Тоҳир ва Зуҳра — бу ўзбек халқ адабиётининг машҳур ғазалий романтик достонидир. Бу асар кўп йиллар давомида турли ижодкорлар ва ижодий қарашлар томонидан қайта кўриб чиқилган, унинг мухлислиги ва аҳамияти халқимиз орасида мутлақо йўқолмаган. Филм ҳам ушбу классик достонга асосланган бўлиб, у ўзининг мазмуни ва тасвирлаган ҳодисалари билан адабиётдан визуал санъатга кўчирилган.
Филмнинг асосий мазмуни ва ғояси
Тоҳир ва Зуҳра — бу икки ёшнинг ўртасидаги муҳаббатни тасвирлайди. Улар бир-бирини чексиз севишади, лекин бу муҳаббатга ҳар хил мўйи тосиқлар, жумладан, қавмлар ва оилавий манфаатлар тўсқинлик қилади. Фильмдаги асосий мавзулардан бири — муҳаббат ва ишқнинг одамлар орасидаги ижтимоий, шахсий ва оилавий тўсиқларга қарамай, ҳар доим озодликка интилиши.
Бу ишқ ўзига хос ҳолда, кундалик ҳаётдаги муаммолар ва ўткинчи турмуш муносабатлари билан боғлиқдир. Филмдаги ғояни кўрсатиш учун муваффақиятли оилавий мантиқ ва тартибларнинг келишмовчилиги ва бошқалардан олиб келган жуда катта махфий бўлиши ҳақида гаплашиш мумкин.
Филмдаги оила ва муҳаббат
Фильмда муҳаббатни одатий оилавий ҳудудлардаги қурилмаларга, кўпинча, одатлар, халқнинг илк тўғри, ижобий риояларига қарам тақдим этилган.
Агар фикрлаш муфассаллик тарафларини ва ўзбек замонлардаги яшашни ёрдам бера бошлайди.
Тоҳир ва Зуҳра достонининг филмдаги социал-ижтимоий ғояси бир неча муҳим аспектларни қамраб олади. Ушбу ғоялар, асосан, инсон ҳуқуқлари, муҳаббат ва ҳаётнинг ижтимоий тўсиқлари орасидаги муаммоларни ҳал қилиш билан боғлиқ.
1. Муҳаббат ва ижтимоий тўсиқлар
Фильмдаги асосий социал-ижтимоий ғоялардан бири — муҳаббатнинг ижтимоий тўсиқларга, оилавий манфаатларга ва қавмлар орасидаги зиддиятларга қарамай ўз орзу-истакларига етишиш учун муваффақиятга интилишдир. Тоҳир ва Зуҳра ўз муҳаббатини амалга ошириш учун кўп сонли қийинчиликларни енгишади. Улар оилавий, жамият томонидан ёки айрим шахслар томонидан турли хил танқид ва муқобилликларга дуч келади.
2. Ҳуқуқлар ва тенглик
Бу достон ва унинг фильмдаги куйидаги ўқилган илтимослари инсонлар орасидаги тенглик ва ҳурматга қаратилади. Тоҳир ва Зуҳра орасидаги муҳаббат умумий жамият ва аёлларнинг ҳуқуқлари ҳақидаги ижтимоий танқидларнинг аксига, айниқса, аёллар учун тенглик ва кўрсатилган ҳурмат масаласига ўхшаш бир ғояга айланади.
3. Ижтимоий таълимотлар ва салбий таъсир
Фильмда оилавий ва ижтимоий таълимотларнинг инсонлар орасидаги ҳаётга қандай таъсир қилишига алоҳида урғу берилади. Тоҳир ва Зуҳранинг муҳаббати, уларга қарши бўлган ижтимоий қарашлар ва уларнинг оилавий ўзаро муносабатлари барчаси ижтимоий таълимотлар ва уларнинг салбий таъсирига қарши туришга ҳаракат қилмоқда.
Тоҳир ва Зуҳра — бу ўзбек халқ адабиётининг машҳур ғазалий романтик достонидир. Бу асар кўп йиллар давомида турли ижодкорлар ва ижодий қарашлар томонидан қайта кўриб чиқилган, унинг мухлислиги ва аҳамияти халқимиз орасида мутлақо йўқолмаган. Филм ҳам ушбу классик достонга асосланган бўлиб, у ўзининг мазмуни ва тасвирлаган ҳодисалари билан адабиётдан визуал санъатга кўчирилган.
Фильмдаги бошқа бир муҳим социал ғоя — мухолифатга қарши туриш ва ўз ҳақ-ҳуқуқини муҳофаза қилишдир. Тоҳир ва Зуҳра оилавий, жамият ва муҳитдан келган мухолифатларга қарамай, ўзларининг ҳис-туйғуларини амалга оширишга ҳаракат қилади. Бу ижтимоий ғоя, жамиятдаги барча инсонларга, айниқса ёшларга, ўз ҳаётларини эркин ва тенг ҳуқуқларда яшашлари учун курашишни ўргатади.
5. Севги ва манфаатлар ўртасидаги тўсиқлар
Фильмдаги муҳаббат аёл ва еркак орасидаги эмас, балки икки оила ва жамиятнинг манфаатлари орасидаги курашни ҳам ўз ичига олади. Бу нуқтаи назардан, ижтимоий манфаатлар ва шахсий хохишлар ўртасидаги мувозанат масаласи алоҳида эътиборга лойиқ.
Тоҳир ва Зуҳра филми, ўзида ижтимоий ва шахсий муносабатлар, севги ва жамиятнинг ўзаро таъсирига қаратиладиган муҳим ғояларни ўз ичига олади. Ушбу фильм ижтимоий тўсиқлар, тенглик, шахсий ҳуқуқлар ва мухолифатга қарши курашиш масалаларини таърифлайди. Муҳаббат ва инсон ҳуқуқлари ҳамиша барқарорлик ва адолатга интилишни кўрсатади.
Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Севишганлар учун никоҳдан бошқа (яхши нарса) кўринмайди» (Ибн Можа ривояти).
Набий (с.а.в.) шундай чиройли йўл кўрсатганларки, бу орқали кишилар жинсий ғаризани омонлик йўлида юргизадилар. Муҳаббат билан боғланган йигит ва қиз(эркак-аёл) учун никоҳдан кўра тўғри ва фойдали муолажанинг ўзи йўқ. Агар оталар-оналар шу нарсани тушунишса, ўғил-қизларини никоҳ қўрғонига олиб киришга шошилишган бўлишарди. Бу эса уларнинг иффатини пок ҳолда сақлаб қоладиган ягона йўли ва Пайғамбар (с.а.в.) кўрсатмаларидир.
Тоҳир ва Зуҳрада суннатга амал қилмаслик фожеага олиб келишини кўрсатади. Яъни иккаласининг никоҳи вақтида ўқилганда бунча драма бўлмасди...
Абу Муслим