Европа комиссарлари орасида сўллар босими остида, 2000-йилларнинг бошидан буён Европа ўз эшикларини асосан Африка ва Яқин Шарқ давлатларидан келган ноқонуний муҳожирлар учун кенг очди. Аввалига бу умуминсоний қадриятларнинг ғалабаси сифатида қабул қилинди, аммо кейин ҳеч ким бундай ғалабага тайёр эмаслиги маълум бўлди.
Европа ҳамжамиятига интеграциялашувни қатъиян рад этган ва қабул қилувчи томонга ўз турмуш тарзини юклашни афзал кўрган ва бундан ташқари, Европа уларга, биринчи навбатда, имтиёзлар ва ижтимоий имтиёзлар "қарздор"лигига жиддий ишонган мигрантларнинг ўзлари ҳам тайёр эмасди.
Европа тезда миллатчилик туйғуларига ботиб кетди - бу оддий европаликларнинг кўпчилиги цивилизациялашган Европанинг марказида бевосита қабилавий муносабатлардан пайдо бўлган асосий муҳожирларнинг маданий ваҳшийлигига оддий муносабати эди.
Меҳмонларидан ҳайратда қолган ва ҳукуматдан бу шармандаликни қандайдир тарзда тартибга солишни талаб қилган европаликлар ҳам бунга тайёр эмас эди. Тез орада маълум бўлишича, "оловли" Европа комиссарлари на ақлий, на психологик жиҳатдан Европа қадриятлари билан ҳеч қандай умумийликка эга бўлмаган бундай одамлар оммасини қабул қилиш, жойлаштириш ва интеграция қилиш бўйича яхши ниятлардан бошқа ҳеч қандай режага эга эмас эди.
Шу билан бирга, муҳожирлар оқими кўпайди. 2023-йил бошидан бери Италия қирғоқларига 145 мингдан ортиқ одам тушди, уларнинг аксарияти Гвинея, Тунис ва Кот-Дивуар фуқаролари эди. Таққослаш учун, 2022 йилда ноқонуний муҳожирлар сони 88 мингга яқин эди. Энг катта юк Италия ва Грецияга тўғри келди; сентябрь ойида Италиянинг кичик Лампедуза оролида муҳожирлар сони маҳаллий аҳоли сонидан ошиб кетди.
Жараённинг яна бир оқибати бор эди – ўнглар ва муҳожирларга қарши кайфиятларининг кучайиши. Бу, албатта, Европа тезда "ўнглашиш"ни бошлаганини ва миллатчилик туйғуларига сингиб кетганини англатмайди - бу оддий европаликларнинг Европа Иттифоқининг мутлақо ноадекват миграция сиёсатига ва аҳолининг асосий қисмининг аксарияти цивилизациялашган Европанинг марказида бевосита қабила муносабатларидан келиб чиққан муҳожирларнинг маданий ваҳшийлигига оддий муносабати эди.
Аммо европалик сўллар шунақа. Улар ҳали ҳам муҳожирларни қандай чеклаш мумкин деб "ўз принципларидан воз кеча олмадилар", аммо ўша машҳур "умумевропа қадриятлари", "мультикултурализм" ва бошқа қаттиқ сиёсий тўғрилик ҳақида нима дейиш мумкин? Етиб келишди. Баҳслашиб бўлишди. Орқада чекиниш учун жой йўқ - ортда Париж ва Берлин, Афина, Рим ва Лондон турибди, гарчи улар, умуман олганда, аллақачон таслим бўлган ва уларни Европа цивилизацияларининг пойтахтлари деб шартли равишдагина аташ мумкин.
Аммо Европада янги вақтлар келаётганга ўхшайди. Аҳоли босими остида янги ҳукуматлар миграция сиёсатини қаттиқлаштира бошлайди. Дарҳол эмас, афтидан, бунинг имкони ҳам йўқ, лекин ҳеч бўлмаганда улар Европага жойлашишга ҳаракат қилаётган ноқонуний муҳожирлар оқимини тўсишга ҳаракат қилмоқдалар.
Айтганча, Урсула фон дер Ляйенга Тунисга сафарида ҳамроҳлик қилган Италия Бош вазири Джорджиа Мелони Албания Бош вазири Эди Рама билан музокараларида яхши натижаларга эришди. "Пилот лойиҳа" сифатида албанлар уч мингга яқин одамни қабул қилишади, аммо келажакда улар ўз имкониятларини йилига 36 минг муҳожиргача кенгайтиришни режалаштирмоқда.
Бундан ташқари, Шенгини порт шаҳрида ва мамлакат марказидаги шаҳарлардан бирида (аниқ кўрсатилмаган) ноқонуний муҳожирлар учун марказлар очилади ва Италия юрисдикцияси остида бўлади. Тахминларга кўра, у ерда ноқонуний муҳожирлар Италия расмийларининг уларга мақом бериш ва/ёки уларни учинчи давлатга юбориш тўғрисидаги қарорини кутишади.
Италия расмийларининг таъкидлашича, Албания мутлақо холисона ҳамкорлик қилишга рози бўлган, гарчи матбуотда баъзи жойларда Рим хизмат учун пул тўлашни ваъда қилгани ҳақида фикрлар пайдо бўлган, менимча, бу ҳақиқатга анча яқинроқ.
Ҳуқуқ ҳимоячилари тинчланмаяпти. "Бу Европа Иттифоқи фуқароси бўлмагани учун шахсий эркинликларидан маҳрум бўлган хорижликларга нисбатан ўта репрессив", - дейди улар Джорджиа Мелонини танқид қилиб. Бироқ, бу жамоатчиликнинг ўзини ўзи сақлаш инстинктлари, кўринишидан, умуман йўқолган ва улар муҳожирлар инқирозининг тўлиқ хавфини тушунишмайди. Аммо Европада ноқонуний миграцияни максимал даражада либераллаштириш ва ноқонуний муҳожирларга рухсат бериш масаласи бўйича маятник тескари томонга бурилиб кетган кўринади.
Бу якуний ҳолатда қандай шаклларни олади ва бу ноқонуний муҳожирлар билан боғлиқ муаммони ҳал қилишга қанчалик ёрдам беради – буни вақт кўрсатади, албатта. Аммо ҳозирча, Европа Африка ва Яқин Шарқдан келган одамларга "Сизга бу ерда хурсанд эмаслар" дейишга куч топганининг ўзи катта аҳамиятга эга.
