Шуни таъкидлаш керакки, ўзининг кам иш ҳақдан муҳожирлар Россия бюджетига меҳнат патентини олиш, уйни ижарага олиш, йўл кира учун тўлашади, бу эса даромадларининг ярмини ташкил қилиши мумкин. Бу пул Россияда қолади.
Миграция мавзуси кўтарилганида, бошқа мамлакатларнинг номлари маҳаллий оммавий ахборот воситаларида жуда кам учрайди. Шу билан бирга, ушбу мамлакатларга ўтказилган пул ўтказмалари Марказий Осиёдан келган муҳожирлар юборган миқдордан анча кўпроқдир. Масалан, Вьетнам, Туркия, Исроилга ўртача пул ўтказмаси 775 долларни, Хитойга эса 1920 долларни ташкил этади.
Ўрта Осиёдан келган муҳожирларни ҳар нарсада айблашга тайёр бўлган даражада ёқтирмасликлари сабаби нимада?
Америкалик социологлар Теодор Гербер (Theodore P. Gerber, Висконсин штати университети, Мэдисон) ва Джейн Зэвиска (Jane Zavisca, Аризона университети) муҳожирларнинг этник белгилар бўйича қаттиқ табақалаштириш мавжуд ва уларга нисбатан ижобий ёки салбий муносабатнинг асоси ҳисобланади, деган хулосага келдилар.
«Experiences in Russia of Kyrgyz and Ukrainian labor migrants: ethnic hierarchies, geopolitical remittances, and the relevance of migration theory» («Қирғиз ва украин муҳожирларининг Россиядаги иш тажрибаси: этник иерархия, геосиёсий таъсирлар ва миграция назариясининг долзарблиги») тадқиқотида улар у ёки бу мамлакатдан келган муҳожирга муносабат шаклланадиган турли омилларни батафсил таҳлил қиладилар.
Масалан, менталитетга яқин украиналикларни руслар "ўзиники" деб билишади ва ҳатто икки мамлакат ўртасидаги кескин муносабатлар ҳам бунга халақит бермайди. Шу билан бирга, меҳнат бозорида Марказий Осиёдан келган одамлар турли хил сабабларга кўра бошқача муносабатда бўлишади, асосийси рус тилини яхши билмаслик ва Россия аҳолиси билан маданий тафовут туфайли.
Марказий Осиёдан келган муҳожирларнинг умумий ҳолатида қирғизлар алоҳида ажралиб туради. Улар рус тилини яхшироқ билганлари сабабли, яхши иш топиш эҳтимоли кўпроқ. Кўпинча, ўзбеклар ва тожиклар рус тилини яхши билмаслиги ва бошқа маданият ва динга мансублиги сабабли кам ҳақ тўланадиган малакасиз ишлар ишониб топширилиши мумкин.
Бироқ, сиёсат фанлари доктори, Россия президенти ҳузуридаги РАНХиГС назарий ва амалий сиёсатшунослик Маркази директори Владимир Малаховнинг ҳисоблашича, муҳожирлар ва РФ фуқаролари ўртасидаги фарқ бартараф қилиб бўлмайдиган тўсиқлар қўядиган даражада кучли эмас. «…Нима бўлганда ҳам, улар билан бизнинг ўртамизда маданиятга оид тафовутлар, айтайлик, Франциядаги шимолий африкаликлар ва Лондондаги покистонликлар каби катта эмас. Уни ошириб кўрсатмаслик керак. Биз совет ўтмиши ҳақида, бу одамлар бир пайтлар ўзини умумий мамлакатнинг бир қисми ҳис қилгани ва ҳозирда ҳам ҳис қилишни исташи ҳақида унутиб қўйдик», — дейди олим.
Унинг фикрига кўра, ҳар доим мавжуд бўлган ирқчилик ҳозирги пайтда уй шароитидан чиқиб, оммавий ахборот воситаларига кириб борганлиги мигрантофобиянинг кучайишига олиб келади. Савол туғилади: нима учун ушбу мавзу оммавий ахборот воситаларида доимий равишда тарғиб қилинмоқда?
Худди шу Малаховнинг сўзларига кўра: "Одамлар инфляция, уй-жой коммунал хизматлари ва бошқалардан норозилар – бу ҳали юмшоқ қилиб айтганда. Диққатни кўп сонли келгиндиларга қаратиб қўйиш - бу самарали ҳаракат, ва амалиёт шуни кўрсатадики, бу кўплаб мамлакатларда иш беради". Шундай қилиб, миграция муаммоси мамлакат фуқаролари ва муҳожирларни бир-бирига қарши қўйиб, сиёсий муаммога айланди.
Шуни ёдда тутиш керакки, токи Россияга арзон ишчи кучи керак экан, миграция тўхтамайди. Шу сабабли, меҳнат муҳожирлари ҳақидаги афсоналарни фош қилишга ва уларнинг мамлакатдаги иқтисодий вазиятга гўёки салбий таъсир кўрсатишига жиддий эътибор қаратиш лозим.
