Шифокорларнинг сўзларига кўра, Ғазо секторидаги қуруқликдаги ҳужумда қатнашган бир қатор Исроил аскарлари "шигелла"деб номланган жиддий ошқозон ичак касаллигидан азият чекмоқда. Шигелла бактерияси нима ва у қандай тарқалади?
Касаллик, бошқа нарсалар қатори, уруш зоналарида ёмон санитария ва стерил бўлмаган озиқ-овқат туфайли тарқалади, деб ҳисобланади.
ШИГЕЛЛА ИСРОИЛ ҚЎШИНЛАРИ ОРАСИДА ҚАНДАЙ ТАРҚАЛДИ?
Ассута Ашдод университети касалхонасида юқумли касалликлар департаменти директори доктор Тал Брошнинг сўзларига кўра, Исроил Мудофаа кучлари (ЦАХАЛ) бир неча шифокорлар Ғазо жойлашган аскарлар бир гуруҳ оғир ичак касаллигига чалинган, деб хабар берди.
Тал Брош касалликни шигелла деб аниқлаганини айтди.
Касаллик юқтириб олган Исроил аскарлари изоляция қилинди ва даволанди.
Доктор Брохнинг айтишича, касаллик авж олишининг "аниқ сабабларидан" бири Ғазодаги қўшинларга юборилган Исроил фуқаролари томонидан тайёрланган овқат экан.
Унинг сўзларига кўра, озиқ-овқат шигелла ва бошқа хавфли бактериялар билан ифлосланган бўлиши мумкин. Сафар давомида озиқ-овқат музлатгичда сақланмаган ёки истеъмол қилишдан олдин тўлиқ иситилмаган.
"Аскарларда диарея пайдо бўлганда, жанг майдонига хос бўлган ёмон санитария шароитлари одамдан одамга юқишига олиб келади", деди у.
Брох Исроил қўшинларига фақат консерва, печенье, ёнғоқли протеин батончиклари каби қуруқ овқатларни юборишлари кераклигини айтди.
ШИГЕЛЛА НИМА ВА УНИНГ БЕЛГИЛАРИ ҚАНДАЙ?
Шигелла - токсинларни чиқарадиган ва овқат ҳазм қилиш трактини ишдан чиқарадиган бактериялар тури. Организмга киргандан сўнг, бу бактерия "шигеллёз"деб аталадиган дизентерия турини (ичакнинг яллиғланиши ёки инфекцияси) келтириб чиқаради.
Аломатлари:
қонгача давом етадиган диарея
спазмлар ёки кучли қорин оғриғи
ОИВ каби касалликлар туфайли соғлиғи ёмон ёки иммунитети заиф бўлганлар узоқ вақт давомида ушбу аломатлардан азият чекиши мумкин.
Агар даволанмаса, шигелла сурункали касалликка ёки ҳатто ўлимга олиб келиши мумкин.
Агар бактериялар қон оқимига кирса, ўлим хавфи жуда юқори. Болалар, ОИВ, диабет ёки саратон касаллиги билан касалланганлар, шунингдек, яхши овқатланмайдиган одамлар ушбу бактерия билан касалланишга жуда мойил.
ШИГЕЛЛА ҚАНДАЙ ТАРҚАЛАДИ?
АҚШ касалликларни назорат қилиш ва олдини олиш марказлари (CDC) маълумотларига кўра, шигелла юқтирган одамларнинг нажаси билан бевосита ёки билвосита алоқа қилиш орқали "осон" тарқалади.
Ушбу тарқалиш қуйидагилар туфайли юзага келиши мумкин:
шигеллага чалинган одам томонидан тайёрланган овқатни истеъмол қилиш
нажас билан ифлосланган ичимлик суви
туалет ускуналари ёки шигелла билан касалланган бошқа нарсалар билан алоқа қилиш
шигелла билан касалланган болалар учун тагликларни алмаштириш
жинсий алоқа пайтида юқтирган одамнинг нажаси тегиши
Шигелла кўпинча уйсизлар, чет эллик сайёҳлар, эркаклар билан жинсий алоқада бўлган эркаклар ва иммунитети паст одамлар орасида учрайди.
ШИГЕЛЛА ДУНЁНИНГ ҚАЕРИДА ТЕЗ-ТЕЗ УЧРАЙДИ?
CDC маълумотларига кўра, ҳар йили дунё бўйлаб 80 миллиондан 165 миллионгача шигелла ҳолатлари қайд қилинади ва бу 600 минг кишининг ўлимига сабаб бўлади.
2022 йилда ЖССТ шигелла билан касалланган одамларнинг 99 фоизи кам ёки ўрта даромадли мамлакатларда яшашини айтди.
Шигелладан ўлимнинг аксарияти Африканинг Саҳрои Кабирдан жанубдаги қисми ва Жанубий Осиёда содир бўлади ва тахминан 60%и беш ёшгача бўлган болаларга тўғри келади.
Жанубий Кореядаги халқаро вакцина институти олимлари томонидан олиб борилган тадқиқот шуни кўрсатадики, шигеллёз Бангладеш, Хитой, Покистон, Индонезия, Вьетнам ва Таиланд каби Осиё мамлакатларида саноати ривожланган мамлакатларга қараганда 100 баравар кўп учрайди.
ШИГЕЛЛАНИ ДАВОЛАШ ВА ОЛДИНИ ОЛИШ МУМКИНМИ?
Касалликларни назорат қилиш ва олдини олиш марказлари (CDC), масалан, қуйидаги ҳолатларда қўлни тез-тез ювган ҳолда шигелланинг олдини олиш мумкинлигини айтмоқда:
овқат пишириш ёки овқатланишдан олдин
туалетга боргандан ёки тагликни алмаштиргандан кейин
жинсий алоқадан олдин
Кўп ҳолларда, агар сиз кўп сув ичиб ва етарлича дам олиб, бу касалликни енгиш мумкин.
Бундан ташқари, ушбу касалликни даволашда самарали бўлган беш турдаги антибиотиклар мавжуд.
Бироқ, АҚШ соғлиқни сақлаш расмийлари Шигелла XDR ёки Шигелла сонней деб номланган шигелла бактерияларининг антибиотикларга чидамли штаммини аниқладилар.
CDC хабар беришича, 2022 йилга келиб Қўшма Штатлардаги шигелла ҳолатларининг беш фоизи дори-дармонларга чидамли штаммлар билан боғлиқ бўлган.
Улар буни "аҳоли саломатлигига жиддий таҳдид" деб аташди.
ЖССТ, шунингдек, 2020 йилдан бери Буюк Британияда ва бутун Европада ШЛУ штамми билан боғлиқ ҳолатлар сонининг кўпайишини пайқади.
Абу Муслим тайёрлади
