“Мен тушимда бир ваҳий кўрдим. Осмоннинг тўрт томонидан эсаётган қаттиқ шамол улкан бир денгизни тўлқинлантираётган эди. Ўша денгиздан бир–бирига ўхшамайдиган тўртта баҳайбат махлуқ чиқди. Биринчиси шерга ўхшаган эди, унинг бургут қанотларига ўхшаган қанотлари бор эди. Мен махлуқни томоша қилиб турган эдим, бирданига қандайдир бир куч унинг қанотларини узиб ташлади, ўзини эса кўтариб одамзодга ўхшатиб икки оёғида турғизиб қўйди. Ўша махлуққа инсон онги берилган эди.
Иккинчи махлуқ айиққа ўхшар эди. У оғзига учта қовурға суякларини тишлаб олган эди. У ҳамлага шайлана бошлаганда, унга шундай буйруқ берилди:
— Қани, ол, тўйгунингча гўшт е!
Сўнг қоплонга ўхшагани пайдо бўлди. Бу махлуқнинг тўртта боши ва орқасида қуш қанотига ўхшаган тўртта қаноти бор эди. Унга ҳукмронлик қилиш ҳуқуқи берилган эди.
Бундан кейин тундаги ваҳийда мен қўрқинчли, даҳшатли ва бениҳоя кучли бўлган тўртинчи махлуқни кўрдим. У ўз қурбонларини темир тишлари билан ғажиб, парчалаб ташларди. Қолдиқларини эса оёқлари билан босиб эзарди. Унинг ўнта шохи бўлгани учун, у олдинги махлуқлардан ажралиб турар эди. Мен махлуқнинг шохларини томоша қилиб турганимда, уларнинг орасидан ўсиб чиқаётган яна бир шохчани кўрдим. Унга жой бериш учун олдинги ўнта шохдан учтаси таг–туги билан узилиб тушди. Бу янги ўсиб чиққан шохнинг инсон кўзларига ўхшаган кўзлари ва такаббурона гапирадиган оғзи бор эди.
Мен тахтларнинг (араб-курси) жой–жойига ўрнатилганини томоша қилиб турдим, Азалий Нуроний ўз жойига ўтирди. Унинг кийими қордай оқ, сочлари эса оппоқ момиқдай эди. Унинг тахти оташин аланга, тахтининг ғилдираклари ловуллаган олов эди. Унинг ҳузуридан оловли дарё оқиб чиқди. Минглар Унга хизмат қилар эди, миллион–миллионлар амрига мунтазир эди. Суд мажлиси бошланди, ҳамма китоблар очилди.
Кичкина шохнинг кибрланиб шанғиллаши менинг эътиборимни тортган эди. Мен уни томоша қилаётганимда ўша тўртинчи махлуқ ўлдирилди, унинг жасади оловга ташланиб, куйдириб юборилди. Қолган махлуқларга келсак, уларнинг ҳукмронлиги йўқ қилинди, аммо ҳаётлари маълум бир вақтгача сақлаб қолинди.
Тунда келган ўша ваҳийда мен осмон булутларида келаётган инсон қиёфасидаги биттасини кўрдим. У Азалий Нуроний олдига келди. Унга ҳукмронлик, улуғворлик ва шоҳлик берилди. Барча халқлар, элатлар ва уруғлар унга бўйсунишди. Унинг ҳукмронлиги битмас–туганмас, абадий ҳукмронликдир. Унинг шоҳлиги ҳеч қачон бузилмасдир. (Дониёр, 7: 2-14).
Мен кўрган бу ваҳий юрагимга ғулғула солиб, алланечук ваҳимага туширган эди. Мен тахт ёнида турганларнинг биттасига яқинлашиб, буларнинг ҳаммасини тушунтириб беришини сўрадим. У менга ваҳийнинг маъносини очиб, деди:
— Сен кўрган тўртта махлуқ — бу ер юзида ҳукмронлик қиладиган тўртта шоҳликдир. Аммо Худойи Таолонинг азиз одамлари шоҳликни қабул қилиб, унга тоабад эга бўладилар. (Дониёр , 7: 15—18).
