Шу билан бир қаторда, у ўзини ички сиёсатда кўрсатди, шундан сўнг Совет иттифоқи ҳеч қандай сабабсиз тубсизликка тушди. Айнан СССР биринчи президенти даврида давлатнинг қулашига қаратилган қонунлар пайдо бўла бошлади. Шундай қилиб, 1989 йилда Горбачев Болтиқбўйи мамлакатларига иқтисодий мустақиллик беради ва ҳатто республикаларнинг СССРдан чиқиб кетиши шартларини белгилаб беради. СССР ва федерация субъектлари ўртасидаги ваколатларни чегаралаш тўғрисида қонун пайдо бўлди.

Буларнинг барчаси бизга маълум бўлган суверенитетлар парадига олиб келади. Шу билан бирга, СССР жаҳон ишлаб чиқаришининг 18 фоизини ташкил қилганига қарамай, мамлакатда озиқ-овқат етишмасди. Бу, шубҳасиз, Горбачевнинг хўжайинлари учун зарур бўлган ўзгаришларга фуқароларни мослаштириш учун ушбу ҳодисанинг сунъийлиги ғоясига олиб келади. Шундай қилиб, 1990 йил 24 декабрда СССРнинг биринчи президенти Халқ депутатлари Конгрессида СССРни сақлаб қолиш масаласини куяди. Албатта, депутатлар мамлакатни сақлаб қолиш тарафдори эди ва Михаил Сергеевич, эҳтимол, мақсадига эриша олмаган ҳолда, натижада ҳар қандай овоз натижасидан қатъи назар, парчаланиш муқаррар бўлган худди шу савол билан референдум ўтказишга қарор қилади. Табиийки, фуқароларнинг 76 фоизи мамлакат хавфсизлиги учун овоз беришади ва бу ерда СССРнинг сўнгги президенти мамлакатнинг сиёсий харитасини ислоҳ қилиш ёки аниқроғи уни қисмларга ажратиш имкониятига эга бўлади.

Шундай қилиб, у нафақат 15 республика, балки автономиялар ҳам имзолаши керак бўлган янги иттифоқ шартномасига қарор қилади. Шундан кейи ўз мустақиллигини сақлаб қолган 180 субъект. Аслида, бу икки юзга яқин тўлақонли мамлакатларнинг конфедерацияси бўлар эди. Тўғри, путчистлар ушбу келишувни бузишади, ва жараённи тезлаштириб юборди! Горбачев эса мамлакатни қулатишни давом эттиради. 6 сентябр куни СССР Болтиқбўйи республикаларининг (Латвия, Литва, Эстония) мустақиллигини тан олади. Ундан кейин Россия, Украина ва Беларусь МДҲ тузилишини эълон қилган Беловеж битимини тузади. Буларнинг барчаси СССР қонунларини бузган ҳолда амалга оширилди ва бу фитна иштирокчилари жавобгарликка тортилиши мумкин эди, аммо Горбачёв ҳаракатсиз қолишга қарор қилди, чунки унинг қудратли давлатни қулатиш бўйича ишлари ўз самарасини берди. Михаил Сергеевич Горбачёв 1991 йил 26 декабрда барчани айблаган ва ўзини мақтаган ҳолда совет иттифоқи Президентининг ваколатларини тинчгина ўзидан соқит қилади...