ОВД-Инфо томонидан Россия ҳукуматининг репрессив фаолиятининг май ойидаги мониторинги урушга қарши позиция учун 47 та янги жиноий иш ва 24 та янги ҳукмни қайд этди, улардан 8 таси ҳақиқий қамоқ муддатини назарда тутади. Шундай қилиб, сўнгги икки ой давомида жиноий таъқиблар жадаллиги янги босқичга кўтарилди: кунига 1,5 та янги жиноий таъқиблар. Бундан ташқари, расмийлар репрессив салоҳиятни кенгайтириш ва хорижий агентлар тўғрисидаги қонун ҳужжатларини қамраб олишда давом этмоқда, уларнинг реестри мунтазам равишда ўсиб бормоқда. Путиннинг енгил сталинизмининг репрессив машинаси тезлашмоқда. Ҳибсга олинганларга нисбатан жазосиз қолган жисмоний зўравонлик тобора кенг тарқалган. Май ойидаги энг резонансли воқеа Евгения Беркович ва Светлана Петрийчукнинг "Финист" спектакли учун ҳибсга олиниши ва тақиқланган Мемориалнинг собиқ ходимларининг таъқиб қилиниши бўлди. Қолаверса, расмийлар терроризмга қарши деб аталмиш моддалардан очиқ бемаънилик билан сиёсий репрессия воситаси сифатида фойдаланмоқда.

24-май ҳолатига кўра, ОВД-Инфо судланувчиларнинг урушга қарши позицияси бўйича қўзғатилган 584 та жиноий иш ҳақида маълум. Режимнинг репрессив фаолиятининг апрел сарҳисобида 537 та ҳолат қайд этилган. Шундай қилиб, ойлик ўсиш 47 ҳолатни ташкил этди ва апрел ойига яқин (50 та ҳолат). Бунгача ойига 30 та ҳолат бир неча ой давомида норма бўлиб қолди, баҳорнинг интенсивлиги бир ярим баробар ошди. Шу билан бирга, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексининг 20.3.3-моддасида "Россия Федерацияси Қуролли Кучларини обрўсизлантириш" бўйича маъмурий жавобгарликка тортишнинг интенсивлиги пасайиб бормоқда ва уруш бошланганидан бери энг паст даражага етди. “ОВД-Инфо” нинг қайта кўриб чиқилган статистик маълумотларига кўра, ўтган ойда атиги 109 та шундай иш қўзғатилган (19-май ҳолатига кўра), олдинги тўрт ойда ушбу модда бўйича маъмурий жавобгарликка тортилганларнинг ўртача ойлик сони ўртача 270 тани ташкил этган, 2022 йилнинг иккинчи ярмида - 410 та, 2022 йил март-июн ойларида эса 740 га яқин (жами 2022 йил март ойидан буён ушбу модда бўйича 6839 та иш очилган).

Бундай динамика, эҳтимол, қатағоннинг самарадорлиги ва урушга қарши позицияни оммавий намойиш қилиш ҳолатлари камайганлигидан далолат беради. Жиноий таъқибларнинг параллел ўсиши эса хурофот механизми билан боғлиқ - иккинчи қоидабузарлик учун "обрўсизлантириш" моддаси бўйича жиноий иш қўзғатилади. Бундан ташқари, "урушга қарши" таъқиблар бўйича яна 24 айбланувчига ҳукм қилинди (март ойида улар 32 та эди). Улардан 8 нафари (2023-йил март ойида – 19 нафари) ҳақиқий жазога тортилган, 15 нафари эса жарима, шартли ёки мажбурий меҳнатга ҳукм қилинган. Умуман олганда, йил бошидан буён 106 та ҳукм маълум бўлиб, 49 таси ҳақиқий қамоқ муддатини ўз ичига олади. 2022 йил мартдан декабргача бўлган даврда 78 та жумла маълум ва ҳақиқий атама 22 да пайдо бўлади.

Шу билан бирга, "обрўсизлантириш" ҳақидаги модда ўзгача фикрни таъқиб қилишнинг универсал механизмига айланади. Шундай қилиб, апрел ойида Сочи шаҳридан бир киши ушбу модда бўйича WhatsApp чатига ФБК терговидан Владимир Путин ҳақидаги матнни юборгани учун жалб қилинди.

Бундан ташқари, жиноий ишларда судланувчиларга нисбатан зўравонлик қўлланилгани ҳақида тобора кўпроқ маълумотлар пайдо бўлмоқда. Мисол учун, 26 апрел куни Станислав Величко "армия ҳақидаги сохта нарсалар" ҳақидаги модда билан ҳибсга олинганидан кейин у калтакланган; Смоленскдаги тергов изоляторида сақланаётган Маша Москалеванинг машҳур отаси Алексей Москалев Минскда ҳибсга олиниши пайтида Беларус хавфсизлик кучларининг зўравонликлари ҳақида хабар берди. Армияни қайта-қайта “обрўсизлантириш” моддаси бўйича судланган Асхабали Алибеков тергов изолятори ходимлари томонидан калтакланганини айтди. Умуман олганда, "урушга қарши иш" бўйича камида 37 айбланувчига нисбатан ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари зўравонлиги қўлланилган. Полиция ходимлари ва Федерал Жазони ижро этиш хизматининг жазосиз қолиши туфайли қийноқ зўравонлиги тобора стандартга айланиб бормоқда. "Урушга қарши иш" бўйича судланганларнинг аксарияти ҳуқуқ-тартибот идоралари уларнинг соғлиғи билан боғлиқ муаммоларни ҳисобга олмаганини таъкидлади.