Шоҳ оиласида туғилган Дониёр бошқа учта ёш яҳудий билан бирга Бобил қироллик саройига топширилган ва у ерда барча халдей сеҳргарлик фанларини ўрганди. Форслар истилоси ва Бобил шоҳлиги қулагунча у ерда яшаган. У Навуходоносор ва Доро даврида пайғамбарлик қилган. Библияшунос олимлар бу китобда тилга олинган юнон истилосидан камида икки аср олдин яшаб, вафот этган Дониёрни китоб муаллифи деб ҳисобламайдилар.
Биринчи саккиз боб, адашмасам, халдей (сурия) тилида, қолганлари эса иброний тилида ёзилган. Аммо биз учун китобнинг санаси ва муаллифи эмас, балки насронийлик давридан тахминан уч аср олдин қилинган Септуагинтадаги (Тавротнинг юнонча таржимаси) башоратнинг амалда амалга ошиши муҳим.
Фаришта томонидан берилган талқинга кўра, тўртта маҳлуқнинг ҳар бири шоҳликни ифодалайди. Бургут қанотли шер ўз душманига санчилган бургут каби кучли ва фаол бўлган Халдей (Оссурия) подшоҳлигини англатади. Айиқ босиб олинган ерларини Адриатика денгизи ва Эфиопиягача кенгайтирган Мидия-Форс қироллигини англатади. Айиқнинг оғзида чиқиб турган қозиқтишлар аслида Шарқий ярим шардаги учта қитъадан ҳар бирининг танасидан суғуриб олинган қовурғалардир. Йўлбарсларнинг одатлари, тез сакрашлари ва шафқатсизлиги билан тавсифланган маҳлуқ унинг улкан империяси вафотидан кейин тўртта давлатга бўлинган ва унинг сафдошлари ҳукмронлик қилган. Александр Македонскийнинг ғалаба қозонган юришларини англатади.
Бироқ, ваҳийни талқин қилаётган фаришта дастлабки учта шоҳликни тўртинчисини тасвирлаганчаликк батафсил тасвирламайди. Бу эрда чинакам таъсирли манзара очилади (Дон. 7: 19-27). Даҳшатли ҳайвон, маҳлуқ, иблис - бу улкан Рим империяси. Ўнта шох - илк масиҳийларни қувғин қилган ўнта Рим Қайсарлари. Дастлабки уч асрдаги черковлар тарихининг ҳар қандай саҳифаларини варақласангиз, Буюк Константиннинг насронийликни қабул қилиш давригача (милодий 313 йил) қувғин даҳшатларидан бошқа ҳеч нарсани топа олмайсиз. Бу тўртта маҳлуқнинг барчаси "зулмат кучи", иблис сатанати ва бутпарастликнинг тимсолидир.
Шу ўринда ақидада акс этган Ислом динининг бир алоҳида муҳим ҳақиқатига эътиборингизни қаратай: "яхшилик ва ёмонлик Аллоҳдандир". Қадимги форслар "дуаллик"ка, Худонинг иккилигига, ёки бошқача қилиб айтганда, икки абадий ибтидо: яхшилик-ёруғлик ва ёмонлик-зулматга ишонганликларини унутмаслигимиз керак, шунда бу икки тамойилнинг мухолифати абадийдир. Тўртта ҳайвон орасида форсларнинг кучини кўрсатган айиқ камроқ йиртқич ва бошқа учтаси каби гўштхўр эмасди ва бундан ташқари, у орқа оёқларида ҳаракатлана олиши сабабли ҳеч бўлмаганда узоқдан одамга ўхшайди.
