Ғазодаги Фаластин халқига қарши давом этаётган уруш мисли кўрилмаган қирғин, вайронагарчилик ва азоб-уқубатларга олиб келди, натижада 40 000 га яқин эркаклар, аёллар ва болалар ҳалок бўлди. Бироқ, сўнгги воқеалар интернет платформаларининг қоронғу томонларини очиб берадиган янги ва хавотирли тенденцияни очиб берди. Исроиллик ижтимоий тармоқ фойдаланувчиларининг кўпчилигида ўз фарзандлари тасвирланган, Исроил босқинлари туфайли озиқ-овқат, тоза сув ва электр энергиясисиз қолган ғазоликларни уялмасдан масхара қилган видеолари чуқур ташвишли қарашларга ойдинлик киритди.
Оғир шароитларда одамларнинг азоб-уқубатларига кўрсатилган шафқатсизлик нафақат бундай хатти-ҳаракатларнинг ғайриинсонийлигини, балки Исроил жамиятининг айрим қатламларининг безовта қилувчи социопатик табиатини ҳам акс эттиради.
Октябр ойида исроиллик махсус эффектлар блоггери фаластинликларни масхара қилувчи Тик Ток видеосини жойлаштирганидан сўнг Х (собиқ Twitter) эътиборини тортди. Видеода у фаластин рўмолини (куфийе) кийиб, грейпфрутни бешикка ўраб тургани, ғамгин юзи гўдакдек чизилгани тасвирланган. Кўкаришларни тақлид қилиш учун бўянишни қўллаган ҳолда, аёл камерага драматик монологни тақдим этади, уни "кесиш" деб қичқирган овоз тўхтатиб, сунъий қарсаклар остида мевани улоқтиради. Кейин видео бошқа саҳнани кесиб ташлайди, у ерда аёл бўянади, унинг юзида қон ва кўкаришлар, баъзи тишларида қорамтир бўяниш иллюзиясини яратади ва ўзини оқ кукун билан қоплайди. Видеони Х каналида радио бошловчиси, яҳудий фаол Рафаел Шимунов баҳам кўрди, у фойдаланувчини ТикТок’да фаластинлик оналарнинг ўлимини сохталаштираётгани ҳақидаги ғояни тарқатиш учун “араб юзи”дан фойдалангани учун танқид қилди.
Ижтимоий тармоқларда фаластинликларнинг ошхона ва ҳаммомда сувдан ортиқча фойдаланиш билан курашини масхара қилаётган бошқа таъсир қилувчиларнинг яна бир нечта видеолари пайдо бўлди. Қисқа видеоларда, шунингдек, одамларнинг чироқларни қайта-қайта ёқиб-ўчириши ва узатма кабеллари ёнида суратга тушиши, уларнинг электр энергиясидан узлуксиз фойдаланишлари акс эттирилган. Бошқа видеоларда ижтимоий тармоқ фойдаланувчилари ҳижоб кийишади, қошларининг қалинлигини таъкидлайдиган тўқ рангли бўяниш қўллашади ва тишларини қорайишади. Бошқа бир видеода исроиллик бўяниш рассоми вайроналар билан қопланган кўринишини яратиш учун оғир бўяниш ва кукун қўллайди. Видеолардан бирининг фонида ҳатто портлаш овозини тақлид қилиб, Фаластин аҳолисининг оғир турмуш шароитини масхара қилади.
Ушбу видеолар кўпчилик томонидан қораланди. "Бу шунчаки юраксиз", деб изоҳ берди бошқа Х фойдаланувчиси (собиқ Twitter). "Биламан, кўплар айтганлари ва қилган ишларидан пушаймон бўлишади". Х фойдаланувчиларидан бири, эҳтимол, энг муҳим хабарни ёзган: "Мана, нацистлар Иккинчи Жаҳон уруши пайтида яҳудийларни бошқа форматда (плакатлар ва бошқалар) инсонийликдан маҳрум қилишди".
Интернетдаги норозилик туфайли баъзи видеолар ўчирилган кўринади. Видеоларни ижтимоий тармоқларга юклаганларнинг камида иккитаси созламаларини шахсий қилиб ўзгартирган.
Жорий ой бошида Исроил Ташқи ишлар вазирлиги ташвиқот кампаниясида иштирок этиш учун ижтимоий тармоқлардаги таниқли шахсларни ёллашга интилаётганини эълон қилди, деб ёзади The Jerusalem Post. “Ижтимоий тармоқларда жанг қилиш ва халқаро жамоатчилик фикрига таъсир ўтказиш уруш даврида ниҳоятда муҳим”, - деди ТИВ вакили. "Дунё тушуниши керакки, Исроилнинг кураши ёруғлик ва зулмат ўртасидаги кураш, ёвуз террорчиларга қарши ҳаётни севувчи маданият".
Тўқнашув ва ишғол натижасида аллақачон тасаввур қилиб бўлмайдиган қийинчиликларни бошдан кечираётган ғазоликларнинг инсонийликдан маҳрум бўлганига гувоҳ бўлиш ниҳоятда безовта. Holocaust Memorial Day Trust веб-сайти геноциднинг 10 босқичидаги тўртинчи қадам сифатида "дегуманизация" ни белгилайди ва "бошқалар" деб ҳисобланганларга инсон ҳуқуқлари ва шахсий қадр-қимматини ҳурмат қилмасдан муносабатда бўлишларини таъкидлайди. Руандада тутсиларга қарши геноцид пайтида, нацистлар яҳудийларни “ҳашарот” деб атаганидек, тутсиларни ҳам “тараканлар” деб аташган.
