loader
Foto

Европа мустамлакачиларининг дунёни тақсимлаб олиши

Инспания ва Португалиянинг «инсонпарварлиги»дан руҳланиб кетган Европанинг бошқа босқинчилари ҳам мустамлакачилик сиёсатини авж олдириб, дунёнинг барча халқлари уларнинг «инсонпарварлиги»дан баҳраманд бўлишлари учун бутун дунёни тақсимлаб олишди ва барча халқларга «инсонпарварлик» дарсларини ўтишди.

Дунёнинг мустамлака бўлган мамлакат ва ҳудудлари рўйхати



Муқаддима

«Колония», яъни «мустамлака» атамаси маълум бир тарихий вазиятда пайдо бўлган ва замонлар ўтиши оқибатида бир-бирига зид келувчи ўта тор (ҳудуд мақомида шундай дейилмадими, демак, бу колония эмас) ёки ўта кенг (сепаратистлар, яъни айирмачилар борми, демак, бу колония) маъноларни англатиши мумкин. Колония атамаси баъзан ҳиссий, тенденцияли тусда бўлиши ва ташвиқот ҳамда сиёсий мақсадларда қўлланиши ҳам мумкин.

Муайян мамлакатни ушбу рўйхатга киритишда у ёки бу ҳудуднинг расмий мақоми эмас, балки унинг мустамлака белгиларига мос келиши асосий мезон қилиб олинган, яъни бунда «қироллик ерлари» ёки «эркин бирлашган мамлакат» каби сиёсий эвфемизмлар билан аталадиган қуруқ расмий мақомлар эмас, балки аввало унинг географик ва тамаддун жиҳатидан алоҳидалиги, мустақиллигининг жиддий чекланганлиги ва унинг бирор митрополия фойдасига эксплуатация қилиниши эътиборга олинган.

Баъзи ҳолларда у ёки бу давлатнинг мустамлака ерлари рўйхати ортидан унинг қўл остидаги ерлар энг кўп бўлган даврдаги мустамлакалари берилган. Бу ҳудудларнинг мақоми алоҳида айтиб ўтилади.



Испаниянинг мустамлака ерлари

• Гватемала - генерал-капитанлик

• Янги Гранада - вице-қироллик

• Янги Испания - вице-қироллик

• Перу - вице-қироллик

•Флорида

• Куба (1898 йилгача)

• Пуэрто-Рико (1898 йилгача)

• Филиппин (1898 йилгача)

• Гуам (1898 йилгача)

• Канар ороллари

• Испания Саҳрои кабири (ҳозир Ғарбий Саҳрои кабир)

о Рио-де-Оро

о Сегиет-эл-Хамра

• Испания Марокаши

о Испания Шимолий Африкаси (Сеута, Мелилъя ва бошқалар)

о Испания Жанубий Марокаши (Тарфая сектори)

о Ифни

о Испания Гвинеяси

о Рио-Муни (ҳозир Экваториал Гвинеянинг қитъа қисми)

о Фернандо-По (ҳозир Биоко, Экваториал Гвинеянинг орол қисми)

Илгари Испанияга тегишли бўлган ҳудудлар

• Ҳозирги Италия ҳудудида:

о Неаполь қироллиги

о Сардиния

о Ломбардия

о Парма

о Президи

• Ҳозирги Франция ҳудудида:

о Франш-Конте

о Руссильон

• Нидерланд (Жанубий Нидерланд билан бирга, ҳозир Белъгия)

• Люксембург

• Португалия

Арагон мустамлакалари

• Афина герцоглиги (ҳозирги Греция)

• Дураццо (Дуррес, ҳозирги Албания)

• Мальта

• Балеар ороллари

• Ҳозирги Италия ҳудудида:

о Сардиния

о Сицилия

о Неаполь қироллиги

• Ҳозирги Франция ҳудудида:

о Руссильон

о Монпелье

о Прованс

о Корсика

Португалиянинг мустамлака ерлари

• Мадейра

• Азор ороллари

• Бразилия

• Ангола

• Португалия Конгоси (Кабинда) - ҳозир Ангола яримэксклави (эксклав - мамлакатнинг асосий ҳудудидан алоҳида жойлашган ва бошқа давлатлар билан ўралган қисми)

• Португалия Шарқий Африкаси (ҳозир Мозамбик)

• Португалия Гвинеяси (ҳозир Гвинея-Бисау)