Мен ўқиган барча насроний илоҳиётшуносликка оид ва диний адабиётларда исломнинг яхшилик ва ёмонлик Аллоҳдан эканлиги каби якдил бир фикрни ҳеч учратмаганман. Бундан ташқари, бу ҳолат насроний дини тамойилларига тубдан зид бўлиб, кўпинча Исломга нисбатан нафрат манбаига айланади. Бироқ, Худо ўзининг муқаддас ёғ сурилган Масиҳи деб атаган Кирга айнан шу тамойил аниқ кўрсатилган. Унинг билан бирга ҳеч қандай Худо йўқ эканлигини тушунтириш истагида, Ишаё китобида шундай дейди:
«Мен ёруғлик яратаман, зулмат бино қиламан, Фаровонлик юбораман, кулфат ёғдираман. Мен Эгангман! Буларнинг ҳаммасини Мен қиламан» (Ишаё. 45:1—7).
Яхшилик ҳам, ёмонлик ҳам Худодан келиши илоҳий эзгулик тамойилини умуман рад этмайди. Қолаверса, бу фикрни заррача инкор этиш ҳам Ҳақ таолонинг мутлақ бирлигига зиддир. Ҳолбуки, биз “ёмонлик” деб атайдиган ёки тушунадиган нарса фақат яратилган мавжудотларга таъсир қилади ва фақат махлуқотнинг ривожланиши ва такомиллашувига хизмат қилади; ҳар ҳолда бу Худога ҳеч қандай таъсир қилолмайди ва Унга қаршилик кўрсатишга қодир эмас!
Ушбу чекинишни тугатгандан сўнг, мен айтишга шошиламанки, бу "маҳлуқлар" фақат уларгина тўғри билимга, китобларга ва Худонинг ваҳийларига эга бўлганлиги сабабли "Худонинг муқаддас халқи" деб аталган қадимги Исроил ва Инжилнинг дастлабки издошларининг душманлари бўлган. Бу маҳлуқлар Худонинг халқини қувғин қилиб, ўлдиришди. Аммо тўртинчи йиртқич ҳайвоннинг бошида кичик шох пайдо бўлганда, Худо тахтда Ўзининг борлиги тасвирини очиб беришни, тўртинчи ҳайвонни суд қилишни ва уни ўлимга ҳукм қилишни ва кейин "бар наша"ни ("инсон ўғли") Ўз олдига чақиришни ва уни одамлар устидан шоҳ қилиб қўйишни хоҳлади. Зеро, барча халқлар ва миллатлар устидан “ҳукмронлик, шон-шуҳрат ва салтанат” маъносини англатувчи “шолтана”, “якар”, “малкута” сўзлари унга (14-оят) ва “Худонинг авлиёлар халқи”га берилган (27-оят).
Шуни таъкидлаш керакки, инсон ўғли ҳайвонлардан юқори ва олийжаноброқ бўлганлиги сабабли, у эътиқод қиладиган дин "кичкина шох"дан ҳам чексиз муқаддасроқдир.
Келинг, "кичик шох" нима эканлигини билиб олайлик. Биз ўн биринчи Қайсар - Константиннинг кимлигини аниқладик, "бар наша" нинг ўзига хослиги ўз-ўзидан тушунарли. Кичик шох ўн император ҳукмронлиги даврида насронийларни қаттиқ таъқиб қилиш давридан кейин пайдо бўлди. Тўртта рақиб тахтга даъвогарлик қилди, улар орасида Константин ҳам бор эди. Аммо улардан учтаси ўлди ёки жанг майдонида ҳалок бўлди ва Константин улкан империянинг ягона ҳукмдори бўлиб қолди.
Кичик шох Буюк Константинни англатганини исботлаш учун қуйидаги ишончли далиллар келтирилиши мумкин:
(а) Айнан у Максимилианни ва бошқа иккита рақибни мағлуб этди, бинафша император либосини кийди ва насронийликнинг таъқиб қилинишига чек қўйди. Учта рақиб Константиннинг олдида қулади, худди учта катта шох кичкина шох олдида қулагандай.
