Ўттиз етти оятдан иборат бўлган бу сура ҳам Макка сураларидандир. Дастлабки оятлариданоқ осмонлар ва ердаги ҳар бир нарса ва воқеа, ҳодисада Ягона Яратгувчининг борлигига далолат қиладиган аломатлар мавжуд эканлигини уқтирадиган бу сурада ҳам сўз иймон-эътиқод устида боради.
Бу сурада яна бани Исроил қавмига Аллоҳ таъоло томонидан ато этилган ноз-неъматлар на имтиёз фазилатларга улар ношукурлик қилганликлари ҳақида ва умуман ҳавойи нафсларини "худо" қилиб олган кимсалар ва уларнинг топажак оқибатлари хусусида хабарлар берилади.
Сура ниҳоясида Қиёмат Кунида рўй берадиган аҳвол тасвирланади ва у Кунда ҳар бир уммат тиз чўккан ҳолда Аллоҳ Роббил-оламийн тарвфидан бўладиган ҳукмга кўз тутиб туриши баён этилади. Суранинг "Жосия — Тиз чўкувчилар", деб аталишининг сабаби шудир.
Меҳрибон ва Раҳмли Оллоҳ номи билан
1. Ҳо, Мим.
2. (Бу Қуръон) Қудратли ва Ҳикматли Аллоҳ томонидан нозил қилинган Китобдир.
3. Шак-шубҳасиз, осмонлар ва ерда мўъминлар учун (Аллоҳнинг қудрат ва ҳикматига далолат қиладиган) оят-аломатлар бордир.
4. Яна сизларнинг (бир томчи сув — нутфадан) яралишингизда ва (Аллоҳ ер юзига) тарқатиб юборгаи жониворлардан иборат нарсаларда ҳам аниқ ишонадиган қавм учун оят-ибратлар бордир.
5. Яна кеча ва кундузнинг алмашиб туришида ва Аллоҳ осмондан ёғдириб, унинг ёрдамида "ўлган" ерни тирилтирган ризқ-ёмғирда ҳамда шамолларнинг йўналтирилишида ақл юргизадиган қавм учун оят-ибратлар бордир.
6. (Эй Муҳаммад алайҳиссалом), булар Аллоҳнинг оятлари бўлиб, Биз уларни Сизга ҳаққирост тиловат қилиб бермоқдамиз. Бас, улар (Макка кофирлари) Аллоҳ ва Унинг оятларини қўйиб қайси сўзга иймои келтирурлар?!
7. Барча бўҳтончи-ёлғончи гуноҳкорга ҳалокат бўлғайки;
8. У ўзига тиловат қилинаётган Аллоҳ оятларини эшитар, сўнгра гўё уларни эшитмагандек кибру ҳаво қилган ҳолда (ўз куфрида) оёқ тираб турар! Бас, (эй Муҳаммад алайҳиссалом), Сиз унга аламли азоб "хушхабарини" беринг!
9. Қачон у Бизнинг оятларимиздан бирои нарса билиб олса, у (оят)ларни масхара қилур! Ана ўшалар учун хор қилгувчи азоб бордир!
10. Уларнинг ортида жаҳаннам бор! Касб қилган-топган (мол-дунё, бола-чақалари) ҳам, Аллоҳни қўйиб ушлаган "дўстлари" ҳам уларга бирон нарсада асқотмас! Улар учун улуғ — катта азоб бордир!
11. Ушбу (Қуръон иймон келтирган зошлар учун) Ҳидоятдир. Парвардигорларининг оятларига кофир бўлган кимсалар учун эса ашаддий азобдан аламли насиба бордир!
12. Аллоҳ — (денгиздаги) кемалар ўзининг амри билан жорий бўлиши ҳамда сизлар (у кемаларда) Унинг фазлу марҳаматидан (ризқу рўз) исташларингиз учун ва шукр қилишларингиз учун сизларга денгизни бўйсундириб қўйган Зотдир.
13. У Ўз томонидан (яъни, Ўз хоҳиш-иродаси билан) сизларга осмонлардаги ва ердаги барча нарсаларни бўйсундирди. Албатта бунда тафаккур қиладиган қавм учун оят-ибратлар бордир.