• Яшилбурун ороллари (ҳозир Кабо-Верде)

• Сан-Томе ва Принсипи

• Португалия Ҳиндистони (Гоа, Диу, Даман - ҳозир Ҳин-дистоннинг бир қисми)

• Молукк ороллари (ҳозир Индонезиянинг бир қисми)

• Макао (ҳозир Хитойнинг бир қисми)

• Шарқий Тимор (ҳозир Тимор-Лешти)

Швециянинг мустамлака ерлари

• Денгиз орти мустамлакалари

о Гваделупа ороли (1813 - 1814)

о Сен-Бартельми ороли (1784 - 1878)

о Янги Швеция (1638 - 1655)

о Швеция Олтин соҳили (1650 - 1653)

Илгари Швецияга тегишли бўлган ҳудудлар

• Скандинавияда:

о Аланд ороллари (1180 - 1809 йиллар атрофи, 1918)

о Борнхольм ороли (1658 - 1660)

о Норвегия (1814 - 1905)

о Финляндия (1180 - 1808 йиллар атрофи)

• Болтиқ бўйида:

о Курляндия (1701 - 1709)

о Эстония (Эзель ороли билан бирга, 1561 - 1710)

о Ингерманландия (Ингрия) (1583-1595, 1617 - 1703)

о Ливония (1621 - 1710)

о Мемель (Клайпеда) (1629 - 1635)

о Швеция Пруссияси (1629 - 1635)



• Германия ерлари:

о Бремен-Ферден (1645 — 1715)

о Эрфурт (1632 - 1650)

о Минден (1636 - 1649)

о Померания ва Рюген (1631 - 1815)

о Висмар (1632 - 1803)



Нидерланд мустамлака ерлари

• Жанубий Нидерландия (ҳозир Бельгия)

• Кап колонияси (ҳозир Жанубий Африка республикаси)

• Тобаго (ҳозир Тринидад ва Тобагонинг бир қисми)

• Авлиё Мартин ороли, жанубий қисми

• Янги Амстердам (ҳозир Нью-Йорк, АҚШ)

• Бразилиядаги голланд ерлари

• Нидерландиянинг Антиль ороллари (Кюрасао ва бош-қалар)

• Виргин ороллари (ҳозир Британиянинг Виргин ороллари)

• Голландия Гвианаси (ҳозир Суринам)

• Голландия Гайанаси (Эссекибо, Бербис ва Демерара — 1814 йилгача)

• Цейлон (ҳозир Шри-Ланка)

• Малакка (ҳозир Малайзиянинг бир қисми)

• Формоза (ҳозир Тайвань) (1624 — 1662)

• Дэдзима (ҳозир Нагасаки шаҳрининг бир қисми, Япония)

• Голландия Шарқий Ҳиндистони (Индонезия, Голлан-дия Янги Гвинеяси билан бирга)

• Янги Голландия (ҳозир Австралия)

• Нидерландия Ҳиндистони (ҳозир Ҳиндистоннинг бир қисми)



Даниянинг мустамлака ерлари

• Исландия

• Фарер ороллари

• Гренландия

• Гельголанд (1714 - 1807)

• Даниянинг Виргин ороллари (1917 йилгача)

• Дания Гвинеяси (Олтин қиргоқбаги Дания ерлари, ҳо-зир Гана) - 1658 - 1850)

• Цейлондаги ерлар

• Янги Дания (Никобар ороллари, ҳозир Ҳиндиспгоннинг бир қисми) 1756— 1848/1868

• Дания Ҳиндистони (Серампор, Транкебар - ҳозир Ҳин-дистоннинг бир қисми), 1620 - 1845



Илгари Данияга тегишли бўлган ҳудудлар

• Норвегия

• Швеция (Сконе (Скания) ва Готланд билан бирга)

• Финляндия

• Дания Эстонияси (1206- 1645)

• Ольденбург (ҳозир Германия)

• Шлезвиг-Гольштейн (ҳозир Германия)

• Рюген ороли (ҳозир Германия)

• Англия



Франциянинг мустамлака ерлари

• Шом

• Ливан

• Гаити (1677-1804)

• Янги Франция

о Канада

• Квебек

• Учдарё (фр. Trois-Rivieres)