(б) Ваҳийдаги тўртта маҳлуқ ҳам онгсиз ҳайвонлар сифатида кўрсатилган; аммо кичик шохнинг одам оғзи ва кўзлари бор эди, бошқача қилиб айтганда, у ақл ва нутқ берилган даҳшатли йиртқич ҳайвон сифатида тасвирланган. У насронийликни ҳақиқий дин деб эълон қилди, Римни тарк этди ва Константинопол деб атаган Босфор бўйидаги Византия мустамлакасини империя ҳукмдори қароргоҳига айлантирди. Гарчи у ўзини насронийлик динига эътиқод қилганликда даъво қилган бўлса ҳам, ўлимидан бироз олдингина чўқинтирилган, шунинг учун бу Қайсарнинг дини жуда зиддиятли масала. Унинг имонга қайтиши осмондаги хоч ҳақидаги тасаввурининг натижаси бўлганлиги ҳақидаги афсона - худди Иосиф Флавийнинг "Яҳудийларнинг қадимги асарлари" китобига киритилган Исо Масиҳ ҳақидаги ҳикоя каби - узоқ вақтлар олдин ишончсиз деб рад этилган.
Ҳақиқий Худога ишонувчиларга ҳайвонларнинг душманлиги ваҳший ва шафқатсиз эди, ақлли шохнинг душманлиги эса, иблис ва ёвуз эди, бу дин учун энг зарарли ва ҳалокатли бўлиб чиқди, чунки унинг асосий мақсади ҳақиқатга ва динга тўсқинлик қилиш эди. Тўрт империянинг аввалги барча ҳужумлари шундай эдики, улар диндорларни қувғин ва зулм қилдилар, лекин ҳақиқат ва имонга тўсқинлик қила олмадилар. Аммо имонли ва камтар қўзичоқ ниқоби остида Исонинг сурувига қўшилган, қалбида имонсиз бўлиб қолган ва насронийликка яширин душманлик кўрсатган айнан Константин эди. Бу душманликнинг ҳалокатли эканлиги қуйидагилардан кўриниб турибди:
(в) Шох-император "Парвардигор ҳақида такаббур сўзлар" айтади (халдей тилида "рорбхан"), яъни ўзбошимчалик билан Унга бошқа мавжудотларни шерик қилиб беради, Парвардигорга Унга хос бўлмаган, "туғдирган" ва "туғилган", "Рождество", "чикиш" (иккинчи ва учинчи шахс), "учликдаги бирлик" ва "мужассамланиш" каби сифатларни беради.
Худо халдийларнинг Ур шаҳрида Иброҳимга зоҳир бўлган кундан бошлаб, милодий 325 йилгача насронийлрнинг Никей собори ва имон рамзи Константиннинг император фармони билан эълон қилинди ва кучга кирди (черков аъзолари бўлган ҳақиқий имонлиларининг тўртдан уч қисмининг норозилигига қарамай), Худонинг ягоналиги ҳеч қачон Константин ва уни қўллаб-қувватловчи ҳокимият кўзини кўр қилган бир гуруҳ руҳонийлар қилганчалик ўзини Унинг халқи, деб даъво қилганлар томонидан бу қадар расмий ва очиқдан-очиқ таҳқирланмаган!
Биринчи бобда мен черковларнинг Худо ва Унинг сифатлари ҳақидаги хатосига ишора қилдим. Мен бу саволга яна қайтишни истамайман, чунки пайғамбар ва муқаддас руҳ - Худонинг олижаноб мавжудотлари - бу ҳақда яхшироқ билиши керак бўлган одамлар томонидан Худо билан тенглаштирилганини кўриш мен учун жуда оғриқли ва қайғулидир.
Биз шунчаки, Браҳма ва Осирис ёки Юпитер ва Веста, Муҳаммад ва Буюк Константин Худонинг шериклари бўлганлигига ишонишни ширк, деб ҳисоблаймиз, аммо Назаретлик Исо пайғамбар ва азалий Худонинг хизматида бўлган миллионлаб муқаддас руҳлардан бирини (Жаброил) Худонинг даражасига кўтарадиганлар шундай иш қилмайдими?
