2023 йилги кузги уруш тарихи 1995 йилдан бошланади. 28 сентабр куни Вашингтонда Осло 2 шартномаси имзоланди, унга кўра Фаластин бошқа имтиёзлар қаторида табиий ресурсларини мустақил бошқариш ҳуқуқини ҳам олди. Ўша йилнинг 5 октябрида Исроил парламенти (Кнессет) кўпчилик овоз билан келишувни ратификация қилди.
4 йилдан сўнг, Фаластин давлат сифатида Британиянинг BG (British Gas) корпорацияси билан шартнома тузади - расмийлар Фаластин Ғазосига туташ шелф ҳудудида табиий ресурслар мавжудлиги ёки йўқлигини тушунишга ҳаракат қилмоқда. БГ - улар ҳам геологик қидирувга ихтисослашган ва ишни ўз зиммаларига оладилар.
1999 йилда БГ жекпотни топди. Маълум бўлишича, Фаластин яқинида, қирғоқдан 20 денгиз мили узоқликда табиий газ ва нефтнинг бой захиралари бор. Мен конференциялардан бирида БМТ Савдо ва тараққиёт комиссиясининг маърузаси матнини топишга муваффақ бўлдим, унда аниқ рақамлар мавжуд: БМТ комиссияси экспертлари Фаластиннинг газ захираларини 122 триллион куб фут ва 1,7 миллиард баррел нефт деб баҳоладилар. Ресурслар ҳажми 2017 йил нархларида (ушбу ҳужжат нашр этилганда) газ учун 453 миллиард доллар ва нефт учун 71 миллиард долларга баҳоланган. Ярим триллион доллар. Аниқроғи 524 миллиард доллар. Инфляция ва бошқа омилларни ҳисобга олган ҳолда, бугунги кунда бу миқдор 600+ миллиард долларни ташкил этади. Мана бу ҳужжатнинг асл матни.
2002 йилда Фаластин БГ нинг Ғазода газ ишлаб чиқариш ва қайта ишлаш инфратузилмасини қуриш ва газ қувури (дастлабки Европага) қурилишини бошлаш таклифига рози бўлди. Газ қувури Исроил назорати остидаги ҳудудлардан ўтишини баҳона қилиб, Исроил бунга қарши бўлди. Ва у Фаластинга ечим таклиф қилади - Исроилга газни ички нархларда (яъни бозор нархларида эмас, яҳудлар айтган нархда) этказиб бериш, шунда Исроил газни Европага экспорт қилади. Албатта, Фаластин бунга қарши бўлди.
Аммо 2007 йилда ХАМАС ҳокимият тепасига келиб, Фаластинда "боғли шаҳар" қуришга ваъда берганида, Исроил денгиз блокадасини ўрнатади ва Фаластиннинг барча кончилик фаолиятини тўсиб қўяди. 2008 йил 27 декабрда Исроил армияси Фаластинга ҳужум қилди. Фаластин ҳам жанг қилмоқда, жумладан, ракета отиш мосламаларидан фойдаланди. Одамлар ўлмоқда. Исроил кучлироқ ва шафқатсизроқ. The Guardian журналистларига кўра, фаластинлик қурбонларнинг 83 фоизи тинч фуқаролардир. Аммо муҳими шундаки, Исроил “Қуйма қўрғошин” операцияси натижасида Ғазо секторининг катта қисмини вайрон қилмоқда ва халқаро қонунлар ва олдинги келишувларга зид равишда Ғазога туташ денгиз ҳудудини ўз мулкига айлантирмоқда. БГ ушбу тартибсизликнинг бир қисми бўлмаслик учун Тел-Авивдаги офисини ёпмоқда.
2008 йилдан 2022 йилгача жавонда бироз фаоллик мавжуд, аммо умуман олганда, лойиҳа музлатиб қўйилган, чунки ҳарбий тўқнашувлар мунтазам равишда содир бўлади.
2022 йил 26 сентябрда (яъни яқинда ва нефт ва газ саноати стандартлари бўйича - том маънода кеча) Россия ва Германияга тегишли бўлган Шимолий оқимлар бузилди. Портлаш Америка Қўшма Штатлари томонидан уюштирилган, мен бу ерда далиллар сифатида ёзганман.
Европа бу ҳолатга тайёр эмаслиги тезда аён бўлади.
2023 йилнинг ёзида АҚШ воситачилигида конни жадал ривожлантириш бўйича учрашувлар бошланади. 2023 йил 18 июнда Бенямин Нитаняху томонидан расмий баёнот эълон қилинди, у конни ўзлаштириш лойиҳасини маъқуллади, аммо унинг таклифи Фаластинни ҳисобга олмади - "... лойиҳа Исроил хавфсизлигини таъминлаш учун керак” (“Исроил Давлатининг хавфсизлиги ва дипломатик эҳтиёжларини сақлаб қолиш”. Ўша куни ХАМАС вакили Исмоил Рудван қуйидагиларни айтди: “Ғазо халқи ўз табиий ресурсларини бошқаришга тўлиқ ҳақли” (“Биз яна бир бор тасдиқлаймиз) Ғазодаги халқимиз ўз табиий бойликларига эга бўлиш ҳуқуқига эга").