• Монреаль

• Буюк Ороллар ҳудуди

• Акадия (Нъю-Брансуик, Янги Шотландия ва Авлиё Иоанн ороли (Шаҳзода Эдуард ороли)

о Гудзон кўрфази

о Янги Ер (Нъюфаундленд)

о Луизиана

• Иллинойс

• Қуйи Луизиана

• Сен-Пьер ва Микелон

• Франция Гвианаси

• Мартиника

• Гваделупа (Сен-Бартельми ва Авлиё Мартин ороли-нинг шимоли билан бирга)

• Жазоир

• Тунис

• Марокаш

• Франция Ғарбий Африкаси

о Мавритания

о Сенегал

о Франция Судани (ҳозир Мали)

о Гвинея

о Фил суяги қирғоғи (ҳозир Кот д ’Ивуар)

о Нигер

о Юқори Вольта (ҳозир Буркина-Фасо)

о Дагомея (ҳозир Бенин)

о Того

• Франция Экваториал Африка

о Габон

о Урта Конго (ҳозир Конго республикаси)

о Убанги-Шари (ҳозир Марказий Африка республикаси)

о Чад

• Камерун

• Франция Сомали қирғоғи (ҳозир Жибути)

• Мадагаскар

• Комор ороллари (Майотту билан бирга)

• Реюньон

• Эпарсе ороллари

• Ҳиндистондаги Франция ерлари (ҳозир Ҳиндистон-нинг бир қисми)

• Гуанчжоу (1898 - 1946, ҳозир Хитойнинг бир қисми)

• Франция Ҳинди-Хитойи - ҳозир Вьетнам (Тонкин, Ан-нам, Кохинхина), Лаос ва Камбоджа

• Янги Каледония

• Франция Полинезияси (Клиппертон ороли билан. бирга)

• Уоллис ва Футуна

• Янги Гебрид (Буюк Британия билан кондоминиум, ҳозир Вануату)

• Франциянинг Жанубий ва Антарктик ҳудудлари (Кергелен ва бошқа ороллар, шу жумладан, халҳаро ҳамжа-мият томонидан тан олинмаган Антарктикадаги Адель ерларига эгалик)



Франциянинг Наполеон урушлари давридаги ерлари ва вассал ҳудудлари

• Бельгия

• Батав республикаси (Гэлландия)

• Германиянинг ғарбий қисми (Рейн иттифоци), Рюген ороли (1807 -1813)

• Швейцария

• Италия (Пъемонт, Тоскана, Пап вилояти, Неаполъ ци-роллиги ва бошралар)

• Испания (Галисия ва Гранададан ташқари)

• Иллирия (Далмация)

• Варшава герцоглиги



Буюк Британиянинг мустамлака ерлари, қироллик мулклари ва доминионлари

• Ирландия, шу жумладан Ольстер

• Норманд ороллари (Г'ернси ва Жерси)

• Мэн ороли

• Гельголанд (1807 - 1890)

• Кипр (Акротири ва Декелия базалари билан бирга)

• Мальта

• Гибралтар

• Минорка (Менорка, ҳозир Испаниянинг бир қисми)

• Ион ороллари (ҳозир Грециянинг бир қисми)

• Канада (Квебек билан бирга)

• Ньюфаундленд (ҳозир Канаданинг бир қисми)

• 1776 йилда АҚШни ташкил қилган ўн учта мустамлака

о Янги Англия

• Нью-Гемпшир

• Массачусеттс-бей (кейинчалик Массачусеттс ва Мэн)

• Род-Айленд

• Коннектикут

о Урта мустамлакалар

• Нью-Иорк (кейинчалик Нъю-Йорк ва Вермонт)

• Нью-Жерси

• Пенсильвания

• Делавэр

о Жанубий мустамлакалар

• Мэриленд

• Виржиния

• Шимолий Каролина

• Жанубий Каролина

• Жоржия

• Афғонистон

• Ҳиндистон, шу жумладан, Покистон, Бангладеш, Бутан ва Бирма

• Непал

•Цейлон

• Мальдив ороллари

• Ироқ

• Трансиордания (ҳозир Иордания)

• Фаластин

• Кувайт

• Қатар

• Баҳрайн

• Умон

• Шартномавий Умон (ҳозир Бирлашган Араб амирликлари)

• Адан (ҳозир Яманнинг бир қисми)

• Малайя, шу жумладан Сингапур

• Саравак

• Лабуан

• Британия Шимолий Борнеоси (Сабах)

