(1) (لَا أُقْسِمُ) بمعنى: أقسم (بِهَذَا الْبَلَدِ) الحرام, وهو مكة.

1. “Ушбу” ҳаром қилинган “шаҳарга қасам ичаман”, у эса Маккадир.

(2) (وَأَنْتَ حِلٌّ بِهَذَا الْبَلَدِ) أحلّ الله  لنبيّه صلى الله عليه وسلم يوم دخوله مكة أن يقتل من شاء، ويستحْيِي من شاء، فلم تحلّ لأحد من الناس بعده أن يقتل فيها حراماً حرّمه الله.

2. “Сенга бу шаҳарда (уруш қилиш вақтинчалик) ҳалол қилинди”. Аллоҳ Пайғамбари соллаллоҳу алайҳи васалламга Маккага кирган куни хоҳлаганини қатл қилиб, хоҳлаганини тирик қолдиришни ҳалол қилди. У кишидан кейин у ерда Аллоҳ ҳаром қилган (жонни) ўлдириш ҳеч бир инсонга ҳалол бўлмади.

(3) (وَوَالِدٍ وَمَا وَلَدَ) أقسم بكل والد وبولده.

3. Ҳар қандай “ота ва” унинг “фарзандига қасам”.

(4) (لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي كَبَدٍ) يكابد الأمور ويعالجها، فهو في شدة ومشقة، يكابد مصائب الدنيا وشدائد الآخرة.

4. “Дарҳақиқат инсонни қийинчилик ичида яратдик”. (Инсон) шиддат ва машаққатда ишларни кўтаради ва уларни муолажа қилади, бу дунё мусибатларини ва охират қийинчиликларини кўтаради.

(5) (أَيَحْسَبُ أَنْ لَنْ يَقْدِرَ عَلَيْهِ أَحَدٌ) قيل عنى بهاذا: رجل من بني جُمح كان يُدعى أبا الأشدّين، وكان شديداً. يقول عز وجلّ: أيحسب هذا القويّ بجَلَده أن لن يقهره أحد فالله غالبه وقاهره.

5. “У унга қарши ҳеч ким қодир эмас, деб ўйлайдими?” Айтилдики, бу билан Аллоҳ Таоло Бану Жумаҳ қабиласидан бўлган Абу ал-Ашаддин деб чақириладиган қаттиқ кишини назарда тутди. Азза ва Жалла айтадики: Бу кучли киши унга қарши ҳеч ким қодир эмас, деб ўйлайдими? Аллоҳ унга қарши ғолиб ва қоҳирдир.

(6) (يَقُولُ أَهْلَكْتُ مَالًا لُبَدًا) كثيراً، وأنفقته في عداوة محمد ، وهو كاذب في قوله!

6. “У: “Мен кўп молни сарф қилдим”, дейди” ва Муҳаммадга душманлик қилишда уни кеткиздим (дейди), бу гап билан у ёлғон сўзламоқда!

(7) (أَيَحْسَبُ أَنْ لَمْ يَرَهُ أَحَدٌ) أيظنّ هذا القائل: "أهْلَكْتُ مالاً لُبَداً" أَنْ لَمْ ْيَرَهُ أَحَدٌ في حال إنفاقه ما يَزْعُمُ أنه أَنْفَقَهُ!!

7. “Уни ҳеч ким кўрмайди, деб ҳисоблайдими?” “Мен кўп мол сарфладим”, деган ушбу киши даъво қилаётган инфоқ ҳолатида уни ҳеч ким кўрмайди, деб ҳисоблайдими?

(8) (أَلَمْ نَجْعَلْ لَهُ) يعني القَائِلَ: "أهْلَكْتُ مالاً لُبَداً". (عَيْنَيْنِ) يَبْصرُ بِهِمَا حُجَجَ الله عَلَيْهِ.

8. “Унга” мана шу: “Кўп мол сарф қилдим” деган кишига Аллоҳнинг унга қарши ҳужжатларини кўриши учун “иккита кўз қилмадикми?”

(9) (وَلِسَانًا) يُعَبِّرُ بِهِ عَنْ نَفْسِهِ (وَشَفَتَيْنِ) نِعَمٌ مِنَ اللهِ مُتَظَاهِرَةً.

