Путиннинг сафарбарлигини қўллаб-қувватлаганлар орасида Россия Федерацияси мусулмонлари диний идораси (РФ МДИ) муфтийси Равил Ғайнутдин, Россия Федерацияси мусулмонлари марказий диний идораси (ММДИ) раиси муфтий Талғат Тожуддин, Уламолар кенгаши раиси, Татаристон мусулмонлари диний бошқармаси (ТР МДИ), шунингдек, Россия мусулмонлари диний ассамблеяси (МДА) президиуми ҳам бор. Яъни, деярли барча расмий тузилмалар Кремл ташаббусини қўллаб-қувватлади, деб ишонч билан айтишимиз мумкин.
Бу "фатво"ларга шариат таҳлилини бермаймиз, деб дарҳол айтиб ўтамиз. Бу "Islamonline.Uz"нинг формати эмас, ўзимиз муфтий эмасмиз, бу масалани биздан анча яхши таҳлил қила оладиганлар бор.
Лекин энг муҳими, бу фатволар ҳеч қандай шариат таҳлилига муҳтож эмас. Ҳа, мусулмонларнинг ғайримусулмон давлат армиясида хизмат қилиши, бундай армияга сафарбар қилиниши масаласи мураккаб ва ноаниқдир. Бу ерда "куфр байроғи остида" хизмат қилиш ва жанг қилишнинг аниқ тақиқланишидан тортиб, мусулмонларнинг ўзлари фуқароси бўлган давлатлар армиясида хизмат қилиш жоизлиги ва ҳатто мажбуриятигача бўлган бутун фикрлар хилма-хиллигини эшитишингиз мумкин.
Бироқ, бундай хизматнинг жоизлиги ҳақида гапирадиган ҳар қандай олим, фақиҳ ва муфтий бунинг учун зарур шартларни келтиради. Бу шартлар армияда Ислом кўрсатмаларига риоя қилиш қобилиятини ҳам, адолатсиз томонда ҳаракат қилишни тақиқлашни ҳам ўз ичига олади, айниқса диндошларга қарши курашиш керак бўлса.
Таниқли ҳанафий олими муфтий Иброҳим Десаий (1963-2021) бир америкалик мусулмоннинг саволига жавоб бериб, бу борада аниқ позициясини билдирган эди:
Аллоҳ таоло айтади: "Гуноҳ ва душманлик йўлида ҳамкорлик қилманг". (Моида сураси, 2)
“Расулуллоҳ ( саллаллоҳу алайҳи ва саллам) дедилар: “Биродаринг золим бўлса ҳам, мазлум бўлса ҳам ёрдам бер!”. Бир саҳобий: “Ё Расулуллоҳ! Биродарим мазлум бўлса-ку, ёрдам бераман. Аммо у золим бўлса, қандай ёрдам қиламан?” деди. Шунда Пайғамбаримиз (алайҳиссалом): “Уни зулм қилишида қайтар, мана шу унга қилган ёрдаминг бўлади”, дедилар.( Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).
Юқоридагилардан келиб чиқиб айтадиган бўлсак, мусулмон кишига халққа зулм ўтказаётган мусулмон ёки ғайримусулмон бўлган ҳар қандай қуролли кучда хизмат қилиши мумкин эмас. Бугунги сиёсий ва ҳарбий дунёда мусулмон ва номусулмон қўшинлари ўртасида ҳеч қандай фарқ йўқ. Иккаласи ҳам адолатсизлик ва зулм қилиш билан машҳур. Шунинг учун, агар кимдир армияда бўлса, ундан чиқиб кетиш учун ҳар қандай мос воситадан фойдаланиши мумкин.
Муфтий Иброҳим Десаий, раҳимаҳуллаҳ, албатта, ҳар қандай мусулмон бўлмаган армияда бирон бир хизмат таърифи билан ҳаром деб ҳисобламаган. Бошқа бир фатвода, канадалик мусулмоннинг Канада армиясида сапер сифатида хизмат қилиш ҳақидаги саволига жавоб бериб, у шундай дейди:
"Шариатга кўра, қуролли кучларда сапёр бўлиб ишлашга рухсат берилган. Армия техникасини таъмирлаш ва портловчи моддаларни зарарсизлантиришда ёрдам беришингиз мумкин. Аммо, агар армия бегуноҳ одамларга шафқатсиз ва ноҳақ ҳужум қилса, уларга ёрдам бериш мумкин эмас. Мусулмонми ёки ғайримусулмонми.. Шариат зулмни ҳаром қилади Аллоҳ таоло бир ҳадиси қудсийда: "Мен ўзимга ҳам, сизга ҳам зулмни ҳаром қилдим, зулм қилманглар" (Мишкот).
