Аллоҳ таоло айтади: «Қасамки, Биз Ўз пайғамбарларимизни аниқ ҳужжат (мўъжизалар, очиқ далил ва қатъий баёнатлар) билан юбордик ва улар билан бирга китоб ҳамда одамлар адолатни барпо қилишлари учун мезон-тарози тушурдик».(Ҳадид: 25)
Аҳмад ибн Абдулҳалим раҳимаҳуллоҳ айтади: «Пайғамбарлар юборилиши ва китоблар нозил қилинишидан асл-мақсад, инсонлар: Аллоҳ таолонинг ҳаққи ва Унинг махлуқотларининг ҳақ-ҳуқуқларини адолат билан ўрнатмоқларидир».(«Фатаво», 28/263)
Аллоҳ таолонинг энг ҳақли бўлган ҳаққи; барчага юборган пайғамбар-ларидан ва мана шу ҳақ сабабидан нозил қилган Аллоҳ таолонинг барча китоблари: инсонлар тавҳиднинг ҳақиқати билан яшамоқларидир, бу чинакам ихлос бўлиб - инсонлар барча умрлари давомида, Аллоҳ таолога қуллик қилишлари лозимдир.
Пайғамбарларнинг Аллоҳ таоло тарафидан нозил бўлган китобларидаги барча даъватлари ҳам, бошидан охиригача мана шу улуғ ҳақиқат бораси-да йўллантирилади ва у ҳақида кўп гапирилади... унда қуйидаги бандлар аниқ айтилган:
- Айтилган ҳақ устида қойим бўлиб, ҳақиқат амалга оширилиши учун даъват қилинади ёки унга чақирилиб унда сабр қилишга буюрилади ёки уни амалга оширишда унинг устида дўстлашиб ва ботил аҳли би-лан душманлашиб, уларга қарши уруш қилиш атрофида айтилган.
- Ёки, Аллоҳ таоло мазкур буюк ҳақ учун мўминларга тайёрлаб қўйган буюк мукофатлар ҳақида хабар берган: Аллоҳ таоло уларга тайёрлаб қўйган улуғ савоб ва абадий неъматлари ҳақидиги хабари: тавҳидни чинакам амалга ошириб, унда тик туриб, бу йўлда ёрдам берган бўлса ва У Зотнинг йўлида курашганлар учун мукофат бор.
- Ёки, борди-ю кимда-ким, ҳақ диндан чиқиб ширк ва куфр аҳлидан бўлса; ундай кимсалардан узоқ бўлишга чақирган ёки уларга қарши курашишга ва уларни йўқ қилиш учун керак бўлса қўшин тортиб юриш қилишга ва ер юзидан барча унга тегишли нарсалар билан қўпориб ташлашга буюради.
- Ёки, ҳақни қабул қилишдан юз ўгирганларга ҳамда тавҳид ва унинг аҳлига қарши жанг қилганларга ёмон оқибатлари ва афсус қилишлари ҳақида ҳабар қилади ва Аллоҳ таоло улар учун тайёрлаб қўйган уқубатлар, вахиймалар ва абадий азоблари ҳақидаги хабарларини беради.
Аллоҳ таоло китоблари ва пайғамбарларнинг барча рисолатларига аввалидан охиригача, мана шу ҳақиқат ҳақида хулоса қилади ва бу улар наздида марказий асосга айланиб боради...
Аллоҳ таоло тавҳид сабаб халқларни яратган ва уларга пайғамбарлар юборган ва шу сабаб китоблар нозил қилган: бу улуғ ғоя ва энг олий чўққидаги ҳадафдир.
Аллоҳ таоло айтади: «Биз темирни тушурдик. Унда одамлар учун, куч-қувват ва манфаатлар бор ҳамда Аллоҳ Ўзига (яъни Аллоҳ таолонинг динига) ёрдам берадиган кишиларни билиши учун ҳам (тушурдик)».(Ҳадид: 25)
Ким ушбу Аллоҳнинг тавҳид ҳаққидан юз ўгириб ва уни адолат билан қойим қилмаса, пайғамбарлар ва даватчилар юзига рад жавоб қилса, демак, имкон бўлса ундайларга қарши қилич билан уриш қилинади, албатта...
