Анас ибн Молик (р.а)дан: Анас ибн Молик вафоти яқинлашганида айтди: «Сизларга Расулуллоҳ (с.а.в)дан бир ҳадис айтиб берайми?! Мендан кейин ҳеч ким уни сизга айтмайди! Расулуллоҳ (с.а.в)нинг қуйидаги сўзларини эшитганман:
-Илмнинг кўтарилиши, жаҳолатнинг зоҳир бўлиши, хамрнинг ичилиши, зинонинг ёйилиши ва эркакларнинг камайиб, аёлларнинг кўпайиб кетиши Қиёмат қойим шартларидандир. (Ўша кунга келиб) 50 аёлга битта қаровчи-эркак бўлади».
Олимларнинг таъкидлашича, Y хромосомаси йўқолиб бормоқда ва одамларни глобал жинсий ўзгаришлар кутмоқда.
Бизнинг ҳаммамизга X ва Y генлар жинсни белгилайди деб ўргатишган. Аёлларда бир жуфт ХХ хромосома, эркакларда XY бор. Аммо сизга Y хромосомаси анча кичик ва Х хромосомасидаги 55 га нисбатан атиги 900 генни ўз ичига олганлиги ўргатилмаган бўлиши мумкин.
Техник жиҳатдан, барча эмбрионлар тахминан 12 ҳафтагача аёл бўлиб, Y хромосомасида ген фаоллашади ва эркак ривожланиши бошланади (шунинг учун еркакларда кўкрак учлари бор). Бироқ, Y хромосомаси ҳар доим ҳам унчалик кичик бўлмаганга ўхшайди – муаммо мнана шунда. Y хромосомаси қисқармоқда ва баъзи олимлар унинг бутунлай йўқ бўлиб кетишидан қўрқишади.
Улардан бири, профессор Дженни Грейвс The Conversation учун мақолада нима учун бундай бўлганини тушунтириб, мисол сифатида ўрдакбурунни келтирди:
«Ўрдакбурунда XY жуфтлиги – бу иккита тенг аъзоли оддий хромосомалар жуфтлиги. Бу шундан далолат берадики, сут эмизувчилар X ва Y ўрнига яқин вақтларгача оддий хромосомалар жуфтлигига эга бўлган. ўз навбатида, бу Y-хромосома 166 миллион йил давомида 900 дан 55 гача фаол генларни йўқотганлигини, бу вақт давомида одамлар ва ўрдакбурунлар алоҳида ривожланганини билдиради. Бу миллион йилда тахминан беш геннинг йўқолиши. Бу суръатда охирги 55 та ген 11 миллион йил ичида йўқолади».
11 миллион йил анча тинчлантиради, аммо бу фақат битта нуқтаи назар. Бошқа олимлар Y-хромосомасининг умри бир неча минг йил ёки ҳатто бир неча асрлар бўлиши мумкинлигига ишонишади. Ва мисол сифатида олимлар энди ўрдакбурун эмас, балки XY жуфтига эга бўлмаган ва олимлар узоқ вақт давомида уларнинг жинсини нима аниқлаётганини билишмайдиган баъзи кемирувчиларни келтириб ўтишади.
Фақат сўнгги ўн йилликларда, каламушлар геномини кетма-кетлаштиргандан сўнг, олимлар 3-хромосомада кичик фарқни аниқладилар (уларнинг кўпчилиги ўз белгиларида рақамга эга), бу ҳеч бир урғочида бўлмаган, лекин барча эркакларда мавжуд. Шундай қилиб, керакли ҳудуд (SRY, Y-хромосомасининг жинсий ҳудуди) оддийгина бошқа жойга кўчирилди.
Хўш, бу одамлар учун нимани англатади? Биз биламизки, кўпайиш учун одамга аёлнинг тухуми ҳам, эркакнинг спермаси ҳам керак - бирисиз бошқаси иш бермайди. Аммо Y-хромосомасиз кўпайиш мумкин бўлган турлар мавжуд бўлса, бу одамлар учун ҳам техник жиҳатдан мумкиндир.
Профессор Дженни Грейвс шундай ёзади:
«Каламушларда ҳайратланарли кўпайиш усулининг кашф қилиниши одамларда янги жинсни аниқловчи генни ишлаб чиқиши мумкин бўлган муқобил имкониятни тасдиқлайди. Жинсни белгиловчи янги геннинг эволюцияси риск билан боғлиқ. Бироқ, дунёнинг турли бурчакларида бир нечта янги тизимлар ривожланса нима бўлади? Натижада, одам иккита эмас, балки бир нечта мумкин бўлган жинсга эга бўлади»
Абу Муслим тайёрлади
