Нью-Йорк судьяси Хуан Мерчан АҚШнинг сайланган президенти Дональд Трамп жиноятчи деб топилган ишни ёпиш имконини рад этди. Гап порнография актрисаси Сторми Дэниэлсни жим туриши учун пора бериш ҳақида кетмоқда. Лекин Трампнинг айбдорлиги 130 минг доллар пора бериш учун эмас, балки бу пулларни "компаниянинг бизнес ҳисоботи" сифатида кўрсатгани учун бўлиб, бу АҚШда жиноят ҳисобланади.
Жорий йилнинг май ойида 12 кишидан иборат ҳакамлар ҳайъати бир овоздан Трампни 34 та айблов моддаси бўйича айбдор деб топган. У 4 йилга қамоқ жазосини олиши мумкин, аммо юристлар суд ўтмишда унда жиноий иш бўлмаганини ҳисобга олиб, жазо бир неча ҳафта билан чекланиши мумкинлигини айтишмоқда.
Ҳозирда энг муҳими бу эмас. Судья Мерчан ишни ёпишдан бош тортгани сабабли, Трамп "фелон", яъни жиноий жавобгар деб топилган ҳолда президентликка киришиши мумкин. Бу АҚШ тарихида ҳали рўй бермаган ҳолатдир. Сайланган президент номи билан боғлиқ бўлган прецедентлар кўп:
- Трамп икки марта импичментга учраган биринчи президентдир.
- Бир вақтнинг ўзида тўртта жиноий иш бўйича айбланган ҳам аввал ҳеч ким бўлмаган.
Трампнинг адвокатлари Олий суд қарорини аргумент сифатида келтирмоқда. Олий суд аввал президент ўз вазифасини бажараётганда ҳар қандай жиноий айбловдан тўлиқ дахлсизликка эга деб қарор чиқарган. Аммо прокурорлар айтишича, Трампнинг иммунитети қўлланмайди, чунки у Дэниэлсга пора берган ва ҳужжатларни сохталаштирган пайтда (2016 йил кузида) президентлик вазифасини бажармаган. Трампнинг вакили Стивен Чанг судьянинг қарорини "Олий суд ҳукмининг қўпол бузилиши" деб атади.
Судья Мерчан бир неча бор ўз қарорини эълон қилиш муддатини кечиктирди. Охирги марта 26 ноябрда эълон қилиши керак эди, лекин Трамп адвокатларининг турли илтимосномалари сабабли яна кечиктирилди. Энди у яқин ҳафтада ишни юритиш йўналиши ҳақида қарорини эълон қилиши кутилмоқда.
Президентлик муддатигача қамоққа олиниши мумкин
Трампга нисбатан ҳукм президентлик муддати тугаганидан кейин чиқарилиши мумкин. Бошқа эҳтимол бўлса-да, камроқ реалистик, лекин у инаугурациядан олдин ҳукм қилиниб, 3-4 ҳафта қамоққа ташланиши мумкин.
Ҳар қандай ҳолатда ҳам судья Мерчаннинг қарори америка адлиясининг бу йилги "шармандаликлар" орасидаги муҳим муваффақиятидир. Тўртта ишдан иккитаси — 2021 йил 6 январдаги исёнга ва Трампнинг Флоридадаги хусусий резиденциясида махфий ҳужжатларни сақлашига оид федерал ишлар ёпилган. Нью-Йорк иши штат ваколатида бўлгани сабабли уни бекор қилиб бўлмайди.
Трамп, албатта, Хуан Мерчан қарорига апелляция беради. Агар ютиб бўлмаса, Олий судга мурожаат қилиши аниқ. Олий судда консерваторлар кўпчиликни ташкил қилади, уларнинг учтасини Трампнинг ўзи тайинлаган. Шунга қарамай, судьялар ўз обрўларини сақлаб қолиш учун эҳтиёткор қарорлар қабул қилишлари мумкин.
6 январ воқеалари ва Трампнинг ваъдаси
6 январь 2021 йилда Трамп тарафдорлари Капитолийга ҳужум қилиб, Байден ғалабасини тасдиқлаш жараёнини тўхтатишга уринган. Ҳужумда иштирок этганлар орасида вице-президент Майк Пенс ва Нэнси Пелосини "осиш керак" деб бақирганлар ҳам бўлган.
Трамп ҳозирда қамоқда бўлган барча иштирокчиларни "авф қилиш" ниятида эканлигини айтиб ўтган. Унинг таъкидига кўра, буни инаугурациядан сўнгги биринчи куни амалга оширади.
Жавоб чораси: Колумбия университети профессори Роберт Шапиронинг фикрича, ҳозирги президент Жо Байден Трампни авф қилиш орқали уни жиноятда айбдор этиш йўлидан фойдаланиши мумкин. Авф қилиш Трампни бегуноҳ қилиб қўймайди, аксинча, унинг жинояти тан олинганини англатади.
"Трамп ва унинг тарафдорлари тарихни ўзгартиришга уринмоқда. Улар исёнчиларни 'ватанпарварлар' деб атайди", — дейди Шапиро.
Трампнинг бу вазиятда қўлида ҳали кўп сиёсий қуроллар бор. Аммо у жиноятчи сифатида қасамёд қабул қилиш эҳтимоли Америка тарихида ўчмас саҳифа бўлиб қолиши мумкин.
Абу Муслим