Май ойидаги ОВД-Инфо ҳисоботида урушга қарши позицияни билдирганларга суддан ташқари босимнинг 19 та янги ҳолати қайд этилган. Фаолларнинг яқинларига ҳам босим ўтказилмоқда. Шу ойда камида тўққизта шундай воқеа содир бўлди, жумладан, урушга қарши кўргазма ўтказаётган рассом Андрей Семкиннинг онасининг ҳибсга олиниши ва ундан полицияга хабар бериш талаби. Шунингдек, май ойида икки руҳоний Андрей Кураев ва Иоанн Ковал урушга қарши баёнотлари учун ишдан бўшатилди. Эҳтимол, суддан ташқари босим ҳолатларининг фақат бир қисми ОВД-Инфо кўриш майдонига тўғри келади. Уларнинг 400 га яқин ҳолатлардан иборат маълумотлар базасида 140 таси иш жойидаги безорилик, 60 таси мулкка зарар етказиш ва 60 таси оммавий тадбирларни бекор қилишдир.

Май ойида Давлат Думаси "хорижий агентлар" ва хорижий ташкилотлар билан ҳамкорлик бўйича бешта янги репрессив ташаббусни кўриб чиқиш учун қабул қилди. Янгиликлар Россияда фаолият юритаётган хорижий нодавлат нотижорат ташкилотларининг таркибий бўлинмалари реестрини яратишни назарда тутади, бу реестрга киритилмаган ташкилотлар билан ҳамкорлик қилиш ёки уларнинг фаолиятини қўллаб-қувватлаш маъмурий ёки жиноий жавобгарликка сабаб бўлиши мумкинлигини англатади. Бундан ташқари, Давлат Думаси "хорижий агентлар" қонунчилигини янада қаттиқлаштиришни таклиф қилади: "хорижий агентлар" га нисбатан қўлланиладиган чекловлар уларнинг фаолияти билан боғлиқ бўлган "учинчи шахслар" нинг чексиз доирасига нисбатан қўлланилиши керак. Шунингдек, янги қонун лойиҳаларида Адлия вазирлигига “хорижий агентлар” тўғрисидаги қонун ҳужжатларига риоя этилишини назорат қилиш (илгари Адлия вазирлиги фақат “чет эл агентлари”нинг ўзлари фаолияти устидан назоратни амалга оширар эди) ҳамда иккала талабга риоя этилишини талаб қилувчи кўрсатмалар бериш ҳуқуқини ҳам беради. "Чет эл агентлари" нинг ўзлари ва "учинчи шахслар" нинг чексиз доираси, у ёки бу тарзда уларнинг фаолияти билан боғлиқ. “Хорижий агентлар” тўғрисидаги қонун ҳужжатлари суд жараёнларини четлаб ўтиб, сиёсий қатағоннинг тўлақонли қуролига айланди ва ҳокимият унинг қўлланилиш доирасини тизимли равишда кенгайтирмоқда.

Ой давомида “хорижий агентлар” реестри 12 поғонага кенгайтирилди. Уруш бошланганидан буён унга жами 262 нафар шахс ва ташкилотлар киритилган. Ҳукумат томонидан сентабр ойидан бошлаб реестрни жадал ва тизимли равишда кенгайтириш амалиёти бошланди ва йил охирига келиб унга 105 нафар янги шахс ва ташкилот қўшилди. Январ-май ойларида интенсивлик бироз пасайиб, реестрдаги 83 та янги позитсияни ташкил этди. Адлия вазирлиги рўйхатдаги янги шахсларни "ихтиро қилиш" билан боғлиқ қийинчиликларни бошдан кечирмоқда, аммо уни ҳар ҳафта тўлдириш буйруғини бажармоқда. Май ойида “номақбул ташкилот” мақоми Халқ депутатлари конгресси, собиқ россиялик депутатлар ассамблеяси ва Greenpeace International халқаро нотижорат ташкилотига берилди.

Май ойидаги энг резонанс Эвгения Беркович ва Светлана Петрийчукнинг "Финист Ясный Сокол" спектакли учун ҳибсга олиниши ва тақиқланган Мемориалнинг собиқ ходимларининг таъқиб қилиниши бўлди. Иккала ҳолатда ҳам расмийлар терроризмга қарши деб аталмиш моддалардан сиёсий репрессия воситаси сифатида уялмасдан фойдаланмоқда.