Бу Расулуллоҳ алайҳи ва саллам сўзларининг маъноларидан олинган сўздир: «Мен Қиёмат келишидан олдин якка бўлган, шериги йўқ бўлган Аллоҳ таолонинг Ўзига ибодат қилиш учун; қилич билан юборилдим ва менинг ризқим найзам сояси остида қилинди. Ва менинг ишимга хилоф келувчиларга хорлик ва пастлик битилди. Ва ким бирон қавмга ўхшаса, у улардандир».(Аҳмад, 5115, 5667)
«Ким китоб-ҳукмидан чиқса; темир-қурол билан омматан уриш қилинади. Шунинг учун диннинг қуввати мусҳаф ва қилич биландир».(«Фатаво» 28/264)
Барча содиқ даъватчилар барча замонда ушбу ҳақиқатни даъватларининг марказига айлантирмоқлари ва барча хутба ва кўрсатмаларида ва мувозанатларини ушлаб туришда бир хилда туриб: дин йўлида жасорат кўрсатишлари ва унинг атрофида жар солиб ўша сабаб қийналса ҳам, маҳбус бўлса ҳам унинг байроғи остида уриш қилиб, жон беришлари лозим бўлади.
Яна даъватчилар зиммасига китоб ва суннат асосида далил ва баёнатлар билан маҳкам туриб ҳаракат қилишлари юклатилган.
Борди-ю, вақтики келиб қурол мусулмонларга иззат бўлиб турган кун келса, бундай фурсатни кечиктириши улар учун ўзларининг ўлчовлари билан ёки гумонлари билан уни бекор қилишлари асло ҳалол бўлмайди. Балки китоб кўрсатмаси билан худди олдингилар собит турганларидай тикланишлари ва шариатни жорий қилиб қуроли билан душманга жиддий қарши чиқишлари лозим бўлади.
Ушбу диннинг ҳақиқатини билган, ҳар бир кимса - ҳатто дин душманлари ҳам - бу дин тавҳид ва жиҳод, даъват ва уруш, мусҳаф ва темир-қурол билан келганини билади. Шуни ҳам яхши биладилар-ки; модомики мўминлар ҳақ устида адолат билан қойим бўлиб унда истиқомат қилишни тарк этишмаса, улар кофирларнинг узун замонлардаги ботилларини аниқ йўқ қилади ва кетини кесиб қўяди.
Биз Аллоҳнинг изни билан салафларнинг изларидан юриб амалларида муштаракмиз, тутган манҳажларида биз ҳам юргувчимиз, суннатларини тирилтирувчимиз ва улар қилган жангни давом этгувчилармиз: «Илгари қанчадан-қанча пайғамбарлар билан биргаликда кўпдан-кўп художўйлар жанг қилганлар. Улар Аллоҳ йўлида ўзларига етган машаққатлар сабаб; сусткашлик-заифлик қилмаганлар ва (душманларига) бўйин эгмаганлар. Аллоҳ мана шундай сабр қилувчиларни севади».(Олий Имрон: 146.)