• Бруней

• Гонконг (ҳозир Сянган, Хитойнинг автоном вилояти)

• Миср

• Англия-Миср Судани

• Британия Шарқий Африкаси

о Кения

о Уганда

о Танганьика (ҳозир Танзаниянинг бир қисми)

о Занзибар (ҳозир Танзаниянинг бир қисми)

• Британия Сомалиси (ҳозир расман Сомалининг бир қисми)

• Жанубий Родезия (ҳозир Зимбабве)

• Шимолий Родезия (ҳозир Замбия)

• Ньясаленд (ҳозир Малави)

• Британия Жанубий Африкаси

о Кап вилояти (ҳозир Жанубий Африка республикасининг бир қисми)

о Наталь (ҳозир Жанубий Африка республикасининг бир қисми)

о Норанжи Эркин Давлати (ҳозир Жанубий Африка республикасининг бир қисми)

о Трансвааль (ҳозир Жанубий Африка республикасининг бир қисми)

о Бечуаналенд (ҳозир Ботсвана)

о Жануби-Ғарбий Африка (ҳозир Намибия)

о Басутоленд (ҳозир Лесото)

о Свазиленд

• Сейшель ороллари

• Чагос архипелаги (Хинд океанидаги Британия ҳудуди)

• Маврикий

• Гамбия

• Нигерия

• Камерун ва Тогонинг кичик қисми

• Олтин қирғоқ (ҳозир Гана)

• Сьерра-Леоне

• Авлиё Елена, Юксалиш, Тристан-да-Кунья ороллари

• Фолкленд ороллари, Жанубий Георгия ва Жанубий Сандвич ороллари

• Британиянинг Антарктика ҳудуди (Жанубий Шетланд ва Жанубий Оркней ороллари) - халқаро ҳамжамият томо-нидан тан олинмаган

• Британиянинг Виргин ороллари

• Доминика

• Барбадос

• Тринидад ва Тобаго

• Ангилья

• Сент-Люсия

• Антигуа ва Барбуда

• Сент-Винсент ва Гренадин

• Гренада

• Сент-Киттс ва Невис

• Британия Гвианаси (ҳозир Гайана)

• Москитлар қирғоғи (1655 - 1859)

• Британия Гондураси (ҳозир Белиз)

• Кайман ороллари

• Ямайка

• Багам ороллари

• Тёркс ва Кайкос ороллари

• Бермуд ороллари

• Австралия

о Қитъа ҳудудлари

• Янги Жанубий Уэльс

• Квинсленд

• Виктория

• Жанубий Австралия

• Ван Димен ери (Тасмания)

• Ғарбий Австралия

• Шимолий ҳудуд

о Ташқи ҳудудлар

• Папуа (ҳозир Папуа-Янги Гвинеянинг бир қисми)

• Янги Гвинея ҳудуди (ҳозир Папуа-Янги Гвинеянинг бир қисми)

• Британия Соломон ороллари

• Науру

• Рождество ороли (ҳозир Австралиянинг бир қисми)

• Норфолк (ҳозир Австралиянинг бир қисми)

• Кокос (Килинг) ороллари (ҳозир Австралиянинг бир қисми)

• Австралиянинг Антарктика ҳудуди (халкрро ҳамжамият томонидан тан олинмаган)

• Янги Зеландия

о Кук ороллари (ҳозир Янги Зеландиянинг бир қисми)

о Токелау (ҳозир Янги Зеландиянинг бир қисми)

о Ниуэ (ҳозир Янги Зеландиянинг бир ҳисми)

о Британия Самоаси

о Антарктидадаги Росс ери (халқаро ҳамжамият томонидан тан олинмаган)

• Фиджи

• Тонга

• Питкэрн

• Гилберт ва Эллис ороллари (ҳозир Тувалу ва Кирибатининг бир қисми)

• Янги Гебридлар (Франция билан биргаликда, ҳозир Вануату)



Буюк Британия томонидан вақтинча босиб олинган ҳудудлар

• Германиянинг Британия оккупацияси ҳудуди

• Австриянинг Британия оккупацияси ҳудуди

• Жанубий Ироқ (Басра)



Германиянинг мустамлака ерлари

• Германиянинг Шарқий Африкаси

о Руанда-Урунди (1919 йилдан Бельгия мандати, ҳозир Бурунди ва Руанда)