Такаббур ва ёлғон сўзларни гапирадиган бу даҳшатли шох, Қайсар ҳисобланиши (фаришта Дониёрга ваҳий қилганидек) ва у Римда ҳукмронлик қилган ва Худонинг халқини қувғин қилган Қайсарлар орасида ўн биринчи бўлганлиги сабабли, у фақат Константин бўлиши мумкин, чунки у унинг фармонига биноан, илоҳий "учлик"га эътиқод эълон қилинган. Насронийлар томонидан ҳам "Таврот" сифатида тан олинган яҳудийларнинг муқаддас китоблари, мусулмонларнинг Аллоҳга таолога ширк келтириш каби таълимотига ўхшаб, куфр сифатида эътироф этилган.
"Кичик шох" – агар биз Дониёрнинг башоратини инкор қиладиган бўлсак ҳам, бу аниқ Константиндир. Дониёр китобининг еттинчи бобини ким - пайғамбар, руҳоний ёки котиб ёзган бўлишидан қатъи назар, унинг башорати ва тахминан йигирма тўрт аср олдин содир бўлган воқеаларни тавсифи тўғри, ҳақиқат ва Буюк Константин шахсида бажарилган бўлиб чиқди. Айтганча, Рим-католик черкови, юнон православ черковидан фарқли ўлароқ, бу императорни авлиё деб тан олишдан воз кечган.
(г) Бошқалардан кўра кўпроқ "таъсирли ваҳий" бўлиб чиққан "Кичик шох" нафақат Парвардигор ҳақида гуноҳ сўзларни айтади, балки "Парвардигор азизлари"га қарши уруш олиб боради ва уларга зулм қилади ва "ҳатто уларнинг замонлари ва қонунларини бекор қилишни орзу қилади” (25-оят).
Яҳудий пайғамбар назарида Худога ишонган халқ алоҳида ва муқаддас халқ эди. Константин яҳудийлар каби Худонинг мутлақ бирлигига ишонишда давом этган ва “учлик”ни Худонинг ёлғон ва нотўғри тушунчаси, деб дадил эълон қилган насронийларни қувғин қилишда давом этганини айтиш тўғри. Никеадаги (ҳозирги Измир) дунё насронийлари кенгашига мингдан ортиқ руҳонийлар чақирилди, улардан фақат 318 киши кенгаш қарорларига рози бўлди. Улар, ўз навбатида, Исроил пайғамбарларидан эшитиш жуда ғалати, аммо "сўзловчи Шох" оғзида жуда мақбул бўлган «Ота билан бир» каби ноаниқ иборалардан фойдаланиб, учта фракцияни ташкил этдилар.
Бутпараст Рим императорлари ҳукмронлиги даврида ягона Худога ва Унинг хизматчиси Исога эътиқодлари учун таъқиб ва азоб-уқубатларга дучор бўлган насронийлар энди Худонинг хизматчиси Исо Раббий ва Яратгувчига "Худо билан бир" сифатида, Яратгувчининг шериги сифатида сиғинишдан бош тортгани учун"насроний" Константиннинг император фармони билан таъқиб қилинди ва ҳатто энг оғир қийноқларга солинди!!! Ариан епископлари ва руҳонийлари, илк яҳудий насронийлари аташганидек, “кашишилар” ва “мшамшанлар” пастирликдан четлаштирилди ёки бутунлай ҳайдаб чиқарилди ва уларнинг диний китоблари тақиқланди, черковлар мусодара қилинди ва “учлик” епископ ва руҳонийларга топширилди.
Илк насроний черковига оид ҳар қандай тарихий асар бизга Константиннинг "Учлик" эътиқодини жорий этишга кўрсатган ёрдами ва бунга тўсқинлик қилганларнинг шафқатсиз таъқиб қилингани ҳақида етарлича маълумот беради. «Руҳонийлар» ҳокимиятига ҳар бир вилоятда қаҳри қаттиқ ва шафқатсиз ҳарбий легионлар ёрдам бериш учун юборилган.
Константин мусулмонлар Аллоҳнинг динини қабул қилиб, тўртта маҳлуқ томонидан топталган ва вайрон қилинган ерлар устидан ҳокимият ўрнатгунларича, уч ярим аср давом этган монотеистларга қарши шафқатсиз уруш ва террор режимини ифодалайди.