Яъни, бу икки баёнотни бирлаштириб, моҳиятини тушуниш учун кўп ақл керак эмас: Исроил "бу бизнинг 600 миллиардимиз", дейди Фаластин "йўқ, бу бизнинг ресурсларимиз".
600 миллиард доллар хавф остида бўлганда (таққослаш учун, бутун Фаластин ялпи ички маҳсулоти атиги 18 миллиард долларни ташкил этади, яъни Фаластин учун бу улкан пул ва "Дубай мўжизасини" миниатюрада бўлса ҳам такрорлаш имконияти), бизнес ва бизнес ўртасидаги чегара уруш билан лойқа бўлиб қолади.
Кўриниб турибдики, томонлар бу вазиятни қандайдир йўл билан ҳал қилишга ҳаракат қилишган, аммо бу тинч йўл билан амалга ошмаган. 6 октябр Хамас (Фаластин) Исроилга бостириб кирди. Исроил жавоб беради. Яна бир қирғин бошланади.
Одамлар ўлаётган бир пайтда, биз оммавий ахборот воситаларида деярли ҳеч қачон эшитмайдиган бир нечта муҳим воқеалар "сокинликда" содир бўлмоқда:
2023-йил 30-октабрда (яъни, 3 ҳафта олдин) ҳарбий устунлик ва сектор устидан назоратни қўлга киритган Исроил, Осло 2 маълумотларига кўра, Фаластинга тегишли бўлган жойда газ ишлаб чиқариш учун 12 та лицензия беради. Яна бир бор: Исроил халқаро компанияларга ишлашга рухсат беради. Фаластин эмас. Ҳамма хабарлар Offshore Technology ихтисослаштирилган саноат порталида турибди.
Лицензия олган компаниялар орасида энг каттаси Бритиш Бритиш Петролеум ҳисобланади. The Israeli Times бу воқеани Исроил учун ютуқ деб ёзади.
2023-йил 30-октабрда (ҳа, ўша куни) Британия Бош вазири Риши Сунак вазирлар маҳкамаси вазири Пол Бристоуни Исроил-Фаластин можаросида сулҳ тузишга чақиргани учун ишдан бўшатди.
Буюк Британия бош вазири одатда ўзини ғалати тутмоқда. У моҳиятан очиқдан-очиқ вақт тўхтатиб, минтақада ҳеч қандай сулҳ ҳақида гапирмаяпти деган маънода. Де-факто, Сунак Исроилнинг ҳаракатларини - Ғазо ҳудуди устидан тўлиқ ҳарбий назоратни ва, албатта, қитъа шелфини рағбатлантиради. Савол туғилади, нега?
Мана нимага:
Бу ёзда Раши Сунакнинг рафиқаси, миллиардер Акшата Муртига тегишли бўлган Инфосйс БП билан 1,5 миллиард долларлик шартнома тузди:
Шу билан бирга, Сунак Шимолий денгиздаги нефт ва газ конларини ўзлаштириш учун 100 дан ортиқ лицензиялар берилишини маъқуллайди. Энг катта бенефитсиар яна БП.
Оммавий ахборот воситаларида икки факт ўртасида тўғридан-тўғри алоқани топа олмадим - Сунак БП манфаатларини Исроилда сулҳнинг олдини олиш орқали ҳимоя қилмоқда. Аммо биз (юқорида) топа олган белгиларга асосланиб, биз Раши Сунак (ва шунинг учун Буюк Британия ва АҚШ, чунки БП жуда кўп америкалик инвесторларга эга, хусусан ЖП Морган - АҚШ манфаатлари шубҳасиз" деган хулосага келишимиз мумкин. клипда"), Исроилга Ғазо сектори ва унинг ресурсларга бой шелфини бир марта ва умуман тўлиқ ва тўлиқ назорат қилишни таъминлаш учун мўлжалланган ҳарбий операцияни рағбатлантиради. Чунки бу ҳолда газ конини ўзлаштириш дарҳол бошланиши мумкин ва АҚШ томонидан портлатилган Россия-Германия “Шимолий оқимлари” ўрнини босувчи газ қувури Россия ва Германия уруш тугаганидан кейин яна келишувга эришгунга қадар ишга туширилиши мумкин. Ва бу газнинг асосий етказиб берувчиси Россия Газпром эмас, балки Британия БП ва Италиянинг ЭНИ компаниялари бўлади.
Натижада: можаронинг сабаби дин эмас, тарих ҳам, терроризм ҳам эмас - қисқаси, гап "катта акалар" нима ҳақида ёзаётганида эмас. Фаластин ва Исроил ўртасидаги можаронинг келиб чиқишига АҚШ ва Буюк Британия ҳозир керак бўлган пул ва табиий ресурслар, шу жумладан Россия билан прокси уруши сабаб бўлмоқда. Чунки, албатта, Фаластиннинг газ заҳираларининг жадал ривожланиши Шимол оқимининг тикланишига йўл қўймаслик вазифасини бажаради.
Бор гап шу.
Манба
Абу Муслим тайёрлади