«Кўпгина художўйларнинг Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам билан бирга бўлишлари учун, ғазотда жанг қилиши ёки у киши билан биргаликда бўлган жангда ўлдирилиши шарт бўлмади. Балки, ким у кишига эргашиб у кишининг дини йўлида жанг қилса, шак-шубҳасиз у киши билан бирга (душманларига) жанг қилган бўлади. Саҳобалар айни шундай тушунганлар ва улар энг буюк жангларини ҳам, Расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи ва салламнинг вафотларидан кейин амалга оширган эди. Ҳаттоки улар: Шом, Миср, Ироқ, Яман, Эрон, Рум, Мағриб ва Машриқни фатҳ этди. Демак улардан кўп кишиларнинг қатл қилинганлари, у киши соллаллоҳу алайҳи ва саллам билан биргадир. Албатта жанг қилиб ва ярадор бўлганлар пайғамбарларнинг динида кўпдир. Барчалари Набий алайҳиссалом билан у кишининг динларида туриб жанг қилганлар, ҳатто у киши вафот қилган бўлса ҳам. Демак улар ушбу оятнинг ичига кирадилар: «Муҳаммад Аллоҳнинг пайғамбаридир. У билан бирга бўлганлар ...».(Фатҳ: 29) «(Сизлардан) кейин иймон келтириб ҳижрат қилганлар ва сизлар билан бирга курашган кишилар - ана ўшалар сизлардандир».(Анфол: 75) Ва итоат қилувчилар билан бирга бўлиш учун, итоат қилувчиларга гувоҳ бўлиб, уларни томоша қилган бўлиш шарт эмас».(«Фатаво», 1/81)
Кофирлар яна шуни жуда яхши биладилар-ки, китоб ва қуролни шунчаки маҳрум этилиши, ёки бу диннинг тарофдорларидан бўлган сохта даъват-чиларнинг фойдасиз ҳаракати; инҳироф ва қулашлик эканини ҳам жуда яхши биладилар ва ҳамда улар бу диннинг ҳақиқатини билмасликларини ҳам ва бу ишлари Аллоҳ таолонинг шариатидан ва Набавий суннатдан чиқариб ташлашини ва сохта даъватчилар ислом динини тушунмаслик-ларини ҳам жуда яхши биладилар. Аҳмад ибн Абдулҳалим раҳимаҳуллоҳ шундай дейди: «Ислом динида «қилич» китобга тобеъ бўлади. Агарда илм ҳам «китоб ва суннат» билан зоҳир бўлса ва қилич уларга тобеъ бўлган бўлса; исломнинг буйруғи бажарилибди».(«Фатаво», 20/393) Яъни адолат мезони ўрнатилибди!
Абу Бакр Адноний раҳимаҳуллоҳ айтади: «Қиёматнинг кичик аломатларидан жиҳоднинг боқий қолишидир, жиҳоднинг боқий қолишининг тушунчаси эса Аллоҳнинг йўлида бўлиш доирасидан чиқмаслиги шарт, бу ҳақида бир қанча хос ривоятлар келган, жумладан рибот-посбонлик, собит қолиш ва лозим тутиш маъносидаги жиҳод қилиш тушунчалари ҳам дохил, шунингдек ҳадисларнинг умумий далолатига кўра диёнатда бўлиш ҳам Аллоҳ йўлидаги жиҳоднинг боқий қолишидандир, мана шунга оид ҳадислардан бир қанчасини келтирамиз: «Умматимдан бир тоифаси ҳақ узра нусратланган бўлади».(Ибн Можа, 10. Ҳоким, «Мустадрак», 8653) «Ҳақ узра устун бўлган ҳолларида уруш қиладилар».(Муслим, 156, 1923) «Токи уларнинг охири Масиҳи Дажжолга уруш қилгунларича».(Абу Довуд, 2484) «Бу дин завол топмай тик туради, унинг устида мусулмонлардан бир жамоат то қиёмат бўлгунча уруш қилади».(Муслим, 1922) «Умматимдан бир жамоат Аллоҳнинг амри узра уруш қилишда завол топмайди, душманларига қаҳрли бўлади. Уларга қарши чиққанлар то соат-қиёмат келгунча зарар бермайди ва улар мана шу ҳолатда қолади».