Ҳа, бу урушдан нафақат Украина ёки Россия азият чекмоқда. Яхшиямки, Эски дунёда ҳали одамлар қурбонлари бўлмади, лекин бу ерда ҳам яқин вақтгача мустаҳкам бўлиб туюлган иттифоқлар ва тизимлар бизнинг кўзимиз олдида қулаб тушмоқда. Ва ҳатто ҳар доим мамлакатларни демократик бирлаштиришнинг энг юқори ютуғи ҳисобланган Европа Иттифоқининг монолити ҳам Украинадаги уруш фонида келаётган бўлиниш ёриқлари билан қопланган эди.
Европа Иттифоқи алоҳида давлатларнинг қисқа муддатли манфаатлари таъсирига тушиб, тобора асл мақсадларидан узоқлашмоқда
Агар уруш бошида Брюссел энг баланд овозда Москвани ва шахсан Президент Путинни барча оғир гуноҳларда айблаб, Кремлни иқтисодий санкцияларни йўқ қилиш билан таҳдид қилган бўлса, Россия нефтига эмбарго жорий этилиши биланоқ, шу пайтгача Европа ҳамжамияти давлатларининг бир-бирига яқин сафлари бир зумда атрофга тарқалиб кетди. Бу Москва тарафдорларига "Кремль сиёсатчиларининг қасддан босимига қарши тура олмаган Европа Иттифоқи парчаланишининг бошланиши" ҳақида гапиришга имкон берди. Ва бу ерда ҳақиқат кам эмас
Жанг майдонларидан узоқда, зарур энергия манбаларининг асосий қисмини импорт қилувчи Япония Россия нефтини импорт қилишдан бош тортиш қарорида G7нинг бошқа мамлакатлари билан тўлиқ бирдамлик билдирди. Токио учун бу шубҳасиз қийин қарорни шарҳлар экан, Бош вазир Фумио Кисида Россия энергетика ресурсларига қарамликни камайтириш жараёни Япония миллий манфаатлари устуворлигини ҳисобга олган ҳолда амалга оширилишини айтди.
Аммо Европанинг марказида ва Украинага яқин жойлашган Венгрия Европа комиссиясининг Россияга қарши санкциялар бўйича ташаббусига, шу жумладан нефт эмбаргосини жорий этишга қарши чиқди, чунки бу унинг учун ҳал қилиб бўлмайдиган муаммо туғдиради. Яъни, узоқ Япония Россия нефтидан бефарқлик билан бош тортади ва унга муқобил йўл топишга ваъда беради, денгизга чиқиш имкони бўлмаган ва СССР давридан бери қувурлар орқали етказиб бериладиган Россия нефтига максимал даражада қарам бўлган Венгрия, Словакия ва Чехия муқобил манбалар муаммосига дуч келган ва Брюсселдан улар учун нефт эмбаргосини бекор қилишни сўрамоқда.
Болгария ҳам ўзи учун худди шундай истиснони талаб қилмоқда.
Словакия, Чехия, Болгария ва ҳатто Греция ҳам Венгрия раҳбари Орбанга қўшилиб, Россия билан муносабатлардаги муроса чизиғини қўллаб-қувватлади.
Бироқ, санаб ўтилган давлатлар Россия нефтига қарамлиги ва яқин келажакда унинг ўрнини босувчини топишнинг иложи йўқлиги ҳақида очиқ гапирса, Германиянинг Die Welt нашрига кўра, Греция Россияга ҳақиқатан ҳам санкцияларни четлаб ўтишда ёрдам бермоқда.
Маълумки, 8 апрель куни Европа Иттифоқи қарийб уч минг Россия кемасининг Европа портларига киришини тақиқловчи бешинчи санкциялар пакетини киритди. Ва бу ерда дунёдаги энг катта танкер флотига эга Греция ўзининг иқтисодий аҳволини яхшилаш имкониятини кўрди ва Россия билан бизнесни кенгайтира бошлади.
Lloyd's суғурта компанияси маълумотларига кўра, биргина апрель ойида Россиянинг Приморск, Санкт-Петербург, Усть-Луга ва Новороссийск портларидан 190 та танкер чиқиб кетган, улардан 76 таси Греция байроғи остида сузиб кетган. Ўтган йилга нисбатан греклар Россия нефтини ташишда ўз улушини уч баравар оширди.