14. (Эй Муҳаммад алайҳиссалом), иймон келтирган зотларга айтинг, улар Аллоҳ (ваъда қилган ҳисоб-китоб) Кунларидан ноумид бўлган кимсалар (етказаётган озор-азиятлар)ни кечириб юбораверсинлар. Токи (Аллоҳ ўша озорларга сабр-тоқат қилган) қивмни касб қилган нарсалари (яъни, кечириб юборганликлари) сабабли мукофотлагай!
15. Ким бирон яхшилик қилса, бас, ўзи учун (яъни ўз фойдасига қилган) бўлур, ким ёмонлик қилса, бас, ўз зиёнига (қилган) бўлур. Сўнгра Парвардигорингизга қайтарилурсизлар.
16. Дарҳақиқат, Биз бани Исроил (қавми)га Китоб — Таврот, ҳикмат ва пайғамбарлик ато этдик ва уларни ҳалол-пок нарсалардан ризқлантирдик ҳамда уларни (ўз замонларидаги) барча оламлардан устун қилдик.
17. Яна Биз уларга (Дин) ишлари ҳақида аниқ-равшан ҳужжатлар ато этдик. Бас, улар ихтилоф қилмадилар, магар уларга (Биз томонимиздан Дин ҳақида) илм-ҳужжат келганидан сўнг ўзаро ҳасад-адоват қилишиб (талашиб-тортишдилар). Албатта, Парвардигорингиз Қиёмат Кунида уларнинг ўрталарида ихтилоф қилиб ўтган нарсалари ҳақида ҳукм қилур.
Изоҳ: Муфассирларнинг айтишларича, мазкур оятларда бани Исроил қавми ва уларнинг ўзларига Аллоҳ таъоло томонидан ато этилган шунчалик аниқ оят-мўъжизалар ва ноз-неъматлардан кейин ҳам ўзаро ҳасад-адоват қилишибДин ҳақида турли ихтилофларга берилиб кетганликлари тўғрисида ҳикоя қилинишидан мақсад, Макка мушриклари томонидан берилаётган хилма-хил озор-азиятлардан изтиробга тушган Муҳаммад алайҳиссаломга таскин-тасалли бериш ва у кишини ҳам худди Мусо пайғамбар бани Исроилнинг зулмига сабр қилганидек сабр-тоқат қилишга даъват этишдир.
18. Сўнгра (эй Муҳаммад алайҳиссалом), Биз Сизни (Дин) ишидан бир Шариат (аниқ-равшан қонун) устида (барқарор) қилдик. Бас, Сиз (фақат мана шу қонунга) эргашинг ва билмайдиган кимсаларнинг хавойи нафсларига эргашманг!
19. Чунки (агар Сиз уларнинг ҳавойи нафслари кўрсатган залолат йўлига юрсангиз), улар Сиздан Аллоҳ томонидан бўлган бирон нарсани (азобни) қайтара олмаслар. Албатта золимлар бир-бирларига дўстдирлар. Аллоҳ эса тақводор зотларнинг Дўстидир.
20. Ушбу (Қуръон барча) одамлар учун (равшан) кўрсатмалардир ва аниқ ишонадиган қавм учун Ҳидоят ва Раҳматдир.
21. Балки ёмонлик-гуноҳлар касб этган кимсалар Биз уларни ҳам иймон келтирган ва яхши амаллар қилган зотлар каби қилишимизни ва ҳаётлари ҳам, мамотлари ҳам (яъни, дунёлари ҳам, Охиратлари ҳам мўминлар билан) баробар бўлишини ўйлагандирлар?! Нақадар ёмон (нотўғри) ҳукм қилурлар-а?!
22. Аллоҳ осмонлар ва Ерни (ўзининг кудрати Илоҳийясига далолат қилиши учун) ва ҳар бир жон мазлум бўлмаган ҳолларида ўзлари қилган амаллари сабабли жазоланиши учун Ҳақ (қонун ва низом) билан яратди.
23. (Эй Муҳаммад алайҳиссалом), ҳавойи нафсини ўзига "илоҳ" қилиб олган ва Аллоҳ уни билган ҳолида йўлдан оздириб, қулоқ ва кўнглини муҳрлаб, кўз олдига парда тортиб қўйган кимсани кўрганмисиз? Бас, уни Аллоҳ (йўлдан оздиргани)дан сўнг ким ҳидоят қила олур?! Ахир эслатма-ибрат олмайсизларми?!