(Муслим, 1924) «Аллоҳ уларни ҳар бир ҳамла қилгувчига қарши ташлайди, токи улар залолатнинг бўғим-бўғим синфларига бўлинганларга қарши уруш қиладилар. Уларга қарши бўлганлар зарар беролмайди, токи улар ғилай Дажжолга уруш қилади. Уларнинг барчасидан аксари аҳли Шомдир».(Ибн Асокир, «Тариху Димашқ», 1/267) «Дамашқда ўзлари устун бўлган ҳолатда бир жамоат ҳақ узра Аллоҳнинг амри келгунча уруш қилишдан тўхтамайди».(Ибн Асокир, «Тариху Димашқ», 1/256) Бир ҳадисда айтилган-ки: «Ё Расулаллоҳ! Улар қаерда? Айтди-ки: Байтул Мақдисда».(Табароний, «М.Кабийр», 7643.) Саламату ибн Нуфайл Киндий айтади: «Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳузурида ўтирган эдим, бир киши: Ё Расулаллоҳ! Одамлар отларини бўшатиб ва қурол-аслиҳаларини қўйиб: жиҳод йўқ, уруш юкини ташлади, деяптилар, деди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам юзлари билан қараб айтди: Ёлғон айтибдилар! Мана энди, энди уруш келди. Умматимдан бир жамоат ҳақ узра уруш қилишдан тўхтамайди, Аллоҳ қавмларнинг қалбларини уларга қарши қилиб қўяди ва то қиёматгача уларни улардан ризқлантириб туради, токи Аллоҳнинг ваъдаси келгунча. Отларнинг пешоналарида қиёматгача яхшилик тугулгандир. У Зот менга ваҳий қиляпти-ки: мен узоқ қолмай вафот қилинаман. Сизлар эса менга баъзиларингиз баъзиларининг бўйинларига қилич уриб, фирқа бўлган ҳолда эргашасизлар. Мўминларнинг тож диёри Шомдир».(Насоий, 3561)
Бу бобда ҳадисларнинг умумийси, барчаси Аллоҳ йўлидаги шаръий жиҳоднинг боқий қолишини ифода қилади, хусусан Шом ва Байтул Мақдисда, шулардан яна Амр ибн Абдуллоҳ Ҳадрамийдан, Абу Умомадан келган бир ҳадиси ривоят қилинган: «Умматимдан бир жамоат ҳақ узра қаҳрли бўлиб душманларидан устун бўлган ҳолда бўлади. Уларга қарши бўлганлар зарар беролмайди, магар уларга озордан теккан нарса мустаснодир. Ҳаттоки Аллоҳнинг амри келгунча мана шу ҳолатда бўладилар. Шунда: Ё Расулаллоҳ, улар қаерда? дедилар. Айтдики: Байтул Мақдис ва Байтул Мақдиснинг атрофида».(Аҳмад, 22320.)
Мазкур ҳадисларда айтилган нусратланган тоифанинг уч сифатига диққат қилинг, улар қайси сифатлар билан нусратланган тоифага айланганини пайқанг:
1. «Уларга қарши бўлганлар зарар беролмайди», яъни динларига фитна сололмайди, маломатлар ва макрлардан саломат қолади: «уларнинг найранглари сизларга бирор зарар беролмайди»,(Оли Имрон: 120) табиий-ки дунёдаги озорларни тотади, бадани қийналиши бор, жароҳатланиши, оч қолиши, касал бўлиши каби, шунинг учун: «магар уларга озордан теккан нарса мустаснодир», дейилди. Чунки шуларнинг эвазига сабр қилганлари учун холис амалларига қўшиб мукофатланадилар: «Сизларга зарар беролмайдилар, магар (ҳамма қаторида бу йўлдаги) озорни (тотасизлар). Агар сизларга уруш қилсалар сизлардан (қўрқиб) орқаларга қараб қочадилар, кейин уларга ёрдам берилмас». (Оли Имрон: 111)
2. «Улар душманларига қаҳрлидир», яъни аямайди: «Эй иймон келтирганлар! Кофирлардан сизларга яқинда бўлганларига уруш қилинглар-ки; сизлардаги шиддатни сезсинлар ва билинглар-ки: аниқки Аллоҳ тақводорлар билан биргадир».(Тавба: 123) Душман қалбидаги нифоқ ва куфрий адоватини яшириш учун юзларига таққан ниқоблари билан уларни алдаёлмайди. Уруш майдонида ёки фикрий беллашувда албатта мўминлардан қаҳр кўрган ҳолатларида душман енгилади.