о Танганьика (1919 йилдан Великобритания мандати, ҳозир Танзаниянинг бир қисми)

• Германиянинг Жануби-Ғарбий Африкаси (1919 йилдан Жанубий Африка Иттифоқи мандати, ҳозир Намибия)

• Германиянинг Ғарбий Африкаси

о Германия Камеруни (1919 йилдан Франция мандати, ҳозир Камерун)

о Германия Тогоси (1919 йилдан Франция ва Буюк Британия ўртасида, ҳозир Того)

• Германия Янги Гвинеяси (1919 йилдан Великобритания мандати, ҳозир Папуа-Янги Гвинеянинг бир қисми)

• Германиянинг Соломон ороллари (1919 йилдан Великобритания мандати, ҳозир Папуа-Янги Гвинеянинг бир қисми)

• Каролин ороллари (Палау билан бирга, 1919 йилдан АҚШ мандати)

• Мариан ороллари (1919 йилдан АҚШмандати)

• Маршалл ороллари (1919 йилдан АҚШмандати)

• Науру (1919 йилдан Буюк Британия мандати, уозир Науру)

• Германия Самоаси (1919 йилдан Буюк Британия ман-дати, ҳозир Самоа)

• Киаучоу (ёки Кайтчоу, Киаочао ёхуд Циндао, 1898 -1914, ҳозир Хитойнинг бир қисми)



Учинчи рейхнинг ташқи экспансияси

• Остмарк (Австрия) - рейхга қўшиб юборилган

• Польша

о Генерал-губернаторлик - ташқи бошқарув

• Галиция дистрикти - ташқи бошқарув

о Вартеланд (Познань) - рейхга қўшиб юборилган

о Данциг (Гданъск) ва Ғарбий Пруссия - рейхга қўшиб юборилган

о Цихенау (Цеханув) дистрикти - рейхга қўшиб юборилган

о Каттовиц (Катовице, шарқий Силезия) дистрикти - рейхга қўшиб юборилган

о Белосток дистрикти - ташқи бошқарув

• Мемель (Клайпеда ўлкаси ёки «Кичик Литва») — рейхга қўшиб юборилган

• Чехословакия

о Богемия ва Моравия протекторати - ташқи бошқарув

о Судетенланд (Судет вилояти) - рейхга қўшиб юбо-рилган

о Словакия - қарам режим

• Бельгия - ташқи бошқарув

• Голландия - ташқи бошқарув

• Люксембург - ташқи бошқарув

• Дания - ташқи бошқарув

• Норманд ороллари - ташқи бошқарув

• Вестмарк (Саар вилояти) - рейхга қўшиб юборилган

• Франция (босиб олинган ерлар, Элъзас ва Лотарингия билан бирга) - рейхга қўшиб юборилган

о Виши режими - қарам режим

• Норвегия - қарам режим

• Финляндия (Карелиянинг бир қисми ва Петсамо райони билан бирга) - иттифоқ режими

• Италия (Грециянинг катта қисми, Албания, Косово ва ҳозирги Словениянинг Истрия, Краина, Гориция ва бошқа ерлари билан бирга) - иттифоқ режими, 1943 йил сентябрдан Салога қарам режим

• Болқон:

о Сербия (Банат билан бирга) - қарам режим

о Черногория мустақил давлати - қарам режим

о Қуйи Каринтия, Қуйи Штирия (ҳозирги Словениянинг қисмлари) - рейхга қўшиб юборилган

о Хорватия мустақил давлати (Славония, Босния ва Герцеговина билан бирга) - қарам режим

о Венгрия (Трансильвания ва Воеводинанинг катта қисми билан бирга) - иттифоқ режими, 1944 йилдан қарам режим

о Руминия (Бессарабия ва Украинанинг бир қисми би-лан бирга) - иттифоқ режими

о Болгария (Македония ва Фракия билан. бирга) - итти-фоқ режими

о Пиндск-Мегленск князлиги (Македония, Греция ва Албаниянинг цисмлари) - қарам режим



• Шарқий рейхскомиссариатлар:

о Остланд (Болтиқбўйи ва Белоруссия) - ташқи бош-қарув

о Украина - ташқи бошқарув

о Кавказ - тўлиқ ташкил қилинмаган, ташқи бошқарув

• Шимолий Африка, 1940 - 1943 - бошқарув органлари ташкил қилинмаган

• Антарктидадаги Янги Швабия, 1939 - 1945 - ҳудудий даъволар



Бельгиянинг мустамлака ерлари

• Конго эркин давлати (1908 йилдан Белъгия Конгоси, ҳозир Конго Демократик Республикаси)