(д) “Гапирувчи шох” “қонун ва замонни бекор қилиш” фитнасида айбланади (25-оят). Бу унга нисбатан жуда жиддий айблов. Унинг Парвардигорга шак келтириши ёки Унга нисбатан такаббурона сўзлари бошқа одамларнинг диний туйғусига таъсир қилиши ёки таъсир қилмаслиги мумкин, лекин Худонинг Қонуни – Қонуннинг бекор қилиниши ва белгиланган муқаддас кунлар ёки байрамлар бекор қилиниши, албатта, диннинг бутунлигини бузади. Мусога берилган Худонинг мутлақ якка экани ҳақидаги биринчи иккита амри: "Менинг ёнимда бошқа худолар бўлмайди" ва сажда қилиш учун тасвирлар ва бутларни яратишни қатъий тақиқлаш Константин фармони билан бузилган ва бекор қилинган. Ягоналикда бир вақтнинг ўзида учта алоҳида мавжудот - учлик борлигини эълон қилиш, шунингдек, абадий ҳар нарсага қодир Парвардигор Биби Марям томонидан туғилганлигини тан олиш Худонинг Амрини қўпол равишда бузиш ва бутпарастликдир. Ибодат қилиш учун олтин ёки ёғоч образ ясаш жуда жирканч иш, лекин одамни сажда қилиш объектига айлантириш ва уни Худо, деб эълон қилиш, нон ва шаробни "Худонинг танаси ва қони" деб сажда қилиш – ҳақиқий куфрдир!
Ёшлигиданоқ Мусо қонунининг ғайратли ва содиқ қўриқчиси бўлган диндор яҳудий ва пайғамбар Дониёр учун опреснокар байрами, Пасха байрамини Пасха қўзиси ва уни ҳар куни хочда қурбонлик қилиш билан алмаштиришдан кўра номақбулроқ нарса бўлишимиди? Шаббатнинг бекор қилиниши Ўнта Амрнинг тўртинчисини тўғридан-тўғри бузиш эди ва унинг ўрнига якшанбанинг ўрнатилиши ўзбошимчалик ва душманлик эди. Тўғри, Худо кейинчалик Қуръон орқали Шаббатни бекор қилди, лекин бу бутун инсоният учун Худонинг янги қонунлари тўпламидаги Қодир Аллоҳнинг янги буйруғи эди ва ердаги ҳукмдорнинг ўзбошимчалик билан буйруғи эмас! Афсуски, одамлар Худо олти кун меҳнат қилиб, еттинчи куни ҳорғин одамдек дам олди, деб эълон қилиб, Шаббат кунини суиистеъмол қилишди. Худо, пайғамбарлари орқали, агар баъзи бир одатлар илоҳийлаштириш мавзуси бўлиб қолса ва ҳақиқий эътиқодга зарар етказиши мумкин бўлса, қонуннинг баъзи нормаларини бошқалар билан алмаштирган.
Бироқ, императорнинг фармони билан Шаббат кунининг бекор қилиниши, якшанба куни, яъни Исо қабрдан тирилган куннинг ўрнатилиши керак эди. Исонинг ўзи Шаббат кунига қатъий риоя қилган ва яҳудий қонунчиларни ўша куни қилган садақа қилиш борасидаги эътирозлари учун танбеҳ берган...
(е) "Шох" га уч ярим аср давомида Парвардигорга содиқ бўлганлар билан уруш олиб бориш имконияти берилди. Константин уларни жиддий равишда заифлаштирди, лекин уларнинг эътиқодини бутунлай йўқ қила олмади ва илдизи билан суғуриб ташлай олмади. Ягона Худога ишонган аринлар, масалан, Константиннинг ўғли Юлиан ва бошқа сабрлироқ ҳукмдорлар даврида, ўз эътиқодларини қаттиқ ҳимоя қилдилар.
Абдул Аҳад Довуднинг "Библияда Муҳаммад" китобидан
Абу Муслим таржимаси
