"Биз аста-секин эскалация томон ҳаракат қилмоқдамиз - портлаш учун шароит етилган", - дея Қуддусдан сиёсий таҳлилчи Мазен Жаабари сўзларини келтиради Al Jazeera.
Эслатиб ўтамиз, ўтган йили Фаластинлик оилаларни Қуддусдаги уйларидан чиқариб юбориш борасидаги кескинликларнинг авж олиши Исроил ва босиб олинган Фаластин ҳудудидаги кенг кўламли Фаластин норозиликларининг катализаторига айланди.
Муқаддас Рамазон ойи давомида ал-Ақса масжидига Исроил хавфсизлик рейдлари кескинликни янада оширди ва тўрт кундан кейин Хамас томонидан Исроилга отилган ракеталарга жавобан Ғазога 11 кунлик Исроил ҳужуми бошланди.
Ҳозир бир неча сўнгги воқеалар Фаластин ва Исроил ўртасида янги қарама-қаршиликлар эҳтимолига ишора қилади.
"Эскалация турли жойларда, шу жумладан, Қуддусдан ҳам бўлиши мумкин", деди Жаабари. "Бу Женинда кенг қарама-қаршилик бўлиши мумкин, чунки улар [Исроил] шаҳардан ёки бошқа қуролли операциялар учун қасос олишни режалаштирмоқда".
22 мартдан бошлаб Исроил ичида фаластинликларнинг кўча ҳужумлари ёки "қуролли операциялар"нинг кескин кўпайиши 14 кишининг, шу жумладан уч полициячининг ўлимига олиб келди.
Айни пайтда, Фаластин Соғлиқни сақлаш вазирлигига кўра, январдан бери 36 нафар фаластинлик Ғарбий соҳилда Женин шаҳрида пайшанба куни икки киши Исроил кучлари томонидан ўлдирилган. У ердан бошқа ҳужумчилар ҳам бор эди.
Айнан Женин зўравонликнинг марказига айланди.
Фаластинлик жангарилар ва Исроил кучлари ўртасида қуролли тўқнашувлар сўнгги кунларда Исроил армияси томонидан ўтказилган рейдлар, ҳибсга олишлар ва мақсадли қотилликлар сонининг кўпайиши шароитида рўй бермоқда.
Фаластин Исломий жиҳод (ФИЖ) ва Фатҳ ҳаракатларининг қуролли бўлинмалари фаолият юритадиган Женин қочқинлар лагерига кенг кўламли Исроил босқини ҳақида қўрқув кучаймоқда.
10 апрел куни ФИЖ вакили "Женин лагерига қарши давом етаётган тажовуз тез орада воқеаларни очиқ ва тўлиқ тўқнашувга олиб келади" деб таҳдид қилди.
Қамалда қолган Ғазо секторини бошқарувчи Хамас вакили Ҳазем Кассем: "жойларда воқеалар туфайли нимадир алангаланиши эҳтимоли бор", - дейди.
"Исроиллик кўчманчилар Ал-Ақса масжидига ҳужум қилишда давом этса, ХАМАС қўл қовуштириб ўтирмайди", - дейди Қассем.
"Жениндаги қаршилик бизнинг бир қисмимиз; биз халқимизга зарар етказилишига йўл қўймаймиз", деди у.
Пайшанба куни ХАМАС Исроилнинг Ғарбий соҳилга ва Ал-Ақса масжидига бостириб киришидан ҳимояланиш учун "умумий сафарбарлик" қилишга чақирди.
Исроил кучлари фаластинликларнинг тунги ҳужумлари ва ҳибсларини амалга оширган ва Исроил кўчманчилари чекловларга қарамай, Ал-Ақса масжиди ҳудудига кириб келган Шарқий Қуддусни босиб олганларида ҳам зиддиятлар кучайди.
Қуддуснинг эски шаҳрида яқинда Исроил кўчманчилари гуруҳларининг ал-Ақса масжиди мажмуасини босиб олишга ва 15 апрел куни у ерда Пасха қурбонлигини ўтказишга чақиришлари кўплаб фаластинликлар томонидан Исроилнинг бу муқаддас жойда статус-квони ўзгартиришга уринишларининг далили сифатида қаралмоқда.
Қуддусдан сиёсатшунос Носир ал-Ҳидмий, агар мажмуада шундай қурбонлик амалга оширилса, "портлашга сабаб бўлади" деди.
Исроил Бош вазири идораси ҳар қандай Пасха қурбонлиги Ал-Ақсода амалга оширилиши ҳақидаги маълумотни рад этди.
Эски шаҳардаги Дамашқ дарвозаси майдонида Исроил кучлари, шу жумладан яширин бўлинмалар Фаластин аҳолисига ҳар куни ҳужум қилишади ва ҳибсга олишади, 2 апрел куни Рамазон ойи бошланганидан бери камида 40 киши, шу жумладан вояга етмаганлар, ҳибсга олинган. Рамазоннинг биринчи жума куни шаҳарга 3000 га яқин Исроил полицияси жойлаштирилди.
Ал-Ҳидмий жойлардаги воқеаларни "Исроил истилоси ва [Фаластинлик] Қуддус аҳолиси ўртасида "диний тадбирлар пайтида авж оладиган" назорат ва макон учун доимий кураш" деб таърифлаган.
Исроил ҳукумати коалицияси ҳозирда беқарор ва хавфли позицияда экан, у қулаб тушмаслиги учун ёрдамни кучайтириши керак.
"Ҳукумат ҳозир заиф позицияда ва бу коалиция туриб бермаслиги мумкин", - дейди Жаабари. "Исроил ўз фуқароларига хавфсизликни, айниқса шахсий хавфсизликни таъминлай олишини кўрсатишга ҳаракат қилади, шунда Исроилликлар бу туйғуни йўқотганликлари учун қўрқувни ҳис қилмасдан хоҳлаган жойларига боришлари мумкин."
"Дамашқ дарвозасида биринчи кундан бошлаб аҳолини калтаклашди, провокация қилишди, ҳибсга олишди ва хўрлашди. Улар [Исроил] ўз сиёсатини ва қадамларини давом эттиришни хоҳлашади, аммо улар фаластинликлардан ҳеч қандай жавоб олишни хоҳламайдилар", - дея қўшимча қилди Жаабари.
Айни пайтда, Ғазо сектори аҳолиси қаерда потенциал тўқнашувлар содир бўлса, улар бунинг учун катта бадал тўлашларига ишонади.
Рамазон бир неча бор Фаластиннинг икки асосий қуролли қаршилик ҳаракати — Хамас ва ФИЖ жойлашган Ғазодаги уруш билан бирга келган. Ғазо секторидаги Исроилнинг тўртта урушидан иккитаси муқаддас ойда бошланган.
2021 йил май ойида Исроил бомбардимони пайтида камида 260 фаластинлик, шу жумладан 39 аёл ва 67 бола ҳалок бўлди ва 1900 дан ортиқ одам жароҳат олди. 1800 га яқин турар-жой бинолари бузиб ташланди ва яна камида 14300 таси жиддий зарар кўрди.
