Туркиядаги сайловларни кузатишдан келиб чиқадиган ҳаракатни биржадаги сессияда қатнашиш билан солиштириш мумкин: интрига сўнгги дақиқагача давом этади, ҳеч нарсани олдиндан айтиб бўлмайди. Бу пойгада иштирок этаётган партияларнинг сайлов участкалари ва офисларида чироқлар ўчирилгандагина жиддий хулосалар чиқариш мумкин.
Жорий муниципал сайловлар натижаларига кўра, яна кўп нарса айтилади ва ёзилади. Шунинг учун, ҳозирги материални якуний нарса сифатида қабул қилмаслик керак - ва бизнинг фикрларимизда бундай нарса йўқ. Бугун Туркияда содир бўлаётган воқеаларни кун бўйи кузатиб ўтказган одамнинг ўзига хос акси.
Албатта, биринчи навбатда шуни таъкидлаш керакки, охиригача ҳукмрон партия ва мухолифат, улар айтганидек, минимал фарқ билан ёнма-ён келаётган эди. Айтганча, бу энг кичик сохталаштириш имкониятини истисно қилади, чунки сайлов пойгаси иштирокчиларидан бирининг жуда сезиларли устунлиги нафақат сиёсий рақобатчиларни, балки мустақил кузатувчиларни ҳам ҳайратда қолдириши муқаррар: “Нега булар бирданига шундай бўлади? бундай рақамлар?" Бу автоматик равишда нафақат аудит ва овозларни қайта санаб чиқишга, балки сиёсий жанжалларга ҳам олиб келади.
Аммо, шу билан бирга, бу томонлардан бирининг ишончли ғалабаси ҳақида гапиришга имкон бермайди, бу эса рақибларига ўз шартларини қўйиш имконини беради. Туркиядаги жорий сайловлар натижалари айнан музокаралар олиб бориш ва бирга ишлаш зарурлиги ҳақида, гарчи сизда бошқа тарафга нисбатан душманлик ва жирканиш ҳисси пайдо бўлса ҳам...
Лекин, албатта, мухолифат жорий сайловларда қандайдир муваффақиятларга эришди, унинг кўлами ва оқибатлари айрим муаллифларнинг сиёсий хайрихоҳлигига қараб янада талқин этилади. Президент Эрдўғаннинг ҳукмрон партияси нафақат Анқара, Измир ва Истанбулни қайтариб ололмади, балки камалчилар нафақат қирғоқбўйи минтақаларида ғалаба қозонишди, балки консерватив Анадолуда ҳам ўз қўллаб-қувватлашларини кенгайтирдилар.
Туркия сиёсатининг яна бир юлдузи Эрбоқондир. Афсонанинг ўғли
Ва дарҳол - Туркиянинг сайлов харитасида маълум даражада Кемалчиларнинг бу муваффақиятига қарши реакция сифатида пайдо бўлган кутилмаган воқеа ҳақида. Албатта, бу Фотиҳ Эрбоқоннинг диний партиясининг муваффақиятига ишора қилади - афсонавий турк сиёсатчиси, ҳарбийлар томонидан олиб ташланган собиқ бош вазир, Ениден Рефаҳ ёки ЙРП, уни қўллаб-қувватлаш улуши 6% га яқин.
Эътиборлиси, Исроил ташқи ишлар вазири Исроил Катз Туркия мухолифатини қайта сайлангани билан табриклар экан: “Эрдоғанга аниқ сигнал: Исроилга қарши гижгижлаш энди иш бермаяпти, бошқа от қидиринг” деб ёзган эди. Хўш, биринчи навбатда, ЙРПнинг бу муваффақияти унинг Исроилга қарши риторикаси ва Фотиҳ Эрбоқоннинг қўллаб-қувватлаши эвазига ҳукмрон партияга қўйган "икки шарти" билан боғлиқ: Исроил билан савдо алоқаларини тугатиш ва Куреcик радарини ёпиш. База, у Исроилни ҳимоя қилади деб ҳисоблайди.
Иккинчидан, Катз Туркиянинг дунёвий мухолифати ҳам Исроилнинг Ғазо секторидаги агрессиясига сўзсиз қаршилик кўрсатишини ҳисобга олмади. Кемалчилар партияси раҳбари Ўзғур Ўзел ўтган йилнинг декабр ойида сўздан “ҳаракат”га ўтиб, Исроилга қарши эмбарго жорий этишга чақирган эди. Бу, шубҳасиз, жорий сайловларда мухолифатга кўпроқ овоз қўшди. Демак, яҳудий давлати раҳбарияти мухолифат муваффақиятларидан эйфорияга тушиб қолмаслиги керак - ҳеч бўлмаганда жамоатчилик даражасида Исроилни қўллаб-қувватловчи қарашлардан дарак йўқ.
Катзнинг хатоси
Дарвоқе, бугун турк ижтимоий тармоқларида флеш-моб кенг тарқалди: одатда ҳукмрон партияга овоз берадиган, одатда консерватив қарашдаги сайловчилар Фаластинни қўллаб-қувватловчи ёзувлар туширилган бузиб ташланган бюллетенларнинг фотосуратларини жойлаштиришмоқда.
Ва ниҳоят, "2028 омил" ҳақида. Россиянинг РБК ахборот агентлиги Туркияда бугунги сайлов натижаларига кўра қуйидагиларни эълон қилди: “Анқара ва айниқса Истанбул учун курашнинг натижаси бутун Туркиянинг келажаги учун ҳал қилувчи бўлади. Экрем Имомўғлининг Истанбулдаги ғалабаси унинг мамлакатнинг энг кучли сиёсатчиларидан бири сифатидаги мақомини таъминлади, у аллақачон Эрдўғаннинг кучларини уч марта мағлуб этишга муваффақ бўлган ва кенг омманинг кўмагига таянади. Бундай муваффақият Имомоғлунинг 2028-йилда президентликка номзод бўлишига йўл очади”.
Ва бу ўзимиздан устун бўлишнинг одатий намунасидир. 2028 йилгача бутун дунёда бўлгани каби Туркияда ҳам кўп сув оқиб кетади... Оқибатда охирги пардани амалдаги президент Эрдўған ортда қолдирди. Туркия раҳбари мухолифатнинг ғалабасини ўз қадрига етиб, қайноқ Шарқнинг етакчи давлатида демократия ғалаба қозонганини эълон қилди. Туркия нафақат Шарққа, балки цивилизациялашган либерал дунёга ҳам демократия ва халқ иродасининг яна бир сабоқини берди. Бу Эрдўғанни ҳокимиятни тортиб олиш ва авторитарлаштиришга уринишда айблаган танқидчилар ва мухолифларига берилган энг яхши жавобдир.