9. “Ҳамда” ўзини(нг иродасини) сўзлаб берадиган “тилни ва” Аллоҳдан бўлган очиқ-ойдин неъматлар бўлмиш “иккита лабни” (бермадикми)?

(10) (وَهَدَيْنَاهُ النَّجْدَيْنِ) الطريقين: طريق الخير, وطريق الشرّ.

10. “Ҳамда уни иккита тепаликка” иккита йўл: яхшилик йўли ва ёмонлик йўлига “йўлламадикми”.

(11) (فَلَا اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ) فلم يركب العقبة فيقطعها ويجوزها.  وذُكر أنّ "العقبة": جبل في جهنم.

11. “У ақобани енгиб ўтмади”. Ақоба (қийинчилик, тоқ)қа чиқиб уни кесиб ўтмади. “Ақоба” – жаҳаннамдаги тоғ, деб ҳам айтилди.

(13-12) (وَمَا أَدْرَاكَ مَا الْعَقَبَةُ) وأيّ شيء أشعرك يا محمد ما العقبة؟ ثم بَيَّنَ له ما العقبة وما النجاةُ منها, وما وَجْهُ اِقْتِْحَامِهَا؟ فقال: (فَكُّ رَقَبَةٍ) مِنَ الرِّقِّ وَأَسْرِ العُبُودَةِ.

12-13. “Сенга”, эй Муҳаммад, “Ақоба нималигини сенга нима билдирди?” Кейин У Зот у (Ақоба)дан нажот топиш ва уни кесиб ўтиш йўлини баён қилиб айтди: “Қулни” қуллик ва асирликдан “озод қилиш”.

(14-15) (أَوْ إِطْعَامٌ فِي يَوْمٍ ذِي مَسْغَبَةٍ يَتِيمًا ذَا مَقْرَبَةٍ) أو أطْعَمَ في يَوْمِ مَجَاعَةٍ صَغِيرًا لَا أَبَ لَهُ مِنْ قَرَابَتِهِ.

14. “Ёки очлик кунида қариндошлардан бўлган етимни” - отаси йўқ болани “овқатлантириш”.

 (16) (أَوْ مِسْكِينًا ذَا مَتْرَبَةٍ) هو الذي قَدْ لَصِقَ بِالتُّرَابِ مِنَ الفَقْرِ وَالحَاجَةِ.

16. “Ёки” фақирлик ва ҳожатдан “тупроққа” ёпишган мискинни (таомлантириш”

(17) (ثُمَّ كَانَ مِنَ الَّذِينَ آَمَنُوا وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ وَتَوَاصَوْا بِالْمَرْحَمَةِ) النَّاسِ.

17. “Сўнгра иймон келтириб, бир-бирларига сабр ва” инсонларга “марҳамат қилишни васият қилувчилардан бўлса” (Ақобадан нажот топади).

(18) (أُولَئِكَ أَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ) الذين فعلوا هذا الأَفْعَالَ التي ذَكَرْتُهَا, مِنْ فَكِّ الرِّقَابِ, وإطعام المسكين, وغيرِ ذلك. أصحاب اليمين: الذين يَؤْخَذُ بهم يوم القيامة ذاتَ اليمينِ إلى الجنة.

18. “Ана ўшалар ўнг томон эгаларидир”. Мана шу Мен зикр қилган – қулни озод қилиш, мискинга таом бериш ва бошқа ишларни қилганлар ўнг томон эгаларидир: улар Қиёмат куни ўнг томонларидан олиниб жаннатга (киргизилади).

(19) (وَالَّذِينَ كَفَرُوا بِآَيَاتِنَا هُمْ أَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ) الذين يؤخذ بهم ذاتَ الشمالِ إلى النار يوم القيامة.

19. “Оятларимизнга куфр келтирганлар эса чап томон эгаларидир”. Улар Қиёмат куни чап томондан олиниб дўзахга (киргизилади).

(20) (عَلَيْهِمْ نَارٌ مُؤْصَدَةٌ) مطْبَقة.

20. “Уларнинг устларидан олов ёпилади”.