Хабарга кўра, яхши хабардор манбалар маълумот беришича, Россия янги Сурия ҳукуматидан ҳарбий базаларни узоқ муддатли ижарага олиш борасида рад жавобини олди.
Атиги ярим йил олдин Россия Ташқи ишлар вазирининг ўринбосари Михаил Богданов ва президентнинг Сурия бўйича махсус вакили Александр Лаврентьев Дамашқдаги ҳозирги музокара шерикларини фақат "бандитлар ва террорчилар" деб атаган эдилар. Аммо ҳозир улар бир стол атрофида ўтиришга ва Россиянинг Тартус ва Ҳмеймимдаги ҳарбий базаларда қолишини ялиниб илтимос қилишга мажбур бўлиб қолди.
Ёки ҳеч бўлмаганда, у ердан ҳарбий техника олиб чиқиб кетиш учун вақт беришни сўрашмоқда. Ёхуд – халқаро майдонда Россиянинг юзи сақланиб қолиши учун, яъни дипломатик мағлубиятни жамоатчиликка ғалаба сифатида кўрсатиш учун керакли ахборот кампаниясини ўтказишни сўрашмоқда.
Россия, юзингиз қандай ҳолатда?
Нега бундай бўлмасин, деб ўйлашмоқда Дамашқда. Россия бу босқичда Сурияда бутунлай мағлуб бўлди, мағлубга нисбатан бироз раҳм-шафқатли бўлиш халқаро ҳамжамият кўз ўнгида доим яхши кўринади. Хусусан, Москва бой ва ўзининг Суриядаги шармандалигини яшириш учун бирор нарса тўлашга тайёр. Бўлмаса ҳам – ҳеч бўлмаганда, мағлубдан бироз фойда олиш мумкин. Янги Сурия ҳукумати учун бу фойда ҳеч ҳам ортиқча бўлмайди.
Шу сабабли, сурияликлар музокарани кучли талаблар билан бошлади. Биринчи – Россия Асад билан база ижараси бўйича битим тузганми? Унда ундан жавоб сўрасин. Иккинчиси – агар сиз бирор нарсани олиб чиқиб кетмоқчи бўлсангиз, у ҳолда Сурия халқи Россиядан "компенсация, реконструкция ва тиклаш" мақсадида зарар қопламасини олиши керак. Бу эса Россия экспедицияси давомида вайрон қилинган объектлар учун тўланиши лозим.
Бу ҳолатни СССР маршаллари ярим аср аввал олдиндан башорат қилган эдилар. Улар Сурияни Совет Иттифоқи учун "тузоқ" деб атаганлар, чунки унинг географик жойлашуви ва иттифоқчилик мажбуриятларига нисбатан ишончсизлиги шубҳа остида эди. Уларнинг айтишича: "Биз ҳеч қандай ҳолатда бу ҳарбий гуруҳнинг коммуникация ва таъминот линиясини таъминлай олмаймиз. Қуруқликда улар НАТО аъзоси бўлган Туркия томонидан узиб қўйилади. Туркия Босфор ва Дарданеллани истаган вақтда ёпиб қўйиши мумкин. АҚШнинг 6-флоти эса Ливан ва Сурияга ортилмоқда. У ҳолда биз нима қилишимиз керак: Туркия орқали йўл очишга уринишимиз ва учинчи жаҳон уруши бошлашимиз керакми? Ёки Совет Иттифоқи аскарларини мағлубият ва асирликка ташлаб кетишимиз керакми?"
Россия "тапочниклар"дан буюртма оляптими?
Шунингдек, Россия раҳбарияти илгари "тапочниклар" деб таҳқирлаб атаган одамлар энди Москвага шартларни белгиламоқда. Улар контингент ва техника олиб чиқиб кетиш учун нарх белгиламоқда. Бу мисли кўрилмаган ҳолат – Совет Иттифоқи Германиядан чиққанида ҳам, Афғонистондан чиққанида ҳам бундай вазият кузатилмаган эди.
Москва учун ҳозир ягона имконият – чиқиш шартларини жуда ҳам таҳқирли бўлмаган тарзда келишиб олиш. Аммо бу иш бермайди. Чунки Шарқ сиёсий психологиясида мағлубга юзини сақлаб қолиш имконияти бериш деган тушунча йўқ.
Буни Москва яхши тушунади, шунинг учун ҳам Сурия белгилаган нархни тўлашга мажбур бўлади. Ва бу келишув "махфий" тамғаси билан муҳрланади.
Москва учун яна бир аламли нарса – улар Асад активларини ўзлариники деб ҳисоблаб юрган эдилар, энди эса Сурия мажбур қилиб, уларни бўлишишга мажбур қилмоқда.
Эътиборли жиҳати шундаки, янги Сурия ҳукумати бундай ультиматумни мустақил равишда қўйишга журъат этолмаган бўларди. Лекин улар халқаро ўйинчилар томонидан қўллаб-қувватланмоқда.
Америка, Туркия, Ғарбий давлатлар, Хориж мамлакатлари ва Исроил – барчалари Сурияда Россияни (Эрон билан бирга) кераксиз деб ҳисоблайди. Шунинг учун Москва бу ердан чиқиб кетиши шарт.
Ва бу "Vae victis" – "Мағлубга алам ва бош эгиш" қоидаси асосида бўлади. Ғолиблар шартларни белгилайди, мағлублар эса ҳар қандай фожиавий оқибатларга тайёр бўлиши керак.
Бу, аслида, мантиқан тўғри. Чунки бу қоида мағлубларга келажакдаги сабоқ бўлиб хизмат қилиши керак: эҳтимоли йўқ авантюраларга аралашмаслик, ўз имкониятларини тўғри баҳолаш ва мағлубиятга олиб келадиган урушларга киришмаслик.