Тинчлик ва барқарорликни сақлашга ёрдам бериш жоиз ва савобли ва мақтовга лойиқ ишдир".
Айнан шу мулоҳазалар – ўзини-ўзи ҳимоя қилиш ва ўз заминида тинчликка интилиш – Украина Мудофаа кучлари сафларида жанг қилаётган Украина мусулмонларини бошқаради. Рус муфтийларининг иккиюзламачилиги нимада - улар Россия Федерацияси мусулмонларини худди шу сабаб билан урушга сафарбар қилинаётганига ишонтиришмоқда.
ТР МДИ баёнотида нима дейилган?
"Россия Федерацияси Президенти - Россия Федерацияси Қуролли Кучлари Олий Қўмондонининг 2022 йил 21 сентябрдаги "Россия Федерациясида қисман сафарбарлик эълон қилиш тўғрисида"ги фармонини имзолаш ҳолатларини ўрганиб, уни шариат тамойиллари ва қонун-қоидалари билан таққослаб, биз ушбу фармон хавфсизликни таъминлаш, Ватан ҳимояси ва Россия халқларининг умумий миллий ва маънавий қадриятларини қўллаб-қувватлаш каби мусулмон қадриятларига зид эмаслигини эълон қиламиз. Россия Федерацияси Президенти қарорининг асосли эканлигига шубҳа билдирмаймиз, чунки у эксперт хулосаси ва мамлакатимизнинг асосий идоралари мутахассисларининг малакали баҳоси асосида тузилган.
Шунга ўхшаш фикрлар бошқалардан ҳам эшитилади. Муфтийлар мусулмонларнинг Совет армиясидаги иштирокини "жиҳод" деб атаган Улуғ Ватан уруши билан машҳур таққослаш. Қолаверса, муфтийлар россиялик мусулмонлар учун Украинага қарши жанг қилиш нафақат жоиз, балки "фуқаролик бурчи" нуқтаи назаридан ҳам, шариат нуқтаи назаридан ҳам мажбурий эканлигини айтишади.
Албатта, бу ёлғон. Россиянинг Украинадаги уруши ҳар томондан мутлақо адолатсиздир. Буни ҳеч нарса билан оқлаб бўлмайди, бу кенг кўламли ҳарбий жиноятлар билан кечадиган аниқ тажовуздир. Бу урушнинг мафкураси бутунлай салиб юришидир, чунки "рус дунёси" бу - мусулмонлардан нафратланадиган фашистлар томонидан тарбияланган православ шовинистларининг ғояси. Мусулмонлар Кавказ, Сурия ва Ливияда ўз диндошларини ўлдирган одамлар қўмондонлиги остида "фуқаролик бурчини" бажаришга чақирилади. Нима учун? Ҳеч ким таҳдид қилмаган "Ватанни қутқариш" учун бегона юртда, ўз юртида эса мумтоз мусулмон адабиётини тақиқлашда давом этмоқдалар. Ўлдирилган қрим-татар ва нўғайларнинг суяклари устига қурилган "Новороссия" учунми?
Демак, бу "фатво"ларнинг барчасига диний хулоса сифатида эмас, балки мустамлакачилик ташвиқоти сифатида ёндашиш керак. Охир-оқибат, бу барча "диний идоралар" мустамлакачи маъмурият учун яратилган. Мусулмонлардан ташкил топган мустамлакачи қўшинлар янгилик эмас, Англия, Франция, Испания, Италия, Голландиянинг ўз мустамлакачи аскарлари бор эди, ҳатто Исроилда ҳам бор. Лекин, эҳтимол, бошқа ҳеч бир империяда мусулмонларнинг ҳақ-ҳуқуқларини менсимаслик, уларга мутлақ бегона "ватан" учун ўлимни таклиф қилиш билан бир вақтда содир бўлмагандир.
Ва ниҳоят, яна бир нарсани таъкидлаймиз. Ҳозирда айрим норасмий воизлар ва илм аҳллари расмий "маънавиятчилар"нинг иккиюзламачилигини ҳақли равишда инкор этадилар, лекин шу билан бирга улар яна бир бор ўз позицияларини маълум бир теологик оқим, ақида ёки фиқҳдаги мазҳаб билан боғлашга ҳаракат қиладилар. Эмишки, улар шундай содиқлар, чунки улар ... шартли равишда "анъанавий ислом" га амал қилишади.
