БУ ОЯТ-И КАРИМА бир томондан, бу дунё ҳаётининг муҳим бир қонунини баён қилар экан, иккинчи томондан эса шайтонлар ҳақидаги баъзи муҳим нуқталарга эътиборимизни қаратади.
Яхшилик билан ёмонликнинг кураши – бу дунё ҳаётининг муҳим бир қонунидир; ҳатто мавжудлик сабаби ҳам дейишимиз мумкин. Чунки ҳикмати барча нарсани қамраб олган Яратган инсон табиатига жойлаштирган яхшилик ва гўзаллик уруғлари фақат кураш муҳитида ривожланади. Мазлумнинг қўлидан ушлаш, ожизга ёрдам бериш, ёмонликка яхшилик билан жавоб қайтариш, ҳақ тарафида туриш, адолатни тиклаш, иймонини бутун дунёга қарши ҳимоя қилиш, Роббига бўлган муҳаббатини энг оғир синовлардан ўтказиб мустаҳкамлаш каби фазилатли хулқлар, худди шамолга қарши кўтарилаётган самолёт каби, фақат салбий шароитлар қаршисида тараққий этиши мумкин.
Охирида эса, ёмонликлар, душманликлар, тузоқлар ва хавф-хатарлар билан тўла муҳитда инсон ўз ихтиёри билан танлаган йўли ва қилган амалларининг натижасини кўради ва абадий оламда Аллоҳ таолонинг чексиз раҳмати ила тайёрланган неъматларга лойиқ бўлади.
Бу дунё ҳаётидаги бу оғир курашнинг бир томонида пайғамбарлар, иккинчи томонида эса шайтонлар туради. Оят-и карима “ҳар бир пайғамбарга шайтонлар мусаллат қилинишини” хабар бериш орқали шу ҳақиқатга ишора қилмоқда. Қолган одамлар эса, бу қаттиқ курашда ўз ихтиёри билан танлов қилади: ё пайғамбарлар билан бирга яхшилар сафида бўлади, ёки шайтонларнинг ортидан эргашиб кетади.
Лекин шайтонларнинг “инсон ва жин шайтонлари” деб зикр қилиниши ибратли бир ҳолатни намоён қилади:
Қуръоннинг бу ифодасидан англаймизки, “шайтон” деб аталган азғин ва адаштирувчи махлуқлар фақат жинлардан, кўринмас мавжудотлардан иборат эмас. Бизнинг каби инсон шаклида, бу дунёда нафас олиб юрган, орамизда ҳаракат қилаётган, биз билан бир жамият ва ҳаётни баҳам кўрадиган шайтонлар ҳам мавжуд.
Инсон ва жин шайтонлари қанчалик азғинликда олға кетган бўлсалар ва биргаликда қанчалик катта фитналар ичра кирган бўлсалар ҳам, буларнинг барчаси Аллоҳ таолонинг изни доирасида содир бўлган ва унинг ҳикмати пинҳон бўлган воқеалардир.
Наҳл сурасининг 99-оят иймон келтириб, Роббига таваккул қилганлар устидан шайтоннинг ҳеч қандай ҳукми йўқлигини хабар беради.
Бу оят эса "инсон ва жин шайтонларини ёлғонлари билан бошларига ташлаб қўй" тавсияси билан ниҳоя топади. Чунки уларнинг ташқи кўриниши ялтироқ, аммо ичи бутунлай бўм-бўш бўлган ёлғонларининг ҳақиқати, барибир бир кун келиб ошкор бўлади. Ва ўша куни ҳар ким уйдурган ёки ортидан эргашган нарсасининг ҳисобини беришига мажбур бўлади.
Иймон аҳлига лозим бўлган нарса – жин шайтонларидан узоқ тургани каби, ўз жинси ичидаги инсон шайтонларидан ҳам воқиф бўлиш ва улар олдида ҳушёрликни қўлдан бой бермасликдир.
Абу Муслим таржимаси
