Шаъровийнинг шеъриятга муносабати
Шайх Шаъровий араб тилига ошиқ эди. У гапирганда услубдаги соддалик билан бирга сўзларининг балоғатли экани, таъбиридаги гўзаллик билан танилди. Шайх Шаъровийнинг шеърга қобилияти жуда зўр эди. У турли вазиятларда шеър орқали иборани чиройли баён қилиб берадиган даражадаги шоир эди. Хусусан, йигитлик чоғларида “Миллий ҳаракат” фаоли бўлган кезларида умматнинг орзу-умидларини шеър орқали жуда гўзал тарзда ифода қиларди. Яна Шайх Шаъровий шеърни Қуръони каримни тафсир қилиш, оятларнинг маъноларини тушунтириб бериш чоғида ишлатарди.
Қуръоннинг тафсири атрофидаги фикрлари
Шайх Шаъровий телевидение орқали Қуръоннинг тафсирини “Нурун ала нур” кўрсатувида 1980 йилдан олдинроқ бошлаган. Ўшанда бу иш тафсирнинг муқаддимаси билан бошланган эди. Кейин Фотиҳа сурасининг тафсирига киришди. Мана шу тарзда бошланган тафсир Мумтаҳана сурасининг охирлари ва Саф сурасининг бошларига етганда тўхтади. У Қуръонни тўла тафсир қилишдан олдин вафот этди. Аммо айтилишича, унинг Амма порасини тафсир қилганининг овозли ёзуви бор экан.
Шайх Шаъровий тафсирдаги ўз услубини баён қилиб шундай дейди: “Қуръони Карим оятлари ҳақида билдирган фикрларим Қуръоннинг тафсири эканлигини англатмайди, балки, бу бир ёки бир неча оятлар хусусида мўминнинг қалбига келадиган соф фикрлар маҳсулидир. Агар Қуръонни тўла тафсир қилиш мумкин бўлганда, Расулуллоҳ соллалоҳу алайҳи васаллам уни тафсир қилишда одамларнинг энг авлоси бўлардилар. Чунки, Қуръон у зотга нозил бўлган, ўзлари ундан таъсирланганлар, уни етказганлар, уни ўргатганлар ва унга амал қилганлар. Қуръоннинг мўъжизалари ҳам у зотга зоҳир бўлган. Лекин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам одамларга уларнинг ибодатдаги эҳтиёжлари миқдорича баён қилиб бериш билан кифояланганлар. Ўша баён қилиш “Қил!” ва “Қилма!” дейишдан иборат бўлган”.
Шайх Шаъровий Қуръонни тафсир қилиш учун ўтирса, унинг сўзлари оғзидан худди ипга тизилган марвариддек чиқар эди. У зот Қуръонни тафсир қилишда, худди ғаввос денгиз тубига тушиб марвариду маржон олиб чиққанидек, маъно ва фикрлар қаърига шўнғиб ғаввослик қиларди. Агар унинг ибораларини тингласангиз, унинг фикрлари қалбингизни забт этаётганини ҳис қиласиз. Одамлар унинг тафсир дарслари берилишини кутиб, интизор бўлардилар. Шайх Шаъровий умрини Қуръонга улфат бўлиб ўтказди. Қуръонни одамларга ўргатди, ўзи ҳам улардан ўрганди. У одамларга одоб ўргатар ва ўзи ҳам улар билан бирга одоб ўрганарди. У Қуръон ахлоқи билан хулқанган эди. У шуҳрати кенг ёйилган бўлишига қарамасдан ҳаётини камтар, мутавозеъ ҳолда ўтказди. Шайх Шаъровий одамларга тез улфат бўладиган, одамларнинг меҳру муҳаббатини тезда қозонадиган киши эди. Шайх Шаъровийнинг бойлиги, молу давлати кўп эди. Шу билан бирга Аллоҳ таолонинг йўлида кўп инфоқ қилувчи киши ҳам эди. Ҳатто бир сафар Азҳар қошидаги маъҳадларга миллион жунайҳ эҳсон қилган.
Шайх Шаъровий Қуръонни тафсир қилишда бир қанча унсурларга суянган. Улардан энг муҳимлари қуйидагилар:
1. Қуръоний нассни тушуниш учун араб тилида эркин гапириш.
2. Қуръон фасоҳатини ва назмининг сирини кашф қилишга уриниш.
3. Ижтимоий ислоҳ.
4. Мусташриқларнинг шубҳаларини рад этиш.
5. Баъзида ҳаётда содир бўлган шахсий тажрибалардан зикр қилиш.
6. Чуқур маъно билан енгил маънонинг орасини бирлаштириш. Бу иш эса кенг тарқалган Миср лаҳжаси орқали бўлади.
7. Зарбул масал келтириш ва уни чиройли тасвирлаш.
8. Мавзуга алоқадор тарзда турли нарсаларни гапириш, мавзудан узоқлашмаган ҳолда четга чиқиш.
9. Нафсни поклаш.
10. Баҳс-мунозарали, мантиқий услуб.
11. Тафсирнинг охирги пораларини беморлик сабабли қисқароқ қилди. Токи Қуръон тафсири борасидаги ўйларини тўлиқ баён қилишга имкон бўлсин. Кейин яна дарсга қайтиб, қисқа қилгани учун экран орқали узр сўради ва Аллоҳга истиғфор айтди. Аллоҳнинг мадади ва ёрдами билан тафсирни охирига етказишга ҳаракат қилди.
2003 йилда Ҳасан Юсуф ва Аффоф Шуайбнинг жасорати билан “Даъватчилар имоми” номли ҳужжатли фильм экранларга чиқарилди. Унда Шайх Шаъровийнинг ҳаёт йўли тўлалигича баён қилинди. Яъни туғилганидан бошлаб Қуръонни ёд олгани, истеъдодли бўлгани, диний маъҳадга киргани, у ерда тенгдошларидан устун бўлгани, кейин Азҳари шарифга киргани, Саудияга қилган сафари, кейин у ердан қайтиб, “Шайхул Азҳар” идорасига мудир бўлгани, Қуръонни тафсир қилиш орқали овози бутун оламга таралгани, кейин вақф ишлари вазири бўлгани ва ҳоказолар баён қилиниб, воқеалар улуғ олимнинг вафоти билан якун топади.
Буюк олим Шайх Муҳаммад Мутаваллий Шаъровий ҳижрий 1419 йил 22 сафар, милодий 1998 йил 17 июн чоршанба тонгида 87 ёшида фоний дунёдан боқий дунёга риҳлат қилди ва уни ўзи туғилган Дақадус қишлоғига дафн этилди. Уммат энг буюк олимларининг яна биридан айрилди.
Аллоҳ таоло Шаъровийни раҳматига олган бўлсин. Қуръонга қилган хизмати учун, Исломга қилган хизмати учун, мусулмонларга қилган хизмати учун ажру мукофотини кўпайтириб берсин. Мусулмонлар орасидан яна шундай олимларни кўплаб чиқариб қўйсин.
