Гарвард университети Трамп маъмуриятининг сиёсий садоқат талабларига бўйсунишдан бош тортиб, унга қарши чиқди.



Сўнгги ҳафталарда Гарвард университети Дональд Трамп маъмурияти билан кескин зиддият марказида бўлди. Тартибсизлик сабаби талабаларнинг Исроилнинг Ғазодаги ҳарбий ҳаракатларига қарши норозилик намойишлари бўлди, бу Оқ уйнинг кескин реакциясига сабаб бўлди. Трамп маъмурияти академик муассасаларга кенг кўламли ҳужум бошлади ва агар улар ҳукуматнинг сиёсий талабларига бўйсунмаса, уларни федерал молиялаштиришдан маҳрум қилиш билан таҳдид қилди. Гарвард Америка таълим тизимининг яхлитлиги ва давлатнинг университетларнинг ички ишларига аралашуви чегараларини шубҳа остига қўйиб, бу ҳаракатларга судда эътироз билдиришга қарор қилган биринчи университет бўлди.



Трамп Гарвардга дуч келди



АҚШнинг етакчи университетларини қамраб олган Ғазодаги воқеалар туфайли талабаларнинг норозилиги кучайган бир пайтда, Дональд Трамп маъмурияти академик муҳитга ҳужум қилмоқда. «Антисемитизм»га қарши кураш шиори остида Оқ уй федерал молиялаштиришни тўхтатиб қўймоқда — ва аслида мамлакатнинг энг йирик университетларидан сиёсий садоқат ва ички сиёсатни ўзгартиришни талаб қилиб, шантаж қилмоқда.



Гарвард, Принстон, Браун, Колумбия, Пенсилвания университети ва Корнелл — Америка таълимининг флагманлари, уларнинг талабалари ва ўқитувчилари Ғазодаги геноцидга қарши фаол чиқишди. Энди айнан шу кампуслар ҳукумат босимининг нишонига айланди: улар антиамерика кайфиятида, «антисемитизм»га ва «сўл радикал идеология»га хизмат қилишда айбланмоқда.



Матбуот котиби Харрисон Филдс Гарвард каби муассасаларга «солиқ тўловчиларнинг бепул пуллари оқими» тўхтатилиши кераклигини очиқ айтди. «Агар университет асосий талабларга жавоб бермаса, у федерал маблағлардан фойдаланишга лойиқ эмас», — деди у.



Аслида, Гарвард билан зиддият янги босқичга кўтарилди. Эслатиб ўтамиз, ўтган ҳафта CNN хабар берганидек, Дональд Трамп университетларни солиқ имтиёзларидан маҳрум қилишга оммавий чақирди — унинг маъмурияти мамлакатнинг етакчи таълим муассасаларига қарши олиб бораётган босим кампаниясидаги яна бир қадам.



Зиддиятнинг моҳияти 11 апрель куни Трамп маъмурияти университетга кескин хат юбориб, бошқарувни ислоҳ қилиш, талабаларни қабул қилиш сиёсатини қайта кўриб чиқиш, кампусдаги «хўжакўрсинга» бўлган қарашларни қайта ҳисоблаб чиқиш ва баъзи талабалар ташкилотларини қўллаб-қувватлашни тўхтатиш талабидан кейин аён бўлди.



Гарвард президенти Алан Гарбер ён берилмаслигини маълум қилди: «Гарвард университет сиёсатига аралашиш учун федерал маблағлардан мажбурлаш воситаси сифатида фойдаланишга йўл қўймайди».



Бу баёнотдан сўнг дарҳол федерал ҳукумат тадқиқот фаолияти учун ҳаётий муҳим бўлган миллиардлаб молиялаштириш оқимларини музлатиб қўйди.



«Агар Гарвард сиёсий, идеологик ва террорчилик руҳидаги „касаллик“ни тарғиб қилишда давом этса, унда Гарвард солиқ мақомидан маҳрум қилиниши ва сиёсий ташкилот сифатида солиққа тортилиши керакми? Эслатиб ўтаман: солиқ мақоми ЖАМОАТ МАНФААТЛАРИга риоя қилишга боғлиқ!» — деб ёзди АҚШ президенти ўзининг Truth Social платформасида.



Гарвард жавоб қайтармоқда



Гарвард АҚШ академик муассасаларига қарши Трамп маъмуриятининг репрессив ҳаракатларига жавобан судга мурожаат қилган биринчи университет бўлди.



