13 млн квадрат километр майдони, деярли 0,5 миллиард аҳоли ва 23 мамлакат – буларнинг барчаси араб дунёсидир. Камбағал, зўрға тикланган Ироқда гуллаб-яшнаган Қатарга қараганда кўпроқ олтин тўпланган дунё. Ливия ҳам шундай. Бироқ, ҳаммасини бир чеккадан гаплашамиз.
Биз одатда араб дунёсини Араб Лигасига қараб баҳолаймиз
Лига 1945 йилда руҳий ва маданий жиҳатдан яқин давлатлар ўртасида цивилизациялашган ҳамкорликни йўлга қўйиш мақсадида ташкил этилган. Араб Лигасига 22 та давлат киради. Бу ҳамкорлик орқали улар ўз мустақиллигини тасдиқлайди, суверенитетини ҳимоя қилади, савдо алоқаларини ривожлантиради ва араб маданиятини ташқи дунёга тарғиб қилади.
Ҳар қандай давлатлараро ҳамжамият сингари араб дунёсининг ҳам ўз етакчилари ва аутсайдерлари бор. Бирини иккинчисидан ажратиш жуда осон: нефть топилган ва муваффақиятли қазиб олинаётган мамлакатлар иқтисодий ўсиш, аҳоли фаровонлиги ва жамият тараққиёти бўйича минтақанинг кам таъминланган қисмидан анча олдинда.
Лига бутун араб дунёсини қамраб олмайди, лекин у ерда асосий давлатлар - Саудия Арабистони, Қатар, БАА, Ливан ва Миср йўналишни белгилаб беради. Араб Лигаси ҳатто умумий қуролли куч яратиш ниятида эди. Тўғри, Яқин Шарқда бир неча зўравонлик авж олгандан сўнг, бу ниятни ошкор қилишни тўхтатдилар. "Цивилизациялашган дунё" деб аталмиш давлат жамоатчилиги араблар йирик можаро юзага келганда биргаликда ҳаракат қилишга қанчалик тайёр эканлигини билмайди.
Тўлиқ суверенитетга эга бўлмаган, лекин мустақиллиги учун курашишга тайёр бўлган Фаластин Давлати Лиганинг ҳурматли аъзосидир. Эркинлик учун кураш самарали бўлиши учун фақат иккита нарса керак: одамлар ва пул.
Араб-Исроил можаросининг кескинлашуви шароитида мен Араб дунёси мамлакатлари Араб Лигаси ичида ва ундан ташқарида қандай молияга эга эканлиги билан қизиқдим. Бугун мен сиз билан рақамларни баҳам кўраман, шарҳларда хулосаларингизни ўқишдан хурсанд бўламан.
Олтин заҳираси
Жаҳон Олтин Кенгашининг 2023 йилнинг иккинчи чорагидаги рақамлари ҳозирда маълум. Мен Кенгаш ҳисоботидан ўз олтин захираларини яратган араб дунёси мамлакатларини ажратиб олдим.
Араб олтини
Ўсиш тартибида заҳиралар, тоннада:
Уммон - 1,88 тонна
Яман - 1,56 тонна
Баҳрайн - 4,67 тонна
Тунис - 6,84 тонна
Марокаш - 22,12 тонна
Сурия - 25,82 тонна
Иордания - 37,32 тонна
БАА - 74,49 тонна
Қувайт - 78,97 тонна
Қатар - 93,38 тонна
Ливия - 117 тонна (ўххў!)
Миср - 126 тонна (худди Швециядаги каби, қизиқ)
Ироқ - 133 тонна (кутмагандингизми? Мен ҳам ҳайратда қолдим)
Жазоир - 174 тонна
Ливан - 287 тонна (Испания ва Австриядан кўпроқ)
Саудия Арабистони - 323 тонна
Ливия, Миср, Ироқ ва Ливандаги олтин заҳиралари айниқса таъсирли, тўғрироғи ҳайратланарли. Бу тўртликдан энг қизиқарлими Ливан. Мамлакат бир нечта дефолтларни бошдан кечирди ва 2021 йилнинг кузида электр станциялари учун ёқилғи сотиб олишнинг имкони бўлмагани учун у электрсиз қолди. Бу орада ақчаддондаги олтинлар бекор ётарди.
Валюта захиралари
Ҳар қандай ҳаракат учун олтинни кимгадир сотиш, металлни пулга айлантириш керак. Жонли валюта захираларидан фойдаланиш осонроқ. Келинг, араб дунёси қанча пул тўплаганига қарайлик.
Баҳолаш қулай бўлиши учун мен миллий банкларнинг маълумотларини долларга айлантирдим:
Баҳрайн - 3,77 млрд
Тунис - 7,72 млрд
Уммон - 17,82 млрд
Иордания - 20,08 млрд
Миср - 34,97 млрд
Марокаш - 35,27 млрд
Қувайт - 42,56 млрд
Жазоир - 52,76 млрд
Қатар– 66,64 млрд
Ироқ - 109,26 млрд
БАА - 160,63 млрд
Саудия Арабистони - 426,94 млрд
Хўш, таъсирчанми? Ва бу фақат очиқ миллий статистикада эълон қилинадиган пуллар! Дунёга кўрсатишдан уялмайсан, тоза, оппоқ пуллар. Кулранг ва қора кассаларда қанча борлигини ҳеч ким билмайди.
Араб Лигасида Фаластин билан ҳамкорлик қилаётган араб давлатлари уни молиявий қўллаб-қувватлашни хоҳлайдими ёки йўқми, ҳозирча очиқ савол. Ўз ақчадони ҳар доим танага яқинроқ. Аммо бунинг учун улар катта ресурслар мавжуд.
