Маккада нозил бўлган. 9 оятдан иборат.
Ушбу суранинг номи ўзининг биринчи оятдаги «Ҳумаза» сўзидан олинган. «Ҳумаза» сўзи одамларнинг айбини ғийбат ила кўп тўқувчи маъносини англатади.
Бу сураи карима баъзи одамларни бойлик туғёнга олиб келиши, ўзгаларни писанд қилмай қўйишлари, балки уларни камситиб масхара қилишлари ҳақида сўз юритади. Бойликка ўч одам ҳамма нарсани пул билан ўлчайдиган бўлиб қолади. Ҳатто пулим мени дунёда абадий қолдиради деган эътиқодга ҳам олиб келади. Лекин оқибати яхши бўлмайди.
Ундоқ сифатга эга кишилар охиратда чил-парчин қилувчи дўзахга тушадилар, у ерда қаттиқ, қалбгача куйдириб борувчи ўтда ёниб, азоб чекадилар. У ўт уларни ўраб олиб, ҳеч чиқишга йўл қўймайди.

БИСМИЛЛАҲИР РОҲМАНИР РОҲИЙМ

1. Ҳар бир обрў тўкувчи ва айбловчига «вайл» бўлсин.
Одамларнинг обрўсини ғийбат йўллари билан кўп тўкувчи одам арабчада «Ҳумаза», дейилади. Одамларнинг айбини, камчиликларини имо-ишора ила масхара қилувчи «Лумаза» дейилади. «Вайл» жаҳаннамдаги бир водий ёки ҳолига вой, ҳалок бўлсин, маъносида эканини олдин ҳам ўрганганмиз.
Ушбу икки сифатга эга бўлганларнинг барчасини дўзахга тушади ва уларнинг аҳволига вой бўлади, дейди Аллоҳ. Чунки мўмин кишининг қонини тўкиш қанчалик гуноҳ бўлса, обрўсини тўкиш ҳам шунчалик гуноҳ. Одам ўлдириб қон тўкиб гуноҳ қилганлар жаҳаннамга тушганидек, обрў тўкиб, ғийбат қилиб кишиларни хафа қилганлар ҳам жаҳаннамга тушади.

2. У мол жамлади ва уни санаб турур.
Ояти карима хасис бойларнинг одатини фош қилади, яъни, молни тўплагандан сўнг, уни тез-тез санаб ҳузурланиб туради. Ҳа, молу дунёга қул бўлиб қолган одам шундоқ ҳолга тушиб қолади. У юрса ҳам, турса ҳам, ҳамма жойда пулни, молни ўйлайди, уни қайта-қайта санайди. Бир сўм бўлса ҳам ошириш, кўпайтиш пайидан бўлади. Молу дунё бандаси ҳамма нарса пул билан бўлади, деган хаёлга бориб қолади.

3. У, албатта, моли уни абадий қолдирир  деб ҳисоб қилур.
Мазкур молу пул ила ғурурга кетиб одамларнинг обрўсини тўкиб, айблаб юрган набокор шахс модомики молу дунём бор экан бу дунёда абадий қоламан, деган хаёлга бориб қолади. У ўлимини ўйламай қўяди.

4. Йўқ! Албатта у «ҳутома»га хор-зор этиб ташланур.
Йўқ!!! Улар кишиларнинг обрўсини тўкишдан, айблашдан, молу мулк мени абадий боқий қолдиради деб хаёл қилишдан қайтсинлар!!! Бўлмаса, охиратда албатта, «ҳутомага» хору зор ҳолда ташланурлар.
«Ҳутома» жаҳаннамнинг номларидан бири бўлиб, луғатда парча-парча қилувчи, чилпарчин қилувчи маъносини англатади. Аслида қандоқ бўлиши эса келгуси оятларда баён қилинади.

5. «Ҳутома» қандоқ нарса эканини сенга нима билдирур?
Яъни, «Хутома»нинг ҳақиқатини сен қандоқ ҳам идрок эта олардинг. Билиб ол, «Ҳутома»...

6. У Аллоҳнинг шиддатли, ўчмас оловидир.
7. Қалбларгача етиб борур.
Яъни, «Ҳутома» номини олган жаҳаннам оддий ўт, оддий олов эмас. У Аллоҳнинг оловидир. У Аллоҳнинг қаттиқ қиздирган оловидир. Ўша қаттиқ қиздирилган олов куйдирганда қалбларгача етиб бориб куйдирадир.
Имом Термизий Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан қилган ривоятда: «Дўзахда минг йил ўт ёқилди. У қип-қизил бўлди. Сўнгра унга яна минг йил ўт ёқилди. У оппоқ бўлди. Сўнгра унга яна минг йил ўт ёқилди. У қоп-қора бўлди. У қоп-қора зулмат кабидир»-дейилган.
«Ҳутома» номини олган дўзах ўти оддий ўт эмас, у баданнинг теккан жойини куйдирибгина қолмайди. У дўзахийнинг қалбини ҳам куйдиради. «Ҳутома» шундоқ бўлиши билан бирга:

8. Албатта, у уларни устидан қоплангандир.
Яъни, «Ҳутома» дўзахийларни чор атрофидан қаттиқ ўраб олгандир. Улар зинҳор ундан чиқа олмаслар.

9. Узун-узун устунларга боғлангандир.
Яъни, дўзахийлар «Ҳутома» ичида яна ҳам қимирламайроқ туришлари учун уларни узун-узун устунларга занжирлар ила маҳкам боғлаб қўйилгандир.