loader
Foto

Инқироз даврида давлат фуқароларга молиявий ёрдам бериши керакми?

Албатта, молиявий «ёстиқ» бўлиши керак, айниқса уни шакллантириш имконияти мавжуд бўлса. Шу билан бирга, давлатни уларнинг ишларига аралашмасликка чақирадиган одамларнинг бундай ёстиғи албатта бўлиши керак, акс ҳолда улар жуда ғалати либертарианлар бўлишади.

"Қутқаринг, ҳукумат, ёрдам беринг, барчамиздан қарздорсиз" - бу содир бўлаётган воқеаларга мутлақо нормал муносабат. Иқтисодиётни тўхтатган нарса вирус эмас эди, бизнесни ёпадиган, иш жойларини қисқартирадиган ва одамларни даромадсиз қолдирадиган вирус эмас эди. Вирус таъм ва ҳид билишни йўқотади, ҳаётдан маҳрум қилади, ўпкаларни, оилаларни ва дунё ҳақидаги ғоямизни йўқ қилади. Аммо иқтисодиётни тўхтатган бу – айнан давлатлар эди. Айнан улар чегараларни ёпиб, эркин бозорни вайрон қилган – ҳатто яхши ниятда қилган бўлса ҳам. Карантинлардан кейин солиқчиларнинг катта-катта жарималари кўп тадбиркорларнинг безнесини ўлдирди. Шунинг учун улардан талаб қилиш керак, айниқса улар ўзларини тўлашга тайёр бўлса.

Тақдир тақозоси билан йил бошидан буён Мексикада қолиб кетдим, шунинг учун бу ерда карантин қандай ўтганини айта оламан: ҳеч қандай. Давлат қўллаб-қувватлаш чораларини кўрмайди, кичик бизнес асосан "қора йўл" билан ишлашга мажбур. 2013 йил маълумотларига кўра, аҳолининг 60 фоизи фақат нақд пулдан фойдаланади. Қанақа карантин бўлиши мумкин бу ерда? Албатта, одамлар ўз-ўзидан шаклланадиган тартибсиз бозорларни ташкил қилишади, "том" учун пул тўлайдилар, инфекцияни юқтириб олишда ва бошқаларга юқтиришда давом этадилар.

Балки одамлар карантинга риоя қилишлари ва оч қолмаслиги учун давлат ёрдам бергани маъқулдир? Уйда қолиш учун пул керак. Агар барқарор даромадингиз бўлса, хавфсизлик ёстиғи жуда яхши, лекин агар иқтисодиётни давлат тўхтатган бўлса, демак ундан пул талаб қилиш мутлақо нормал ҳолатдир. Ҳаттоки ўз «ёстиғингиз» бир йилга етарли бўлса ҳам.