• Руанда-Урунди (ҳозир Бурунди ва Руанда)

• Тяньцзинь (1930 йилгача, ҳозир Хитойнинг бир қисми)



Италиянинг мустамлака ерлари

• Ҳозирги Греция ҳудудлари:

о Ион ороллари

о Додеканес ороллари

о Корфу

• Далмация (Истрия билан бирга, ҳозир Словениянинг бир қисми)

• Албания

• Италия Шимолий Африкаси (1934 йилдан Ливия)

о Триполитания

о Киренаика

о Феццан

• Италия Шарқий Африкаси

о Эфиопия (Абиссшшя)

о Эритрея

о Италия Сомалиси (ҳозир расман Сомалининг бир қисми)

• Тяньцзинь (1901 - 1943, ҳозир Хитойнинг бир қисми)

Венеция ва Генуя республикаларининг ерлари (ҳозирги Италиядан ташқарида)

• Далмация (Зара (Задар), Сплит, Лакоста (Ластово), Риека ва бошқалар билан бирга)

• Рагуза (Дубровник)

• Константинополь (қисман)

• Ҳозирги Грециянинг қисмлари - Корфу, Крит, Эвбея, Ион ороллари, Киклад ороллари, Фракия, Этолия, Эпир, Афина, Салоники, Родос, Лесбос, Хиос ва бошқалар

• Корсика соҳилбўйи

• Ҳозирги Албаниянинг қисмлари - Дураццо (Дуррес), Скутари (Шкодер)

• Кипр

• Қрим соҳилбўйи - Каффа (Феодосия), Чембало (Балаклава), Солдайя (Судак), Воспоро (Керчъ), Грузуи (Гурзуф), Сарсона (Херсонес, Таврия)

• Днестрдан Дунайгача бўлган Қора денгиз соҳилбўйи -Самастро (Белгород-Днестровский), Джинестра (Одесса), Ликостомо (Килия)

• Тана (Азов - шаҳар номи)

• Ҳозирги Краснодарь ўлкасининг Қора денгиз соҳилбўйи - Матрега (Тмутараканъ), Копа (Кубандаги Славянск), Мапа (Анапа), Бата (Новороссийск), Касто (Хоста), Лияш (Адлер)

• Ҳозирги Абхазия ҳудуди - Абказия (Цандрипш), Какари (Гагра), Санта-София (Алахадзи), Песонка (Пицунда), Каво-ди-Буксо (Гудоута), Никопсия (Янги Афон), Себасто-полис (Сухум)



АҚШнинг мустамлака ерлари

• Куба (Гуантанамо базаси билан бирга)

• Пуэрто-Рико

• Американинг Виргин ороллари

• Панама канали ҳудуди (уозир Панаманинг бир қисми)

• Аляска, Алеут ороллари билан бирга

• Гавай ороллари

•Филиппин

• Гуам

• Каролина, Мариан ва Маршалл ороллари (БМТманда-ти, ҳозир Шимолий Мариан ороллари, Микронезия Феде-ратив Штатлари, Палау ва Маршалл ороллари)

• Ташқи кичик ороллар

• Америка Самоаси



АҚШ вақтинча босиб олган ҳудудлар

• Германиянинг Америка босиб олган ҳудуди

• Австриянинг Америка босиб олган ҳудуди

• Япония

• Жанубий Корея

• Жанубий Вьетнам

• Қўл остидаги ҳудуд: Тинч океани ороллари

о Маршалл ороллари

о Микронезия

о Шимолий Мариан ороллари

о Палау

• Афғонистон

• Ироқ



Россиянинг мустамлака ерлари

• Рус Америкаси

о Аляска, Алеут ороллари, Кадьяк ва Авлиё Лаврентий ороли билан бирга

о Ҳозирги Британия Колумбияси, Вашингтон, Орегон ва Калифорния (Форт-Росс ва бошқа) ҳудудларидаги ерлар

о Кауаи (Гавай оролларининг бир қисми)

• Хитойдаги Квантун вилояти (Ляодун яримороли - Далянь, Порт-Артур)

