Намойишларда асосий куч дашноқлар, шунингдек, собиқ президентлар Роберт Кочарян ва Серж Саркисян тарафдорларидир. Уларнинг эълон қилган мақсади "Арманистон ва Қорабоғни қутқариш" учун Бош вазир Пашинянни ағдаришдир. Бугунги кун учун асосий нарса Озарбайжон билан тинчлик музокараларининг муваффақиятсиз якунланиши. Максимум дастур эса - бу ҳокимиятни тортиб олиш.
Ҳудудлардан пойтахтга юришлар билан бошланган ва ҳокимиятга бўйсунмасликнинг турли кўринишлари билан кечган норозилик ҳаракатининг "ҳал қилувчи босқичи"нинг умумий манзараси қасоскорларнинг барча кучларини сафарбар қилганликларини ва кўчаларга ўн минглаб одамларни олиб келганликларини кўрсатади. Бироқ, ўз кучига ишонган Пашинян ҳукумати ҳеч бўлмаганда кўринадиган даражада ташвишланмайди. Шу билан бирга, воқеалар ривожининг асосий шарти биринчи навбатда ҳукуматнинг ўзида жиддий келишмовчиликлар эди.
Айтиш керакки, ҳуқуқ-тартибот кучлари ҳамон қонуний ҳокимиятни қўриқламоқда, намойишчилар бошлаган тартибсизликларни тўхтатиш учун барча ишни қилмоқда. Полиция ходимларининг мухолифат томонига ўтиши ҳолатлари кузатилмаган. Қолаверса, полициянинг ҳаракатлари тобора кучайиб бормоқда. Ҳар ҳолда ҳибсга олинган намойишчилар сони соат сайин ортиб бормоқда.
Аммо мухолифат ҳам фуқаролик итоатсизлиги ҳаракатларини кенгайтирди. Кеча ва бугун, 3-4 май кунлари Ереваннинг асосий кўчалари ва кўприклари унинг саъй-ҳаракатлари билан оғир юк машиналари ва бетон аралаштиргичлар ёрдамида тўсиб қўйилди. Уларни мувозанатлаш учун Киев кўприги ва бошқа кўприклар ва чорраҳаларга кўп сонли полиция махсус кучлари юборилиб, улар йўл ҳаракати тўсиқларини очишга ҳаракат қилишди. Қолаверса, дастлаб намойишчилар "Николасиз Арманистон" деб ҳайқирган бўлса, бироздан кейин "Туркларсиз Арманистон" деган ҳайқириқлар янграй бошлади.
«Дашнакцутюн» вакили Ишхан Сагателян Франция майдонида 5 май куни Пашинянга истеъфога чиқиш талаби қўйилишини эълон қилди.
"Биз соат 15:00 да шу майдонда тўпланишимиз керак. Эртага (5 май – таҳр.) Миллий мажлисда парламент соати бўлиб, Никол у ерга соат 16:00 да келади. Унинг истеъфоси ҳақидаги жамоатчилик талабини намойиш қилиш учун соат 15:30 да шу майдонда бўлишимиз керак. Сизнинг ҳозирлигингиз жуда муҳим", - деди Сагателян майдонга йиғилганларга.
Шу билан бирга, кўпчиликнинг фикрича, Пашинян ҳокимиятдан ағдарилганидан кейин бошланиши мумкин бўлган янги уруш билан намойишчиларни чўчитмаслик учун Сагателян янги тузилган ҳукумат Қорабоғ бўйича уч томонлама баёнотлардан, жумладан, . 2020 йил 10 ноябрдаги ҳукумат баёнотидан ва ундан кейинги Озарбайжон билан имзоланган ҳужжатлардан воз кечмаслигини айтди.
"Биз уруш қўзғатмаймиз. Туркия ва Озарбайжон билан музокараларни тўхтатмаймиз, уруш эълон қилмаймиз. Лекин биз бу музокараларга бошқа тарафга нима кераклигини сўраш учун эмас, балки мамлакатимиз манфаатларини чинакам ҳимоя қилиш учун борамиз. Никол ҳам худди шундай дейди, дерсиз. Аслида у буни айтмайди", - дейди мухолифат етакчиси.
Намойишларнинг яна бир етакчиси, Арманистон махсус хизматларининг собиқ раҳбари Артур Ванецян фуқаролик итоатсизлигининг янги шаклларига, жумладан, иш ташлашларга чақирди. У талабалар ўз университетларининг аудиторияларини тарк этиб, акцияларга қўшилишларини талаб қилмоқда.
Франция майдонига йиғилганлар орасида мамлакатнинг собиқ президентлари Роберт Кочарян ва Серж Саргсян ҳам бор. Аммо улар халқ билан гаплашишга интилмаяптилар, ҳаракатлар фонида қолишни афзал кўришмоқда. Ёки улар ўзларининг фаоллиги намойишчилар сонини кўпайтиришига ишончлари комил эмас - Арманистон аҳолисининг салмоқли қисми уларнинг ташқи ва ички сиёсатидаги муваффақиятсизликларни унутмаган.
