, жаллодлар уларни навбатма-навбат қийноққа солардилар - бири чарчаганида, иккинчиси унинг ўрнини эгаллаб, бутун вужуди доимий қон кетиб турган ярага айлангунча уни азобларди, қанча одамлар бундай жазолаш азоблари оқибатида шаҳид кетди. Ҳеч ким уларга ҳамдард бўлмади ва қийноқларни енгиллаштирмади, жаллодлар уларнинг нолаларини тинглашмади, чунки улар Яратувчидан қўрқишмаган ва У яратган бандаларга нисбатан шафқатли бўлишмаган.

Улар нацизм, фашизм ва коммунизм тажрибаларидан маълум бўлган ҳар қандай қийноқ турларидан фойдаланишди, инсон иродасини бузадиган ва онгни йўқ қиладиган янада мураккаб қийноқлар ўйлаб топишди.

Кучли аланга ёниб турган бу ўтхонада экстремизм ва куфрда айблаш ҳақида фикрлар пайдо бўлди ва шу муҳитда бу фикрлар ўз тарафдорлари ва ёрдамчиларини топди.

Бу мазлумлар оддий савол билан бошладилар: “Нега бу азобларнинг ҳаммаси бизнинг чекимизга тушди? Биз: "Раббимиз Аллоҳ, бизнинг йўлимиз Ислом ва қонунимиз Қуръон" деганимиздан бошқа қандай гуноҳ қилдик? Биз ҳеч кимдан қасос ёки миннатдорликни талаб қилмаймиз, биз фақат диний бурчларимизни бажарамиз ва Аллоҳ биздан рози бўлишини хоҳлаймиз. Наҳотки Исломий давлатда Исломий ҳаракатлар биз бу азобларга бардош берадиган жиноятлар бўлиши мумкин?”

Сўнгра бошқа савол берилди: «Бизнинг танамизни азоблайдиган, жон талвасасида хириллаб қолгунга қадар бизни урадиган, динимизни оёқости қиладиган, ибодатларимиз ва дуоларимиз устидан куладиган ва баъзида Раббимизни масхара қилишга журъат этадиган, шунда ҳатто уларнинг раҳбарларидан бири: «Раббингизни олиб келинг, мен уни ҳам қамоққа ташлайман» дейдиган бу ҳайвонлар - уларни мусулмон деб ҳисоблаш мумкинми? Йўқ! Албатта, улар мусулмон жамоатни тарк этган кофирлардир ва уларнинг дини йўқ».

Ва ниҳоят, хулосага келинди: «Агар бизни ўлгунга қадар қийноққа солаётганларнинг куфрини тасдиқлаш мумкин бўлса, бунга буйруқ берган уларнинг раҳбарлари ҳақида нима дейиш мумкин? Аллоҳ нозил қилган бўйича ҳукм қилмайдиган, аксинча, Аллоҳ нозил қилган бўйича ҳукм қилишга даъват этадиганларга қарши бор кучи билан курашадиган, буюриш ва тақиқлаш, рухсат бериш ва бекор қилиш уларнинг қўлида бўлган бу раҳбарлар ва етакчиларга нисбатан ҳукм кандай бўлиши керак?

Ўзларининг қўл остидагиларига қараганда, уларнинг куфри ва Исломдан муртадликлари янада аниқроқдир. Аллоҳнинг сўзларини келтириш кифоя: «Ким Аллоҳ нозил қилган нарса ила ҳукм юритмаса, ўшалар кофирлардир» (Моида, 44)»

Бундай хулосаларга келгач, улар ўз камерадошларига савол билан мурожаат килдилар: «Аллоҳ нозил қилган бўйича ҳукм қилмайдиган, боз устига, Аллоҳ нозил қилган бўйича хукм юритадиганларнинг ҳаммасига қарши курашадиганлар ҳақида нима дейсиз?»

Уларнинг фикрига қўшилганлар – уларнинг қаторидан, қўшилмаганлар ёки бетараф қолганлар эса, уларнинг ўзи каби кофирдир, чунки у кофирларнинг кофирлигига шубҳа билдирган, кофирнинг кофирлигига шубҳа билдирган шахс эса ўзи кофирдир.

Улар бу билан тўхталмадилар ва савол бердилар: «Аллоҳ нозил қилган бўйича ҳукм юритмайдиган бу ҳукмдорларга бўйсунадиган ва уларга сажда қиладиган бу халқни мусулмон халқ деб аташ мумкинми?» Саволга жавобни ҳам ўзлари бердилар: «Улар ўзларининг ҳукмдорлари сингари кофирдирлар, чунки улар куфрга рози бўлишди ва мавжуд тузумни тан олишди, куфр билан келишиш эса, шак-шубҳасиз, кофирликдир».

Айнан шундай жўшқинликлардан келиб чиққан ҳолда, куфрда айблашлар тўлқини ҳамма жойда тарқалди ва бу бошқа экстремистик ғоялар учун асос бўлиб хизмат қилди, ваҳоланки, ҳаммаси ҳарбий қамоқхонада бошланганди.

Ҳаёт қонунига кўра: "Зўравонлик зўравонликдан бошқа ҳеч нарса келтириб чиқармайди, кучли босим оқибати фақат портлаш бўлиши мумкин