Университет ўқитишнинг «идеологик хилма-хиллиги» устидан ташқи назоратни ўрнатишни ўз ичига олган талабларга бўйсунишдан бош тортганидан сўнг, федерал ҳукуматнинг қарийб 9 миллиард долларлик давлат маблағларини қайта кўриб чиқишга уринишига эътироз билдирмоқда. Ҳозирда университет бу маблағларнинг бир қисмини — 2,2 миллиард долларлик федерал грантларни музлатиб қўйишни бекор қилишга интилмоқда.



Тақдим этилган аризада Гарвард вакиллари Трамп маъмурияти университетда академик қарорлар қабул қилишни ўзига бўйсундиришга интилиб, федерал молиялаштиришнинг миллиардлаб долларидан «таъсир ўтказиш воситаси» сифатида ноқонуний фойдаланаётганини таъкидламоқда.



Адвокатлар, шунингдек, маблағларни музлатиб қўйиш АҚШ Конституциясининг биринчи тузатишини бузишини, федерал қонунчиликка зид эканлигини ва ҳаётий муҳим тиббий тадқиқотларни хавф остига қўйишини таъкидламоқда.



«Гарвард ва бошқа университетларга мажбурланаётган танлов жуда аниқ: ёки ҳукуматга академик жараёнларни бошқаришга аралашишга рухсат бериш, ёки илмий кашфиётлар, тиббий ютуқлар ва инновациялар келажагини хавф остига қўйиш», — дейилади баёнотда.



Даъво аризасида университет, шунингдек, ҳукуматнинг ҳаракатлари мантиқий алоқадан маҳрум эканлигини таъкидлайди.



«Ҳукумат антисемитизмга оид хавотирлар ва америкаликларнинг ҳаётини сақлаб қолиш, миллий хавфсизликни мустаҳкамлаш ва инновациялар соҳасида АҚШ етакчилигини қўллаб-қувватлашга қаратилган тиббий, илмий, технологик ва бошқа тадқиқотлар ўртасида ҳеч қандай оқилона алоқани келтира олмади — ва келтира олмайди ҳам», — дейилади баёнотда.



«Бундан ташқари, расмийлар кўп миллиард долларлик молиялаштиришни муддатсиз блоклаш олиб келадиган кенг кўламли оқибатларни тан олишмади», — деб таъкидлайди юристлар ва бу Гарварднинг илмий дастурларига ҳалокатли таъсир кўрсатишини қўшимча қилади.



Душанба куни университет веб-сайтида эълон қилинган хатда Гарвард президенти Алан Гарбер ҳукуматнинг ҳаракатлари нафақат университет автономиясига, балки ҳаётий муҳим тадқиқотларга, сўз эркинлигига ва Америка таълимининг жаҳондаги обрўсига таҳдид солишини таъкидлади.



Аввалроқ Гарвард университети битирувчилари ва жамоа аъзоларидан кўплаб хатлар олди, уларнинг кўпчилиги президент Алан Гарбернинг қатъий позициясини қўллаб-қувватлади. Хатлар 14 апрель куни онлайн тарзда чиққан Harvard Magazine журналига жавоб сифатида эълон қилинган ва университет курсини маъқуллаш, таълим автономиясини ҳимоя қилишга чақириқлар ва Дональд Трамп маъмуриятининг босимига танқидий мулоҳазаларни ўз ичига олган.



«Мен ҳеч қачон Гарварддан ҳозиргидек фахрланмаганман», — деб ёзади бир битирувчи. Бошқаси қўшимча қилади: «Мен бутун умр республикачи ва консерватор бўлганман, лекин Гарвард бу аҳмоқликдан шаън ва эркинлик учун курашиши керак».



Битирувчиларнинг ғазабига мос равишда амалдаги ўқитувчиларнинг овози ҳам янграйди. Гарвард тарих профессори Кирстен Уэлднинг фикрига кўра, бу «итоаткорлик учун синовдир». AP унинг сўзларини келтиради: Гарвард ташқи босимга бўйсунмаслиги керак. «Мактабдаги безориларга ўхшаб, бу босим қайта-қайта қайтиб келади», — деб огоҳлантирди Уэлд. «Гарвард бу ноқонуний ҳужумга судда эътироз билдириши шарт», — деб таъкидлади у.



Шундай қилиб, иш шунчаки пул ҳақидаги юридик баҳсга эмас, балки давлат ва академик жамоат ўртасидаги муносабатларда рухсат этилган чегаралар учун кенг кўламли қарама-қаршиликка айланмоқда. Суд қарори бу иш прецедент бўладими, йўқми, кўрсатади.



Расман, Трамп маъмурияти «фуқаролик ҳуқуқлари»га мурожаат қилиб, қонун доирасида ҳаракат қилмоқда. Аммо аслида бу мустақил жамоат институтларини сиёсий назоратга бўйсундиришга уринишдир.

Абу Муслим тайёрлади