• Тяньцзинь, 1903 йилги шартномага кўра концессия 1920 йилда бекор қилинган

• Хитойдаги КВЖД (Хитой шарқий темир йўли) ҳудуди

• Финляндиядаги Порккала-Удд

• Шпицбергендаги Россия иқтисодий ҳудуди

Россияга тегишли бўлган, лекин мустамлака бўлмаган ҳудудлар

• Польша қироллиги - ҳозир Польша ва Литванинг бир қисми, Вильнюс (Вильно) билан бирга

• Финляндия буюк князлиги - ҳозирги Финляндия ва қисман Карелия, Ленинград вилояти

• Остзей губерниялари (Болтиқбўйш) - ҳозирги Эстония ва Латвия

• Литва буюк князлиги - ҳозирги Белоруссия ва Литва

• Украина (Малороссия, Новороссиянинг катта қисми, Қрим, Шарқий Галиция, Шимолий Буковина, Карпат орти)

• Бессарабия - ҳозирги Молдавия, Днестр бўйи ва Украинадаги Одесса вилоятининг бир қисми

• Дунай дельтаси - ҳозирги Украинадан Руминиягача бўлган бўйин, 1829 йилдан 1856 йилгача Россия таркибида. Ҳозир -

Руминия

• Грузия

• Абхазия

• Арманистон

• Озарбайжон (Нахичевань билан бирга)

• Қарс, Боязид - ҳозирги Туркия

• Қозоғистон ва Туркистон (1731 йилдан Қозоқ хонлигининг Кичик жузи; 1822 йилдан Қозок, хонлигининг ўрта ва улуг жузлари; Семиречъе, 1854 - 1867 йилдан Семипалатинск вилояти; 1868 йилдан Самарқанд, Зарафшон водийси, Панжикент, Каттакургон; 1851 - 1854 йиллардан Каспийорти вилояти, Илий орти ўлкаси, Сирдарё чизиги; Қўқон, Бухоро, Хива) - ҳозирги Қозоғистон, Узбекистон, Қирғизистон, Туркманистон, Тожикистон

• Йевер (ҳозир Германия таркибида)

Россия ва Совет иттифоқи томонидан вақтинча босиб олинган ҳудудлар

• Готланд, 1808 йилда уруш пайтида босиб олинган, Швецияга қайтарилган

• Ширвон, Гилён, Мозандарон, Астробод, 1722 - 1723 йилги уруш натижасига кўра 1739 йилги шартнома асосида Эронга қайтарилган.

• Шарқий Пруссия - 1756 - 1762 (ҳозир Россиянинг Калининград вилояти, Шимоли-Шарқий Польша)

• Котор (Каттаро) - 1806 йилда босиб олинган, 1807 йилда шартномага кўра Францияга қайтарилган, ҳозир - Черногория

• Валахия князлиги - 1861 йилгача протекторат, 1769 -1774, 1806- 1808, 1809- 1812, 1828- 1834 ва 1853 - 1854 йилги урушларда босиб олинган.

• Киклад ороллари - 1770

• Ион ороллари (Корфу ва бошқалар) - 1799 - 1807

• Илий ўлкаси (Кулжа), 1871 йилда вақтинча босиб олинган, 1881 йилда шартномага кўра Хитойга қайтарилган.

• Қарс, Эрзурум, Трабзон, Битлис, Ван, 1915 - 1918 - ҳозир Туркия

• Германиянинг босиб олинган совет ҳудуди

• Австриянинг босиб олинган совет ҳудуди

• Шарқий Европа (Албания, Греция ва Туркиянинг Европа цисмидан ташқари)

• Финляндиянинг бир қисми, шимолий Норвегия, Борнхольм ороли (Дания)

• Шимолий Эрон

• Эрон (Жанубий) Озарбайжони - ҳозир Эрон

• Шарқий Туркистон (Илий-Қозоц автоном округи) - ҳозир Хитой

• Манчжурия, 1904 йилгача боксчилар қўзғолони туфайли босиб олинган. 1945 - 1949 йилларда СССР томонидан такроран босиб олинган - ҳозир Хитой

• Монголия - 1921 - 1925 ва 1937 - 1990 йилларда босиб олинган

• Кореянинг шимолий қисми

• Афғонистон. 1979 - 1989 йилларда.

Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф роҳимаҳуллоҳнинг

"Олам ва одам, дин ва илм" китобидан