Фашистлар Германиясининг зулмат даврида яҳудий аҳолисини ноинсонийлаштириш ва таъқиб қилишда ташвиқот асосий рол ўйнади.
Фашистлар Германиясининг зулмат даврида яҳудий аҳолисини ноинсонийлаштириш ва таъқиб қилишда ташвиқот асосий рол ўйнади. Нацистлар режими турли оммавий ахборот воситалари, жумладан, афишалар, газеталар ва филмлар орқали яҳудий жамиятини камситувчи ва масхара қилувчи душманона хабарларни тарқатиш учун фойдаланган. Яҳудийларни гротеск ва ғайриинсоний шахслар сифатида тасвирлайдиган камситувчи мултфилмлар ва карикатуралар кенг тарқалди, бу эса немис жамиятида антисемитизм кайфиятини нормаллаштиришга ёрдам берди. Бундан ташқари, тарғибот материалларида яҳудийлар кўпинча очкўз, хиёнаткор ва мамлакатнинг иқтисодий муаммолари учун жавобгар сифатида тасвирланган, бу эса зарарли стереотипларни кучайтирган ва душманлик ва ишончсизлик муҳитини келтириб чиқарган.
Яҳудий аҳолисини масхара қилиш ва иблис қилиш учун атайлаб ташвиқотдан фойдаланиш нафақат камситиш сиёсатига ҳисса қўшди, балки Холокост пайтида содир этилган даҳшатли ваҳшийликларга асос солди. Бундай тарғибот нафрат нутқининг қудрати ҳақида даҳшатли эслатма бўлиб қолмоқда ва хурофот ва мутаассибликнинг назоратсиз тарқалишининг ҳалокатли оқибатлари ҳақида қаттиқ огоҳлантириш бўлиб хизмат қилади.
Асосий эҳтиёжларга эга бўлиш учун курашаётган жамиятнинг оғир аҳволини йўқотишга қодир бўлган шахсларни яратиш улгуржи ақидапарастликнинг айниқса зарарли шаклини талаб қилади. Ушбу ижтимоий тармоқ фойдаланувчилари томонидан кўрсатилган бефарқлик нафақат бефарқлик маданиятини давом эттиради, балки асосий инсоний одоб-ахлоқнинг даҳшатли эрозиясини ҳам таъкидлайди.
Исроил жамиятининг айрим қатламларининг бундай қўпол хатти-ҳаракатларига бефарқлиги алоҳида ташвиш уйғотади. Интернетда маъқуллаш ва эътиборга интилишда баъзи одамлар раҳм-шафқат ва инсон ҳаётини ҳурмат қилишнинг асосий тамойилларини эътибордан четда қолдирганга ўхшайди. Нафақат шафқатсизларча ўлдирилган, балки муҳим манбалар ва асосий инсон ҳуқуқларидан ҳам маҳрум бўлган оддий ғазоликларнинг изтироблари масхара ва ўйин-кулги мавзусига айланиб бормоқда. Бу нафақат ҳамдардлик йўқлигини кўрсатади, балки Ғазода яшовчи одамларнинг ҳаёти ва курашларини қадрсизлантирадиган хавфли риторикани давом эттиради.
Бундай хатти-ҳаракатларнинг оқибатлари ижтимоий тармоқлардан ташқарида ҳам мавжуд. Улар араблар ва мусулмонларнинг умумий ҳиссизланишига ҳисса қўшади, бошқаларнинг азоб-уқубатлари аҳамиятсиз бўлиб, инсон қадр-қимматини топталадиган муҳитни яратади. Ғазоликларнинг муаммоларига кўз юмиб, уларнинг курашларини ўйин-кулги воситаси сифатида ишлатиб, бу ижтимоий тармоқ фойдаланувчилари бизнинг умумий инсониятимизни йўқ қиладиган бефарқлик маданиятини нормаллаштиришга ёрдам беришмоқда.
Агар вазият тескари томонга ўзгарганида ва араб блоггерлари исроиллик аёллар ва болаларнинг ўлимини масхара қилганида, деярли бутун дунёда норозилик намойишлари бўлиб ўтган бўларди, газеталар ва телевидение каналлари вазиятни кенг ёритган бўларди.
Биз жамият сифатида бу хавотирли тенденцияга қарши туришимиз зарур. Бошқаларни инсонийликдан маҳрум қилиш билан шуғулланувчилар ўз ҳаракатлари учун жавобгар бўлиши керак ва айниқса Исроил-Фаластин можароси контекстида ҳамдардлик ва тушунишни ривожлантириш учун биргаликда ҳаракат қилиш керак. Таълим ва хабардорлик ҳурмат ва раҳм-шафқат маданиятини яратиш ва Ғазода яшовчи одамларнинг ҳаёти ва курашларини бекор қиладиган заҳарли нутққа қарши курашиш учун жуда муҳимдир. Исроиллик интернет фойдаланувчилари томонидан ғазоликларнинг инсоний ҳолга келтирилиши шунчаки алоҳида ҳодиса эмас, бу зудлик билан қоралашни ва самимий интроспектсияни талаб қиладиган кенгроқ ижтимоий муаммонинг аломатидир.