Греция ўз позициясини оқлаб, Россияга қарши нефт эмбаргосига қарши чиққанини эслатиб, бу чора санкцияларнинг бешинчи эмас, олтинчи пакетига киритилиши керак, деб ҳисоблайди. Шу билан бирга, Афина Брюсселдан Россия нефтини етказиб бериш учун эмас, балки уни логистика ва ташиш соҳасида имтиёзлар талаб қилди. Аслида, айнан Греция каби давлатлар туфайли олтинчи санкциялар пакетини қабул қилишнинг иложи бўлмади.
Россия нефти Греция байроқлари остида етказиб берилади
Натижада, Bloomberg маълумотларига кўра, Европа Иттифоқи нефтга қарши санкцияларни юмшатиб, Россия нефтини Европа танкерлари орқали учинчи давлатларга ташишга рухсат бермоқчи.
Дастлаб, Россияга қарши санкцияларнинг олтинчи пакети Россиядан Европа Иттифоқи мамлакатларига нефть импортини босқичма-босқич жорий этишни, хусусан, уни Европа Иттифоқи танкерларида ташишни тақиқлашни назарда тутган. Аммо Греция танкерларни тақиқлашни истисно қилишни талаб қилди, чунки унинг иқтисодиёти асосан юк ташишга таянади.
Бир сўз билан айтганда, реал фойда кўриш йўлида бир қатор Европа давлатлари Россияга қарши санкциялар бўйича ягона позициянинг йўқлиги пировардида Украина ва ҳатто бутун дунё тақдирига таъсир қилиши мумкинлигидан унчалик ташвишланмайди.
Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдўған Украинадаги уруш фонида Европа Иттифоқи ўз тараққиётининг янги тарихини ёзишни бошлаши кераклигини таъкидлагани бежиз эмас.
Туркия етакчисига кўра, Европа Иттифоқи алоҳида давлатларнинг қисқа муддатли манфаатлари таъсирига тушиб, ўзининг асл мақсадларидан тобора узоқлашиб бормоқда.
Эрдўған Туркия Европа Иттифоқидан каттароқ ва принципиалроқ эканлигини кўрсатди ва исботлади
"Европанинг қоқ марказида, бутун дунёнинг кўз ўнгида Украина фожиаси рўй бермоқда, бу айни пайтда бутун Европа Иттифоқи учун огоҳлантиришдир, деди Ражаб Тоййиб Эрдўған. – Бугун Европа бирдамлик, ҳамкорлик ва енг муҳими, жасоратли ва концептуал позицияга ҳар қачонгидан ҳам кўпроқ муҳтож. Туркия эса нафақат номзод ва НАТО аъзоси, балки қитъадаги муаммоларнинг олдини олишга катта ҳисса қўшаётган кучли, нуфузли ҳамкордир. Муштарак мақсадлар ва умумий манфаатларга, умумий қадриятларни сақлашга эътибор қаратиш вақти келди. Туркия ва Европа Иттифоқи ўртасидаги муносабатларни ҳар соҳада ривожлантириш муҳим, бу эса ҳар икки томоннинг манфаатларига мос келади".
Эрдўған, барча тўсиқларга қарамай, Анқара конструктив позицияни сақлаб, сабр-тоқат ва қатъият билан ЕИга тўлақонли аъзо бўлиш йўлида ҳаракат қилишда давом этишига ишонтирди.
Туркия раҳбарининг нутқини таҳлил қилар эканмиз, беихтиёр савол туғилади: Балки ҳақиқатан ҳам Греция, Венгрия ёки Болгария ўз манфаатини кўзловчи кучсиз давлатлардан кўра, Туркиядек принципиал ва ҳал қилувчи давлатнинг Европа Иттифоқи таркибида бўлгани маъқулроқдир? Негаки, Европа Иттифоқига аъзо бўлмаган ҳолда ҳам, қатор Европа Иттифоқи давлатлари ҳаттоки транзит Украинага ҳарбий юклар ўз ҳудудидан ўтиши учун рухсат беришдан қўрқаётган бир пайтда Анқара Москванинг Россия ҳарбий кемаларининг Босфор бўғози орқали ўтишини рад этишга ва Киевни ўзининг Байрактарлари билан таъминлашга журъат топди.
Афсуски, бугунги кунда Брюсселда бу масала бўйича бошқа фикрлар ҳукмронлик қилмоқда, бу эса Европа Иттифоқининг сиёсий парчаланишига ёрдам беради ...
