Фотиҳа сураси ("Тафсири Мунир"дан)

1. Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳнинг номи билан.

2. Ҳамд оламларнинг Робби Аллоҳга бўлади.

3. У меҳрибон ва раҳмлидир.

4. Қиёмат кунининг эгасидир.

5. Фақат Сенга ибодат қиламиз ва фақат Сендан ёрдам сўраймиз.

6. Бизларни тўғри йўлга ҳидоят қил;

7. Ўзинг неъмат берган кишиларнинг йўлига, ғазабга дучор бўлганларнинг ёки йўлдан адашганларнинг йўлига эмас.

Шарҳи

Олий зот Аллоҳ барча ишларимиз ва сўзларимизни "Бисмиллоҳ" билан бошлашни ўргатмоқда. Бу катта номини тилга олиб, Ундан ёрдам сўрашдир. Аллоҳ бизларга Унинг инъомларига нисбатан қандай шукр қилишимизни ҳам ўргатмоқда. Чунки ҳақиқий мақтов фақат Унга тегишлидир. Барча мақтовлар ва ситоишлар Унга хосдир. У мулкнинг ягона соҳибидир, барча оламларнинг ва борлиқларнинг Роббидир. Оламларни яратган, тарбиялаган ва уларга раҳм-шавқат қилувчи ҳам Удир. У одилликни таъминлаш учун Ҳисоб кунининг ҳам эгасидир. Яхшилик қилганларга мукофот, ёмонлик қилганларга жазо беради.

Бу сифатлар фақат Аллоҳгагина ибодат қилиш, фақат Ундан ёрдам сўраш ва Унга тўлиқ бўйсунишимиз кераклигини билдиради. Ҳар қандай эҳтиром фақат Аллоҳга тегишлидир, чунки наф ва зарар берадиган ҳам фақат Удир.

Кўпинча ҳавойи истаклар инсоннинг қалбини ҳидоятдан узоқлаштиради. Шунда инсонни фақат Аллоҳ ҳимоя қила олади. Шунинг учун Аллоҳ бизга тўғри йўлда қандай ибодат қилишимизни ўргатди. Бу йўл пайғамбарлар ва солиҳларга берилган қадимий Ислом йўлидир.

Ҳидоятнинг беш тури

1. Фитрий ҳидоят: Янги туғилган болаларнинг емоқ ва ичмоқ истаклари.

2. Ҳислар ҳидояти: Инсон ва ҳайвонларнинг ташқи ҳислар орқали йўл топиши.

3. Ақлий ҳидоят: Ҳатолардан сақлайдиган, ҳаётда йўналиш берувчи ақл.

4. Диний ҳидоят: Аниқ ва адолатли йўл. Аҳлоқ ва ишончли қўллаб-қувватловчи.

5. Илоҳий ёрдам: Тўғри йўлда қолиш ва ҳато қилишдан сақланиш учун махсус ҳидоят.

Аллоҳим, бизларни тўғри йўлда эканлигимизга мустаҳкам қилгин ва ҳидоятингдан ҳеч қачон узоқлаштирмагин!

Ҳидоят ва залолат ҳақида

Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади: "Дарҳақиқат, сен тўғри йўлга ҳидоят қиласан." (Шуро, 42:52).

Ҳидоят Қуръони Каримда икки турда келтирилган:

1. Умумий ҳидоят: Бу, инсоннинг икки дунёда манфаатларини кўрсатувчи ҳидоятдир. Бу турли ҳидоят аввал тилга олинган тўрт турни ўз ичига олади.

2. Хос ҳидоят: Бу фақат тўғри йўлни кўрсатишдан ташқари, яхшилик ва нажот йўлида юриш учун зарур бўлган ёрдам ва муваффақиятни ҳам берувчи ҳидоятдир. Бу бешинчи ҳидоят туридир.

Залолат (саросималик) ҳақида

Саросималик (залолат ёки идлол) икки турлидир:

1. Залолат сабабли идлол: Инсон бир нарсани йўқотади ёки уни залолатда деб билади. Бу ҳолатда "залолат" йўқотиш ёки адашишнинг сабабидир.

2. Идлолнинг залолатга олиб бориши: Бу ботилни инсонга гўзал кўрсатиш орқали унинг адашишига сабаб бўлади.

Аллоҳ таолонинг инсонни залолатга қўйиши ҳам икки шаклда бўлади:

1. Дунёдаги ҳукм: Инсоннинг залолатга тушганига мувофиқ Аллоҳ унга шу ҳукмни қўяди. Охиратда у жаннат йўлидан узоқлашиб, дўзах йўлига тушади. Бу залолат ҳақдир ва адолатдир.

2. Инсоннинг танлови: Инсон ўзи залолат йўлини танлайди. Аллоҳ уни ўша йўлда қолдириб, адашишда давом этиш имконини беради.

Бу ҳақда Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади: "Аллоҳ бир қавмга ҳидоят бергандан сўнг... уларни залолатга туширмайди." (Тавба, 9:115)

Кофир ва фосиқлар ҳақида эса: "Аллоҳ кофирларни шундай адаштиради." (Мўмин, 40:74); "Аллоҳ золимларни адаштиради." (Иброҳим, 14:27).

Аллоҳ таоло залолатга тушган инсонларнинг қалбларини муҳрлаб қўяди: "Уларнинг қалбларига муҳр урилди." (Бақара, 2:7); "Қалбларида касаллик бор, Аллоҳ уларнинг касаллигини зиёда қилди." (Бақара, 2:10).

Бу худди Аллоҳ таолонинг илоҳий жазоси кабидир, чунки инсон ўз ихтиёри билан ботил йўлни танлайди. Аллоҳ уни залолатда қолдиради ва ҳидоятни унинг қалбига киришини ман этади.

Аллоҳ таоло барчамизни ўз ҳидоятидан маҳрум қилмасин ва бизларни тўғри йўлда барқарор қилиб қўйсин!