Судхўрлик камбағалларнинг қашшоқлашиши ва бойларнинг бойиб кетишининг асосий сабабидир. Бой қароқчиларнинг йиртқич кланлари судхўрлик орқали оммани қашшоқлаштиради, якуний мақсадга - жимгина, яширинча бутун инсониятни ўз қулига айлантиришга интилади.
Сиёсий, қонунчилик, ҳуқуқий ва суд тизимлари, оммавий ахборот воситалари ва бошқалар бойлар учун иқтисодий таъсир тизимини сақлаб қолиш учун ишлайди.
Оммавий ахборот воситалари, санъатнинг барча турлари оммани хаёлий оламга олиб бориш ва у ерда ғафлатда қолдириш учун фойдаланилади, судхўрлик эса уларни қул қилиш учун ишлайди.
Судхўрлик – рибодир. Бу одатда ноқонуний бўлган юқори фоиз ставкаларида пул қарз беришни англатади. Лекин рибо ёки судхўрлик исломда миқдоридан қатъий назар фоизга қарз олишдир!
Агар пул фоиз эвазига қарзга берилса, унда ҳеч қандай меҳнат, ҳаракат ёки хавф-хатарсиз, вақт ўтиши билан унинг ўзи ўсиб боради. Бироқ, улар меҳнат ва иш билан ўсиши керак, чунки Аллоҳ таоло очиқ-ойдин эълон қилган: меҳнат ва ҳаракатсиз ҳеч нарсага эришиб бўлмайди: «Инсонга ўзи қилганидан бошқа нарса бўлмас» (Нажм, 39).
Бироқ, фақат унинг нархини оширишда намоён бўладиган меҳнат, товар ёки мулкни эксплуатация қилиш алоҳида тақиқланган нарсадир: «Эй қавмим, ўлчов ва торозини адолат ила тўла адо этинг. Одамларнинг нарсаларини камайтириб қолманг ва ер юзида ёмонликда ҳаддан ошиб, бузғунчилардан бўлманг» (Ҳуд,85)
Рибо меҳнатда ҳам мавжуд бўлиб, унинг натижалари алдаш ва фирибгарлик билан кимнингдир капиталига ўтказилади. Ҳозирги кунда жаҳон иқтисодиётида муомаладаги барча пулларнинг 60% дан ортиғини спекулятив операциялар ташкил этади. Аллоҳ таоло рибони қатъий ман қилган, аммо бугун бутун дунё, жумладан, мусулмон олами ҳам қарз олувчиларнинг измига тушиб қолган.
Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам буни башорат қилганлар: "Шундай вақт келадики, рибога алоқаси бўлмаган бирорта одамни топиб бўлмайди. Ва агар кимдир рибога алоқаси йўқ, деб даъво қилса, шубҳасиз, рибо буғлари уни босиб кетади" (Абу Довуд, Мишкат).
Бундай вазиятда нима қилишимиз керак? Ҳақиқий мўмин нафақат ўзини ва оиласини рибадан асраши, балки судхўрлик тўрига илинган мусулмонларнинг тақдирини енгиллаштиришга ҳам ҳаракат қилиши керак. Бунинг учун, аввало, ислом оламини рибодан озод қилиш керак бўлади. Агар шундай бўлмаса, иймони беҳуда!
Қуръон огоҳлантиради: «Жазо мукофотни ёлғонга чиқарувчини кўрдингми? Етимни қўполлик билан ҳайдайдиган ўшадир. Ва мискинларга таом беришга қизиқтирмайдир. Бир «намозхонлар»га вайл бўлсинки… улар намозларини унутувчилардир. Улар риё қиладиганлардир. Ва мааъуунни ман қиладиганлардир» (Мааъуун, 1-7)
Рибога асосланган иқтисодда капитал эгалари доимий бой бўлиб қоладилар, чунки улар бошқаларнинг бойлигини эгаллаб оладилар. Улар, шунингдек, "рисксиз инвестициялар" тизими - қонунийлаштирилган талон-тарож қилиш тизими остида камбағал бўлганлар ҳисобидан бойиб кетишади, унга кўра камбағаллар сони доимий равишда ўсиб бормоқда ва қашшоқлик даражаси тобора пасайиб бормоқда.
Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам қашшоқликда яшаётган инсонлар Аллоҳ таолога иймонларини йўқотиши мумкинлигини айтганлар. Рибога асосланган капитализм бугунги кунда одамларнинг катта қисмини қашшоқликка олиб келди. Худога бўлган ишончни рад этиш стратегиясининг бир қисми шундай шаклланади.
Аллоҳ таоло рибода қатнашганларга уруш эълон қилган: «Рибони ейдиганлар (қабрларидан) фақат шайтон уриб, жинни бўлган кишидек турарлар. Аллоҳ рибони нобуд қилур ва садақаларни ўстирур. Ва Аллоҳ ҳар бир кофир, гуноҳкорни суймас. Эй иймон келтирганлар! Агар мўмин бўлсангиз, Аллоҳга тақво қилинг ва рибонинг сарқитини ҳам ташланг» (Бақара, 275-278)
Агар биз Қуръон ва Ҳадисда берилган огоҳлантиришларга эътибор бермасак, рибони бизни бутунлай қул қилиб қўйиши вақт масаласидир. Биз бу қулликка қарши туришга ожиз бўламиз, қашшоқлик ва ночорлигимиздан фойдаланиб, қуллар Исломга бўлган эътиқодимизни йўқ қилади. Айтганча, бизни аллақачон қулликда кўрганлар бор.
