Милодий 325 йилда Рим императори Константин Никеа шаҳрида (ҳозирги Изник, Туркия) дунё христиан черкови епископларининг биринчи кенгашини чақирди. Кенгаш иштирокчиларига берилган кўплаб саволлардан бири энг кескин келишмовчиликни келтириб чиқарди. Гап Исо пайғамбар (алайҳиссалом) Парвардигор билан муносабатларидаги табиати ҳақида эди. Кенгаш иштирокчиларининг аксарияти, Библияда айтилганидан фарқли ўлароқ, Исони илоҳийлаштириш тарафдори бўлиб, уни ҳамма нарсанинг Яратувчиси билан бир даражага қўйиш тарафдори бўлган.

Кенгаш очилганда, бутун христианлик монотеизмдан анча узоқлашган эди. Бунга Исо (алайҳиссалом) таълимотларининг моҳиятини тубдан ўзгартирган ҳаворий Павел ва бошқа бир қатор файласуф ва воизларнинг қарашлари таъсири сабаб бўлди.

Никеа Кенгаши черков таълимотининг устунларидан бирига айланган эътиқодни тасдиқлади. Кейинчалик 381 йилда Константинополнинг Биринчи Кенгашида ақидага муқаддас руҳ ҳақидаги таълимот қўшилди. Христианликда учлик мафкураси шундай шаклланган.

Шу билан бирга, баъзи насронийлар бу янгиликларга қўшилмадилар ва уларни диндорларга кўп худолиликни қабул қилдиришга уриниш деб билдилар. Антитринитарлар Учбирлик ғоясига фаол қарши чиқдилар, аммо озчиликни ташкил этдилар ва IV асрда черков кенгашларида ўз қарашларини ҳимоя қила олмадилар. Улар таъқибга учради ва ўз қарашларини омма олдида ҳимоя қилиш имкониятидан маҳрум қилинди.

Черков тарихчиси Д.Бернард шундай дейди: «Анти-Тринитизм тарафдорлари Никей эътиқоди ва Калседон кенгаши натижаларини фақат ҳақиқий таълимотнинг давлат манфаатларига бўйсуниши натижасида пайдо бўлган сиёсий ҳужжатлар деб билишади. Бу католик черковининг раҳбарлари томонидан амалга оширилди, шунда черков анти-тринитарларга кўра, Рим империясининг давоми, унинг қуроли бўлди. Анти-тринитарлар (модалистлар ҳам, унитарчилар ҳам) Афанасий (Учлик епископи) ва Никеадаги бошқалар юнон платоник фалсафаси ва тушунчаларини қабул қилиб, уларни Худо ва Масиҳ ҳақидаги қарашларига киритганликларини таъкидлайдилар».

Баъзи замонавий анти-тринитарлар (Сэмюэль Шарп) Учбирлик таълимоти ва Қадимги Мисрнинг бутпараст культлари ўртасида боғлиқлик кўради. Уларнинг фикрича, Искандариядаги мисрлик насроний илоҳиётшунослари Исонинг илоҳийлигини таъкидлаб, Мисрнинг бутпараст меросини юнон фалсафасидан фойдаланиб насронийликка мослаштиришга ҳаракат қилганлар. Уларнинг фикрича, тенг учлик худоси ғоясининг ривожланиши бутпараст юнон ва платоник таъсирларга, шу жумладан Библиядаги Худо тушунчасига киритилган Арасту фалсафасининг кўплаб асосий тушунчаларига асосланган.

Шу муносабат билан улар Арастуга тегишли бўлган "Ҳамма нарса (табиатда) учлик ... ва келинг, худоларга сиғинишда бу рақамдан фойдаланайлик" деган сўзларни келтирадилар. Юнон фалсафасининг насронийлик таълимотига таъсири ҳозирда шубҳа остига олинмайди. Англикан руҳонийси М.Стенифорт (M.Staniforth) ўзининг "Медитациялар" асарида насронийлик тарихининг дастлабки босқичида стоицизм тарафдорлари фалсафий мактабининг чуқур таъсирини кўриб чиқади.

«Учлик таълимотида, - дейди Станифорт, - Ота, Ўғил ва Руҳ ҳақидаги черков тушунчаси Илоҳий бирликнинг турли стоик номларида ўз уруғини топади. Хусуссан, Сенека коинотни шакллантирадиган олий куч ҳақида шундай ёзади: "Биз бу кучни баъзан Қодир Худо, баъзида жисмсиз Донолик, баъзан Муқаддас Руҳ, баъзан эса тақдир деб атаймиз". Илоҳий табиатнинг ўзига хос таърифига эришиш учун черков бу атамаларнинг охиргисини рад этиши керак эди; замонавий онг парадоксал деб ҳисоблайдиган кейинги "бу учтаси битта" ибораси стоик тушунчалари билан таниш бўлганлар учун оддий ҳодиса эди».

16-асрда, Европада реформация бошланиши билан, тринитаризмга қарши ҳаракат янги куч-қудратга эга бўлди. Германияда тринитаризмга қарши оқимларнинг етакчиларидан бири Гейделберглик протестант руҳонийси Адам Нойзер (тахминан 1530 йил - 1576 йил 12 октябр) бўлиб, у илоҳиёт олими Иоган Силван билан биргаликда Муқаддас Уч Бирлик ҳақида насронийлик таълимотига мухолифлар ташкилотини тузган.