3. «Умматимдан бир жамоат ҳақ узра уруш қилишдан тўхтамайди», Аллоҳ таоло айтади: «Эй иймон келтирганлар! Сизларга нима бўлди-ки: Аллоҳ йўлида тарафкаш бўлиб чиқинглар, дейилса-ю, сизлар ерга ёпишиб олдинглар! Охиратдан кўра дунё ҳаёти билан розимисизлар? Дунё ҳаётининг матоси охиратда магар озгинадир».(Тавба: 38) Яъни нусратланган тоифада дунёни охиратдан устун қўйиш, дунёга берилиб курашни тарк қилиш сифатлари бўлмайди. Ёки улар душманга қарши кураш қилишдан тўхтаб уйларида қишда иссиқ, ёзда салқинлаб ўтириб олмайди, ёки бозорда-дўконларида савдо-сотиқ қилиб курашни тарк қилмайди, ёки хотин-фарзандлари билан ҳаёт гаштини суриб яшамайди, дунёдаги моддий нарсалар билан қувнаб қолмайди, балки шариат кўрсатган йўлларнинг барча турини ишга солиб душманга қарши курашда бардавом бўлади. Жамоат кетидан жамоат келади, моҳир жангчилар содиқ шогирдлар тайёрлаб қолдиради; ана улар доим илоҳий ҳужжатни қойим қилиб раббоний рисолатни етказиш билан курашади ёки баъзан қиличлари билан такбир айтиб курашадилар. Ибн Масъуд розиаллоҳу анҳу айтганидай уларнинг бир нафари ҳам «жамоат», деб айтилади. Шарти; модомики тақво либосида ҳақ узра собит турса!
Мана шу уч сифат топилганида улар ҳақида айтилган натижа ҳосил бўлади: душманидан устун бўлиб туриши, ҳар бир ҳамлага қарши кураш қилиши, боқий қолиши, нусрат, ғанималар каби икромлар.
Қуйида жиҳодсиз ҳам улар ҳақ узра боқий қолишига тегишли умумий ҳадисларни зикр қилиб келтирамиз: «Умматимдам бир тоифаси нусратланган ҳолда ҳақ узра бўлади, уларга қарши бўлганлар ҳам то Аллоҳ азза ва жалланинг амри келгунча зарар беролмайди».(Ибн Можа, 10.) «Умматимдан Ғарб аҳли (Шомликлар)(Мадина аҳли учун ғарбликлар, дейилса Мадинадан ғарбдаги Шом ерлари тушунилган) соат-қиёмат бўлгунча зоҳир бўлиб турадилар».(Муслим, 1925) «Нусратланган ҳолда бўладилар, то қиёмат бўлгунча уларни ёрдамсиз ташлаб кетганларнинг тарк қилиши уларга зарар қилмайди».(Ибн Ҳиббон, «Саҳиҳ», 61) «Соат-қиёмат бўлмайди-ки, магар умматимдам бир тоифаси одамлар устидан зоҳир бўлган ҳолатда бўлади, уларни ташлаб кетганлар ҳам, ёрдам берганлар ҳам ўйлантирмайди».(Ибн Можа, 9.) «Умматимдан бир тоифаси Аллоҳнинг амри узра ислоҳатчи бўлиб турадилар, ким ёрдамсиз ташласа уларга зарари тегмайди».(Ибн Можа, 7) «Қиёмат кунигача дин узра азиз бўлиб туради».(Суютий, «Жомеъул аҳадис», 16375. Заҳабий, «Сияр», 15/553) «Бу иш учун бир жамоат ҳақ узра туради, уларга ким тескари бўлса тескариларнинг зарари тегмайди, то Аллоҳнинг амри келгунча улар мана шу ҳолатда бўлади».(Аҳмад, 8274)
