loader
Foto

Ризоуддин Фаҳриддин кимни «чакмон учун кийимилгич» деб айтган

Унинг диний-фалсафий қарашлари татар илоҳиёт фикри хазинасига айланган кўп сонли матнларда акс эттирилган. Хусусан, ислом тарихида машҳур шахсларга бағишланган «ажойиб эр кишилар» цикли Ризоуддин Фаҳриддин қаламига мансуб. Ибн Таймийига бағишланган монографияда муфтий ўша пайтлардаги татар жамиятининг диний даражасини очиб берган, уни ислом фанининг инқирози ва нодонликнинг ғолиб чиқиши сифатида тавсифлади. Бошқа сатрлар орасида китобда қуйидаги сатрлар ҳам мавжуд:

«Кўчаларни тўлдириб ётган садақа сўровчиларнинг сон-саноғи йўқ, – улар барча бўш ва фахрли  жойларни эгаллаб ўтирибди ёки сандироқлаб юрибди. Лекин миллат учун бу оғир юк ҳам кимгадир камлик қилади. Зулук каби халқнинг бойлигини сўриб ётиш учун кўплаб жойларда «хўжалар тоғи (хуҗалар тавы)» ва «тақводорлар чашмаси (изгеләр чишмәсе)» каби нарсалар ўйлаб топилган ва ҳозирда ҳам давом этмоқда. Бунга мисоллар жуда кўп. Энди олдин салафи солиҳларга (диндорларнинг илк авлодлари), кейин эса сўнгги мусулмонларга қаранг! Улар ўртасида фарқ шунчалик каттаки, уларнинг орасида биронта умумий нарса бор-йўқлигини тушуниш қийин. Ўтмишдаги арслонларнинг ўрнини ҳозирда маймунлар эгаллаган, ҳақиқий олимлар минбарини чакмон учун кийимилгичлар эгаллаган. Фаросат ва зийракликдан маҳрум бўлмаган, буни кўриб ва билиб турган ҳар бир киши унинг виждони буни тан олмасликка имкон бермайди».

Ҳозирги пайтда «Собрание» маданий-маърифий жамоат бирлашмалари қадимий татар тилидан рус тилига таржима қилинган «Ибн Таймийа» асарини чоп этишга тайёрламоқда. Муфтий Ризоуддин Фаҳриддиннинг китоби бугунги кунда Россия учун «анъанавий» бўлган исломнинг ғоявий асоси деб ҳисоблаш мумкин бўлган татар илоҳиёт фикри ҳақидаги тасаввурни кенгайтириши кўзда тутилган.