Аслида, бундай суҳбатларни ўтмишда қолдириш вақти келди. Мустамлакачиларнинг мусулмонларни хонакилаштиришга қаратилган саъй-ҳаракатлари тарихи шуни кўрсатадики, ислом мазҳаби (ақида ёки фиқҳда) ва содиқлик ўртасида ҳеч қандай боғлиқлик йўқ. Қаршилик ва содиқлик ўртасидаги бўлиниш кўпинча бир хил мактаблар, мадрасалар, жамоатлар ва тариқатлар орқали содир бўлади. Ва бу одамлар ким бўлишининг фарқи йўқ, ашъарийми ёки теймийми, анъанавий ислом тарафдори ёки ислоҳотчи, "сўфий" ёки "ваҳобий"ми?
Россиядаги содиқ кремлпараст муфтийлар номинал равишда "анъанавий ислом" тарафдорлари бўлишининг маълум тарихий сабаблари бор. Аслида, Шимолий Евроосиё мусулмон оламидаги Кремлнинг тарихий мухолифларининг аксарияти бир хил мазҳабга мансуб бўлганлигининг сабаблари айнан шу.
Кўриб турганимиздек, "раҳбарлар"нинг ўз фатволаридаги далиллари ҳеч бир мактаб қоидаларига ёқмайди. Бу шунчаки Кремл тезисларининг такрори. Бу Ибн Таймия ёки Абул-Хасан Ашъорий мазҳаби эмас. Бу Путиннинг мазҳабидир.
Бу борада Ўзбекистон мусулмонлари диний идорасининг фатво чиқарди, ҳамма юртдошларимизни ана шу фатвога эргашишни таклиф қиламиз:
Бугунги кунда ижтимоий тармоқларда Россия ва Украина каби уруш кечаётган ерларда истиқомат қилаётган ватандошларимизга турли ваъдалар билан урушга тарғиб қилиш ҳолатлари кузатилмоқда. Айрим террорчи ташкилот вакиллари эса пайтдан фойдаланиб, “жиҳод” даъвоси остида турли хунрезликларга чақириқ билан чиқмоқда.
Аслида мусулмон кишини ўз ватанини ҳимоя қилишдан бошқа хар қандай ҳарбий ҳаракатларда иштирок этиши шаръан жоиз бўлмайди. Бу ҳақда мазҳабимизнинг буюк олимларидан бири Имом Муҳаммад "Ас-Сиярул-кабир" китобида айтадилар: “Мусулмонлар ғайридинлар билан бирлашиб, бошқа ғайридин жамоага қарши урушиши жоиз эмас”, деганлар.
Ушбу урушга “жиҳод” номини бериш жаҳолатдан бошқа нарса эмас. Чунки Ислом шариатида жиҳод учун белгилаб қўйилган ўзига хос шарт ва талаблар мавжуд. Агар шартлар топилмаса, у ҳеч қандай жиҳод ҳисобланмайди. Балки у Исломда ҳаром қилинган уруш бўлади. Бунда иштирок этганлар Аллоҳнинг шариатига қарши чиққан шайтон аскарлари қаторида бўлади. Унда ўлдирганлар қотил, ўлганлар эса гуноҳ узра жон берган боғийлар бўлади.
Биз бугунги кунда курашлар, зиддиятлар, дунёни қайта тақсимлашга қаратилган ўйинлар авж олган бир вазиятда яшамоқдамиз. Ҳозир зулм ва истибдод, террор ва бузғунчиликлар, ахлоқсизлик ва маънавий инқирозлар ҳар қачонгидан хатарли тус олмоқда. Шунинг учун бугунги куннинг мусулмон кишиси ҳарқачонгидан кўра огоҳ ва хушёр бўлиши даркор. Хусусан, инсоният тараққиётига таҳдид солаётган турли бўхронлар ва нотинчликлар пайтида турли фитналарга аралашмаслиги лозим. Бу каби фитналарга аралашиш шаръан ҳаром ҳисобланади. Қолаверса, амалдаги қонунчилигимизда ҳам хорижий мамлакатларнинг ҳарбий тузилмалари, ноконуний диний ташкилотлар ва террорчи гуруҳлар таркибига аъзо бўлиш таъқиқланган.
Ҳадиси шарифда шундай марҳамат қилинади: Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар: “Яқинда фитналар бўлади. У пайтда ўтирган тургандан яхшидир, у пайтда турган юргандан яхшидир, у пайтда юрган югургандан яхшидир. Ким фитнага киришса ҳалокат ёқасига келади, ким фитна пайти паноҳгоҳ ёки сақланадиган жой топса у билан сақлансин!” (Имом Бухорий ривояти).
Хулоса қилиб айтганда Ислом дини икки жамоа ўртасида уруш бошланса, улардан бирига қўшилиб, уни алангалатишга эмас, балки тинчликка эришишга чақиради. Шундан келиб чиқиб, биз ватандошларимизни турли алдамчи тарғиботларга учмасликка, фитналардан йироқ бўлишга даъват этамиз. (Ўзбекистон мусулмонлари идораси. Фатво маркази)