Ушбу ҳадисларнинг умумийси ислом уммати ичида Аллоҳ йўлидаги жиҳоднинг саҳиҳ кўринишида вужуд қолишига ишора қилади, ҳаргиз тўхтаб қолмайди. Шу каби ислом диёнатини йўл тутиб, унда истиқомат қилиб, ҳаргиз йўқ бўлмайдиган нусратланган тоифага эргашишга ҳам ишора қилади. Лекин биз, воқеълик учун ҳаётда ишора қилган мазкур ҳадисларга келсак, «нусратланган тоифа» асримиздаги юнонингилиз сиёсатининг соясида пана олмайди, бирорта ясама низом остида ҳам, бирорта ҳизбда ҳам, ёки сиёсатлашган тоифада ҳам. Улар фақатгина ҳар бир макон ва уммат ичидаги Аллоҳнинг солиҳ бўлган бандаларидир: уларни қандайдир маълум сиёсат бирлаштирмаган, муайян мазҳаб ҳам, бирорта сиёсий рамка ичида ҳам, бирорта хос исмда ҳам... улар тақволидир, фақиҳдир, махфийдир, Аллоҳ Ўз бандаларини яхши сақлайди. Улар сабаб набавий мерос сақланади, токи Аллоҳ қилиши керак бўлган ишни қилгунча, албатта. Агар улардан бири ёки жамоат жиҳод номи билан кўриниш бергудек бўлса; улар шаръий жиҳодни саҳиҳ кўринишда қойим қилади. Ўзгариб турадиган, қоришиқ сиёсатдан ва турли разил тизимдаги сиёсатдан ҳамда тажовуз қиладиган шубҳали жамоатлардан узоқ ҳолатда бўлади».(Абу Бакр Адноний, «Усус валмунталиқот», 328)
«Аммо, ҳикмат ва чиройли мавъиза билан Аллоҳ йўлида қонли тажовузлардан узоқ бўлган ҳолда жиҳод қилишга келсак, бу баъзи исломий жамоатларнинг одатидир ва бу намунали иш хилофат замонидан бугунгача ёйилган ишлардан биридир. Қолаверса бу иш шаръий мажбуриятини амалга оширган ҳолда чуқурдагиларни имкон қадар чиқариб келмоқда, масжидларда, мажлисларда, тўпланишда, чўлларда ҳамда шаҳар ва қишлоқларда илм-дин тарқатмоқда. Юз минглаб кофирларни, васанийликка ибодат қилганларни исломга киргизган ҳолда ўзига яраша давраси ва амалдаги ўрни бор, керак бўлса бутун оламда. Мисол учун Индонезия, Филипин ороллари, Шарқий Африка, Ҳиндистон, Сейлон ва бошқа диёрларда ҳам, яқин ва узоқ тарих давомида бу иш диёрларда очиқ билинган ишлардан. Улар ҳам жиҳоднинг сўз билан қилинадиган ўрнагини Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳадисидан ўзлари учун амалий шиор қилиб олганлар: «Аллоҳ йўлидаги энг афзал жиҳод; золим султоннинг ҳузурида ҳақ сўздир».(Аҳмад, 11143) Золим султон ҳадислардаги замоннинг бир босқичида келадиган муддатни билдиради. Унда Аллоҳ йўлидаги шаръий кўринишдаги жиҳод бекор қилинади, ўрнига бир муддат бўлсада яхши сўз билан жиҳод қилиб турилади. Ва бунга Абу Жуҳайфа розиаллоҳу анҳу Али розиаллоҳу анҳудан ривоят қилиб айтган сўз ҳам ишора қилади: «Жиҳоддан унга энг оз мағлуб бўладиганингиз қўл билан қилинадиган жиҳод, кейин тилларингиз билан қилинадиган жиҳод, кейин қалбларингиз билан қилинадиган жиҳод, бундан кейин яхшини яхши, мункарни мункар дейдиган қалб бўлмас, бўлса ҳам тепаси остига айланган (тескари қалб) бўлади»,(Ибн Абу Шайба, «Мусаннаф», 38733. Нуъаим ибн Ҳаммод, 137.) деган».(Абу Бакр Адноний, «Усус валмунталиқот», 324-325)
Умар Шоҳирнинг (ҳафизаҳуллоҳ)
"ФAЛAСТИН ўтмиш ва келажак" китобидан