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг бизнинг замонамизда судхўрлик ҳукмронлиги ҳақидаги башорати амалга ошмоқда! Бу, айниқса, 1924 йилда Усмоний халифалигининг тугатилиши мисолида яққол кўринади. Бунгача капиталистик Европанинг рибога асосланган таъсири мусулмон мамлакатларида аниқ кўринмасди.
Бироқ, масалан, Усмоний халифалиги Европадан фоиз эвазига шунчалик кўп пул олдики, 1857 йилда у Европанинг молиявий шантажига берилиб кетишга мажбур бўлди ва натижада ўз империясининг барча ҳудудларида quid-pro-quo (бошга бош) сифатида Жиза ва Аҳл ад-Дзиммахни йўқ қилди.
Бу, дарвоқе, молиявий империализм босимининг классик намунаси бўлиб, Ислом оламида (дорул-ислом) ижтимоий тузум ёки давлатнинг муқаддас моделини парчалаш ва унинг ўрнига суверенитет Аллоҳдан тортиб олинган ва давлатга берилган дунёвий Европа модели бўлган бошқа бир зулм билан алмаштириш жараёни бошланиши эди. Бу ширк ҳаракати эди!
Қандай бўлмасин, 1924 йилдан бери рибо бутун дунё мусулмонлари ҳаётига кириб борди, молиявий империализм Ислом оламига жойлашди.
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам сақланишимиз керак бўлган етти катта гуноҳ ҳақида огоҳлантирмаганмиди?
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Етти ҳалок қилувчидан узоқ бўлинглар!» дедилар. «Эй Аллоҳнинг Расули, улар нималар?» дейишди. «Аллоҳга ширк келтириш; сеҳр қилиш; Аллоҳ (ўлдиришни) ҳаром қилган жонни ноҳақ ўлдириш; рибо ейиш; етимнинг молини ейиш; қўшин бостириб келганда ортга қочиш; ўзини сақлаган, мўмина, покдомон аёлларга туҳмат қилиш», дедилар». (Бухорий)
Қуръон фақат судхўрликни инкор этибгина қолмай, балки Таврот ва Инжил рибони ҳаром қилишни юқоридан ўзгартириш учун ўзгартирилганлигини ҳам таъкидлайди. Шунинг учун рибо омон қолди ва у туфайли, бошқа нарсалар қатори, биз бугун ахлоқсиз дунёда яшаяпмиз; ҳалоллик, самимийлик, яхши хулқ-атвор ва эътиқод тезда йўқолади.
Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам бу замоннинг келиши ҳақида охиратнинг яқинлашиб қолганига ишора сифатида гапирганлар. У деди:
«Ҳузайфа розияллоҳу анҳу сўзлаб берди:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бизга иккита ҳадис айтиб бердилар. Бирини кўрдим, бошқасини кутиб юрибман. У зот бизга шун-дай деганлар: «Омонатдорлик (дастлаб) одамлар қалбининг тубига тушди. Кейин (уни) Қуръондан ўрганишди, кейин эса суннатдан ҳам ўрганишди».
У зот бизга унинг кўтарилиши ҳақида ҳам сўзлаб, шундай дедилар: «Киши бир уйқуга кетади ю, қалбидан омонатдорлик суғуриб олинади ва куйган доғдек изи қолади. Кейин яна уйқуга кетади ю, яна суғуриб олинади ва қаваргандек изи қолади, худди оёғингга тушириб юборган чўғдек. Пўрсилдоқ бўлиб шишганини кўрасан-у, ичида ҳеч нима бўлмайди. Одамлар олди-сотди қилишади, лекин ҳеч ким омонатни адо қилай демайди. Ҳатто «Бану Фулонда бир омонатдор киши бор экан», дейишади. Бир кишини «Қандай ақлли!», «Қандай зийрак!», «Қандай басавлат!» дейишади, ҳолбуки, унинг қалбида хардал уруғичалик ҳам иймон бўлмайди» (Бухорий)
Бугунги кунда кўпчилик юқоридаги ҳадис аллақачон рўёбга чиқаётгани ҳақидани фикрга рози бўлади. Шунинг учун ҳаётимизда рибонинг устунлиги Қиёматнинг яқинлашаётганидан далолат беради. Судхўрлик қадриятларни йўқ қилди. Ҳеч кимга ишониб бўлмайди. Бугун очкўзлик оқибатида тубанликка юз тутган жамият ҳатто етимларнинг мулкига ҳам тажовуз қилмоқда.
Бизга юқоридан берилган бугунги куннинг энг муҳим вазифаси Аллоҳга ва Ундан келган ҳақиқатга иймонни сақлашдир. Бундай ҳолда, сабр-тоқатли бўлиш тавсия этилади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай насиҳат қилганлар.
Бугун руҳни қуритувчи ва иймоннинг барча асосларини бузувчи куч - рибодир.
Манба: «Арраид» газетаси, № 3 (51), 2003 йил
Абу Муслим тайёрлади
