Оятдаги «билғойб» яширин, пинҳона, бошқалар назаридан четда маъноларини билдиради. Мўмин киши таъзимни, севгини, тавозеъни, улуҳиётни, ихлосни ёлғиз Аллоҳга йўналтириши керак. Бу эса одамлар кўзидан панада, хилватда ва узлатда холисроқ бўлади. Чунки инсон ёлғизликда Аллоҳни яхшироқ танийди, Унинг қудрати ва азаматини дилдан ҳис этади, ибодатларида хушуъ ва хузуъ пайдо бўлади. Ғойибона қўрқиш яна ушбу маъноларни ҳам ўз ичига олади: Аллоҳ таолони кўрмаса-да, Унга ишониш ва тоат-ибодатда бўлиш; кўринмай турган азобдан эҳтиёт бўлиш; одамлардан четда ҳам Аллоҳдан қўрқиш.
Тафсирларда келишича, Аллоҳ таоло бандалари ҳолидан хабар бериб айтяптики, мўминлар Мени кўрмай имон келтиришади, Менинг азаматим ва қаҳр-ғазабимдан ҳамиша қўрқувда бўлишади, мен бундай мўмин бандаларимнинг дунёдаги катта-кичик гуноҳларини кечираман, охиратда эса улкан мукофот билан тақдирлайман, яъни роҳат-фароғат диёри бўлмиш жаннатимга киритаман, бундан ҳам олий мукофотим эса уларнинг жамолимга мушарраф бўлиб, розилигимни топишларидир (доктор Ваҳба Зуҳайлий, «Тафсири Мунир»).
Баъзи муфассирлар «ғойибона қўрқадиган» жумласини «хилватда ёлғиз турганида ҳам, одамлар назаридан четда ҳам Аллоҳ таолонинг ҳисоб-китоби ва азобидан қўрқадиган, Уни ҳамиша ёд қиладиган» деб таъвил қилишган.
13. Хоҳ сирли, хоҳ ошкор сўзланг, барибир, Аллоҳ диллардагини билади.
Аллоҳ таоло Ўзи яратган бандаларининг мияларидаги хаёлларию дилларидаги сирларигача билиб туради. Шундай экан, Парвардигорга гуноҳ қилишдан сақланинг. Ошкора гуноҳ қилишдан қанчалик қўрқсангиз, пинҳона, яширин гуноҳ қилишдан ҳам шунчалик тийилинг. Чунки Аллоҳга яширин-ошкорнинг фарқи йўқ. Оятда «сир» сўзи «ошкор»дан олдин келган. Сабаби, қалбга нима келмасин, у олдин сир бўлади, кейин ошкорга айланади. Қалбларнинг эгаси бўлган қудратли Аллоҳ учун борлиқда ҳеч нарса яширин эмас.
Ушбу оятнинг тушиши ҳақида машҳур саҳоба Абдуллоҳ ибн Аббос (розийаллоҳу анҳу) бундай деган: «Бу оят мушриклар ҳақида тушган. Улар Расулуллоҳни (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ҳақорат қилишар, Жаброил алайҳиссалом эса уларнинг гапию ҳақоратларини Сарвари оламга етказар эди. Шунда улар бир-бирларини: «Сўзларингни пинҳона айтинглар, яна Муҳаммаднинг илоҳи эшитиб қолмасин», деб огоҳлантиришарди. Бунга жавобан уларга: «Хоҳ яширин, хоҳ ошкор сўзланг, барибир, ҳаммангизни яратиб қўйган Аллоҳ таоло дилларингиздаги сирларгача билиб туради», деб танбеҳ бериляпти.
14. Яратган зот билмасмиди? У сирларни билувчи ва баридан хабардордир!
Аллоҳ таоло бандаларининг ишларини, фикр-ўйларини, орзу-мақсадларини, ҳатто дилларидаги яширин сирларигача яхши билади. Чунки барча махлуқот каби инсонларни ҳам Унинг ўзи яратган. Аллоҳ таоло буларни билиб қолмай, бандаларнинг диний ва дунёвий ишларини тартибга солади. У Ўзи яратган қулларини ҳар томонлама билгани учун уларга нима яхшию нима ёмон бўлишини, нима фойдаю нима зарар келтиришини ҳам яхши билади. Тўғри йўлда юришларини истагани учун уларга ачинади, раҳм қилади, гуноҳларини кечиб меҳрибонлик кўрсатади, ризқ улашади, дуоларини ижобат этади. Ушбу ояти каримада Аллоҳ таолонинг гўзал исмларидан яна иккитаси -- Латиф (инсонлар идрок эта олмайдиган ишларнинг энг махфийини нозик жойларигача биладиган) ва Хобир (ҳамма нарсанинг ичи-ташидан хабардор) зикр этиляпти.
