22-майга ўтар кечаси Меррит оролидаги (Флорида) космодромдан ўзининг Фреедом номини олган Crew Dragon кемаси билан Falcon 9 ракетаси учирилди. Тўрт нафар астронавтдан иборат экипаж Халқаро космик стансияга (ХКС) учиб кетди.
Бу миссияда ғайриоддий жиҳат, авваламбор, унинг тижорат хусусиятидир: энди астронавтларни ХКСга Роскосмос ёки NASA эмас (ҳатто бу ерда фақат пудратчи сифатида ишлайдиган Илон Маскнинг SpaceX компанияси ҳам эмас), балки Axiom Space хусусий компанияси етказиб беради. Бу унинг иккинчи космик миссияси. Унинг ХКСга биринчи парвози деярли бир йил олдин бўлиб ўтган ва 2022 йил 8 апрелдан 25 апрелгача бўлган.
NASA илтимосига кўра, жамоани ХКСга космик парвозлар тажрибасига эга профессионал астронавт бошқариши керак эди. Натижада, тарихда шахсий космик кемага қўмондонлик қилган биринчи аёл Пегги Уитсон бўлди, собиқ NASA астронавти, барча америкаликлар ва аёллар орасида космосда умумий бўлиш рекордчиси (665 кун). 2007 йилда ХКСда у аллақачон тарихдаги биринчи аёл - орбитал станциядаги экспедиция командири бўлди. 2018-йилда NASAни тарк этгач, Уитсон Axiom Spaceда ишлашга ўтди.
Унга қўшимча равишда, ҳозирги миссиянинг бир қисми сифатида:
-Кема учувчиси Жон Шефнер тадбиркор ва авиатор. Миссиянинг бир қисми сифатида коинотга парвозни мустақил равишда тўлаган ягона иштирокчи (нархи ошкор этилмаган).
-Парвоз бўйича мутахассис Али ал-Қарний Саудия Қироллик ҳаво кучларида қирувчи учувчи ҳисобланади.
-Икки парвоз бўйича мутахассис Раяна Барнавий Саудия Арабистонидан келган биринчи аёл космонавт бўлиб, Ар-Риёддаги Кинг Файсал ихтисослашган касалхонаси ва тадқиқот маркази тадқиқот лабораториясининг биологидир. Кўкрак саратони ва саратон илдиз ҳужайраларини ўрганиш билан шуғулланади.
Бу Саудия Арабистони фуқароларининг коинотга иккинчи парвози бўлиб, бу мамлакат шаҳзодаси ва учувчи Султон бин Салмон 1985 йилда Discovery кемасида орбитага чиққанидан деярли қирқ йил ўтиб содир бўлади. Раяна Барнавий ва Али ал-Қарний Саудия Арабистони космик тадқиқотлар комиссияси томонидан танлаб олинган ва Саудия ҳукумати уларнинг миссияси учун ҳақ тўлаган.
Қизиғи шундаки, ХКСда араб астронавти анчадан бери бор - Бирлашган Араб Амирликларидан Султон ал-Неядий. NASA билан келишувга кўра, у Қўшма Штатларда астронавтлар тайёрлашдан ўтган, 2023-йил март ойида у америкалик экипаж таркибида Crew Dragondа ХКСга учган ва у ерда жами олти ойни ўтказади.
Axiom Space экспедициясини бутунлай туристик деб аташ мумкин эмас: экипаж 20 дан ортиқ биологик, тиббий, физик-технологик ва ўқув тажрибаларини ўтказади, улардан 14 таси саудиялик олимлар раҳбарлигида. Ҳозирча компаниянинг ХКСда ўз бўлимлари йўқ, шунинг учун бу сафар ва кейинги йилларда экипажлар мавжуд илмий асбоб-ускуналар ва ресурслардан фойдаланади. Аммо 2025 йилдан кейин компания ХКСнинг Америка қисмида тижорат сегментини қуради - бу келажакда асосий стансия орбитадан чиқарилгандан кейин алоҳида орбитал стансияга айланади.
Паст орбитага парвозлардан ташқари, Axiom Space АҚШнинг ой дастурида Артемида дастури учун ой скафандиларини ишлаб чиқарувчи сифатида иштирок этади. Жорий йилнинг 15-март куни ОАВга Axiom Extravehicular MobilityUnit (AxEMU) костюмининг прототипи тақдим этилди.
"Фреедом" космик кемаси Ерга яқин орбитада бўлгандан сўнг, бутун космик даврда орбитал парвозларни амалга оширган космонавтлар ва астронавтлар сони 600 кишига етади. Ва агар ҳамма нарса режа бўйича кетса, май ойининг охирида одамларнинг бир вақтнинг ўзида космосда қолиши бўйича янги рекорд ҳам бўлади - ўн етти киши. ХКСда ўн битта космонавт ва космонавт, Хитой орбитал стансиясида яна олти нафар космонавт бўлади. Ҳозирги рекорд - ўн тўрт киши - 2021 йил 16 сентябрда ўрнатилган.
Axiom-2 экспедицияси ХКС бортида саккиз кун бўлиши кутилмоқда, шундан сўнг у ўша Флорида қирғоқлари яқинида Атлантика океанига тушади.