24. Улар (яъни, Қиёматни инкор қилгувчилар: "Ҳаёт) фақат дунёдаги ҳаётимиздир. (Баъзиларимиз) ўлиб, (бошқаларимиз) ҳаётга келаверамиз ва бизларни (Аллоҳ ўлдирмайди, балки) фақат замон (ўтиши)гина ўлдиради", дедилар. Ҳолбуки, улар учун бу тўғрида бирон билим-ҳужжат йўқдир. Улар фақат (шундай) гумон қилурлар, холос.
25. Қачон уларга (қайта тирилиш ҳақлиги тўғрисидаги) Бизнинг аниқ-равшан бўлган оятларимиз тиловат қилинса, уларнинг (бу оятларга қарши) "ҳужжатлари" фақат: "Агар ростгўй бўлсангизлар, ота-боболаримизни (тирилтириб) келтиринглар-чи", дейишларигина бўлур.
26. Айтинг: "Аллоҳ сизларга хаёт берур, сўнгра (ажалларингиз етгач), ўлдирур, сўнгра сизларни хеч шак-шубҳасиз, (келадиган) Қиёмат Кунига тўплар. Лекин одамларнинг кўплари (буни) билмаслар"!
27. Осмонлар ва ернинг мулки-эгалиги Аллоҳникидир. (Қиёмат) Соати қойим бўладиган Кунда — ана ўша Кунда бузғунчи кимсалар зиён тортурлар!
28. (У Кунда) барча умматни (даҳшат ва изтироб-ла) тиз чўккан ҳолда кўрарсиз. Ҳар бир уммат ўз номаи аъмолига чақирилур, (сўнг уларга дейилур): "Бугун қилиб ўтган амалларингиз билан жазоланурсизлар.
29. Мана бу китобимиз (яъни, Бизнинг амримиз билан ёзилган номаи аъмолингиз) сизларга ҳақиқатни айтур. Дарҳақиқат, Биз сизлар қилгувчи бўлган барча амалларингизни (ушбу номаи аъмолга) кўчириб қўйгандирмиз".
30. Бас, иймон келтирган ва яхши амаллар қилган зотларга келсак, уларни Парвардигорлари — Аллоҳ Ўз раҳмати-жаннатига дохил қилур. Бу очиқ бахтнинг ўзидир!
31. Энди кофир бўлган кимсаларга келсак, (бас, уларга айтилур): "Ахир сизларга Менинг оятларим тиловат қилинган эмасмиди?! Бас, сизлар (у оятларга иймон келтирмасдан) кибру хаво қилдинглар ва жиноятчи қавм бўлдинглар!
32. Қачон (сизларга): "Дарҳақиқат, Аллоҳнинг ваъдаси ростдир, (Қиёмат) Соати шак-шубҳасиз, (келгувчидир)", дейилса, сизлар: "Биз у Соат нима эканини билмаймиз, фақат гумон қиламиз, холос. Биз (Қиёмат Соати келишига) аниқ ишонгувчи эмасмиз", дединглар.
33. (Мана энди) уларга қилиб ўтган ёмонликлари ошкор бўлди ва ўзлари масхара қилиб ўтган (азоб) уларни ўраб олди!
34. Ва (уларга) дейилди: "Худди сизлар мана шу бугунги Кунингиздаги учрашувни унутганларингиздек, биз ҳам бугун сизларни "унутурмиз". Сизларнинг жойингиз дўзахдир ва сизлар учун (дўзах азобидан қутқаргувчи) ёрдамчилар хам йўқдир!
35. Бунга сабаб — сизлар Аллоҳнинг оятларини масхара қилиб олган эдинглар ва сизларни ҳаёти дунё алдаб қўйган эди. Бас, бугун улар (дўзахдан) чиқарилмаслар ва улардан (Аллоҳ рози бўладиган амалларга) қайтиш хам талаб қилинмас.
36. Бас, барча хамду сано осмонлар Парвардигори, ер Парвардигори, бутун оламлар Парвардигори — Аллоҳ учундир.
37. Осмонлар ва Ердаги буюклик ёлғиз Уникидир! У қудрат ва ҳикмат Соҳибидир!