1570 йилда Силван «Ягона Ҳақиқий Худога ва Исо Масиҳга қадимги эътиқоднинг ҳақиқий христиан эътирофи» манифестини ёзди. Ушбу ҳужжатнинг пайдо бўлиши нафақат католиклар, балки протестантлар орасида ҳам шов-шувга сабаб бўлди. Нойзер-Силван гуруҳи Муқаддас Уч Бирликка сиғинишдан воз кечишдан ташқари, мусулмонлар билан мулоқот қилиш зарурлигини ҳам таъкидлади. 16-асрнинг иккинчи ярмидаги антитринитаризм вакилларига итальян полемисти, тринитарлик таълимоти асосларига қарши қаратилган қатор асарлар муаллифи Джоржо Биандрата (Giorgio Biandrata) сезиларли таъсир кўрсатди. Тринитаризмга қарши яна бир етакчи Трансилвания епископи Ференц Давид (Dávid Ferenc) бўлиб, у Европада Исо Масиҳга ибодат қилиш амалиётидан воз кечган биринчи черковни барпо этди.

1560-йилларда католиклар ва протестантлар томонидан анти-тринитарларга қарши фаол таъқиблар бошланди. Ференц Давид ҳибсга олиниб, қамоққа ташланган, у ерда 1579 йилда вафот етган. Иоган Силван ва Адам Нойзер ҳам ҳибсга олинган. Силван бидъатчи деб эълон қилинди ва 1572 йил 23 декабрда Гейделберг шаҳри бозорида омма олдида қатл этилди. Нойзер ҳибсга олинганидан сўнг дарҳол антитринитаризмдан воз кечди ва озод қилинди. У қайта ҳибсга олишни кутмай, Германияни тарк этди.

Қатағонлар бошланганда, Нойзер эътиқод изланишларида Учбирликнинг насроний мухолифларига қараганда анча узоқроққа борган эди. Нойзер Германиядан ташқарида бўлганида Мўминлар амири, халифаси ва Усмонийлар империясининг султони Салим II га мактуб ёзади ва унда Учбирликка қарши курашдан Исломга олиб борган йўли ҳақида ҳикоя қилди.

«Мен, Адам Нойзер, Германияда туғилган ва замонамизнинг энг билимдон одамлари яшайдиган Гейделберг шаҳрида воизлик даражасига етган насроний, чуқур итоат ила Жаноби Ҳазратига паноҳ излаб кетяпман, Аллоҳга ва Пайғамбарингизга бўлган муҳаббатим туфайли... мени ўз халқингиз ва Аллоҳга иймон келтирган қавмингиз қаторига қабул қилишингизни сўрайман. Мен сизнинг таълимотингиз ва динингиз пок, аниқ ва Худога маъқул эканини биламан ва тўлиқ ишонаман. Ишончим комилки, бутпараст насронийлардан кетишим сизни ҳурмат қиладиган ва сизнинг эътиқодингиз ва динингизни қабул қилишга тайёр бўлган кўплаб одамларни ўзига жалб қилади, айниқса, уларнинг кўп ўқимишли ва обрўлилари мен билан бир хил ҳис-туйғуларга эга… Германияда императорнинг энг қудратли шаҳзодаси бўлган курфюст Палатин томонидан машҳур Гейделберг университетида воизлик даражасига кўтарилгандан сўнг, мен насронийлик динидаги тафовутларни чуқур ўйлай бошладим ... Мен ўзимни Исо Масиҳ пайғамбар давридан бери ёзган ва ўргатган Муқаддас Битикнинг барча олимлари ва таржимонларидан узоқлаштиришдан бошладим. Мен фақат Мусонинг амрларига ва Евангелиега боғлангандим. Кейин мен энг диний намуна билан Худога илтижо қилдим ва ўзимни ва тингловчиларимни алдаб қўймаслик учун менга тўғри йўлни кўрсатишини сўраб дуо қилдим. Кейин Худо менга "Ягона Ҳақ Худога Мурожаат Мақолалари"ни очди ва шу асосда мен китоб туздим. Унда мен Исо Масиҳнинг таълимоти масиҳийлар ёлғон даъво қилганидек, унинг ўзи Худо бўлган деб даъво қилиш эмаслигини исботлайман: лекин Худо ягонадир».

Бу мактуб 1712-йилда Лондонда А.Реланд таҳрири остида "Мусулмонларнинг таълимоти, интизоми ва ибодати ҳақида тўрт рисола" номли китобда нашр этилган. Китоб муаллифлари орасида украиналик Войцех Бобовский (Али Уфка Бей) ҳам бор, у мусулмонларнинг ибодат қилиши, Маккага зиёрат қилиш, суннат, беморларни даволаш ва ҳоказоларга бағишланган асар ёзган. Адам Нойзерга келсак, у Истанбулга етиб олишга муваффақ бўлди, у ерда у Исломни қабул қилди ва Султонга хизматга кирди. Кейинчалик унинг ўрнагига реформация даврининг анти-учлик ғоялари тарафдорлари ҳам эргашдилар.