Айни пайтда, Сагателян даъват ва ваъдаларни аямайди, Пашинянсиз жанговар ҳаракатлар умуман қайта бошланмайди, Арманистонда ҳокимият ўзгарса, Озарбайжон жаҳли чиқади ва қатъий қадамлар ташлайди, деган тахминлар асоссиз дейди. Аксинча, унинг фикрича, агар Пашинян ҳокимиятда қолса, урушдан қочиб бўлмайди. "Агар уруш бўлса, Никол билан. Ишонч билан айтаманки, агар Никол кетса, вазият бошқача бўлади", - дейди Сагателян.
Дашноқлар раҳбари амалдаги ҳукумат ағдарилса, мамлакатни нима кутмоқда, деган саволга ҳам жавоб беришга ҳаракат қилди. «Никола лавозимидан четлатилгач, миллий келишув ҳукумати тузилади. Бу ҳукумат вақтинчалик бўлади ва у бир партия ёки бир киши ҳукумати бўлмайди. Бу Дашнакцутюн ҳукумати, Кочарян Республика партияси ёки бошқа бировнинг ҳукумати бўлмайди. Бу халқнинг энг яхши кучларидан ташкил топган миллий ҳукумат бўлади», - деди Сагателян, аммо бу «халқнинг энг яхши кучлари» нима қилишни мақсад қилганига аниқлик киритмасдан.
Янги арман ғалаёнлари ташкилотчиларининг "Арманистон ва Қорабоғни қутқариш" ҳақидаги барча баландпарвоз сўзлари ортида бир нарса аниқ кўринади - ҳокимият ва қасос. Улар Пашиняннинг Қорабоғ масаласида "планкани пасайтириш", Озарбайжоннинг ҳудудий яхлитлигини тан олиш қарорини ҳиқилдоғидан келгандай ёқтирмайди. Улар Озарбайжоннинг суверен ҳудудида "эркин Арцах" бўлиш орзуларини ҳанузгача қадрлашади. Ва бу, ҳар хил арман экслари нима дейишидан қатъи назар, энг яхши ҳолатда Арманистон учун янги статус-кво, энг ёмони, янги уруш дегани.
2018 йилда Арманистондаги норозилик ҳаракати етакчиси, Пашиняннинг энг яқин сафдоши, ҳозирда "Суверен Арманистон" партиясини бошқараётган Давид Санасаряннинг ҳозирги норозилик намойишлари ҳақида ўз қарашлари бор ва бу ҳақиқатдан узоқ эмасдек.
"Мен фақат Иттифоқ давлатига қўшилиш ёки Россия Федерацияси билан бошқа даражадаги интеграция йўналишида сиёсат олиб борилаётганини тахмин қилишим мумкин. Қандай бўлмасин, лекин Россия бу ўйинларнинг барчасида иштирок этади ва, албатта, "асосийси - иштирок этиш" тамойилига кўра ўйнамайди. Арманистонда демократик жараёнлар давом этмоқда, сайловлар яқин ўтмишдаги каби қонунбузарликлар билан ўтказилмаяпти. Арманистоннинг чуқур демократлашуви эса маълум сабабларга кўра Москва манфаатларига жавоб бера олмайди", деб таъкидлайди Санасарян.
Шу билан бирга, у ҳамма нарсада ҳам Пашинян билан рози эмас ва ҳатто бош вазирнинг Қорабоғ бўйича сўнгги баёнотларини "нотўғри" деб атади, бироқ у ҳозир Ереванда содир бўлаётган воқеалардан мақсад айнан Москвага содиқликни сақлаб қолиш эканлигига шубҳа қилмайди.
Шу билан бирга, Санасаряннинг таъкидлашича, Пашиняндан норози бўлганларнинг аксарияти ўзлари ишонмайдиган "собиқлар"нинг кўча фаолиятини кўргани учун айнан уйда қолишни афзал кўрган. Бундан ташқари, сўнгги парламент сайловларида кўпчилик Кочарян ва Саргсяннинг реинкарнациясини истисно қилиш учун Пашинянга овоз берди.
"Ҳозир Пашинян Қорабоғ ҳақида ҳам, Арманистон ҳақида ҳам қабул қилиб бўлмас баёнотлар бермоқда. Аммо одамлар, шунга қарамай, норозилик намойишлари етакчиларининг Қорабоғ, турклар ва душманлар ҳақидаги ҳайқириқлари ортида ҳақиқатда ҳокимият учун кураш борлигини яхши билган ҳолда кўчага чиқишни истамайди", - дея хулоса қилади Санасарян.
