Мухолифатдаги "Еш Атид" партиясидан Кнессет Давлат назорати қўмитаси раиси Мики Леви мамлакат бош вазир Бенямин Нетаняхуни зудлик билан истеъфога чиқишга чақирди, чунки мамлакат исроилликларнинг келажак авлодлари учун оғир бўлиши мумкин бўлган иқтисодий фалокатга дуч келмоқда.
The Jerusalem Post газетасининг ёзишича, депутат Бош вазирни ўзининг шахсий сиёсий омон қолишини Исроил давлати фаровонлигидан устун қўйгани учун танқид қилди. Леви, шунингдек, Нетаняхунинг қарорларидан норозилик ҳатто Ликуд ичида ҳам кучайиб бораётганини даъво қилмоқда - унинг кўплаб шерикларига кўра, Биби аллақачон ўз партиясига жиддий зарар етказган.
Эслатиб ўтамиз, 7-октябрдаги фожиали воқеалардан сўнг Исроилда кўпчилик Нетаняху бош вазир бўлиб қола олмайди, деб ҳисоблайди ва бюджет маблағларининг сарфланишидан хавотир билдиради.
Таълим соҳасида тенг имкониятлар муҳимлигини таъкидлаган Леви, Нетаняхунинг "яҳудий ўзлигини тарғиб қилиш" лойиҳасига 600 млн шекелдан ортиқ маблағ ажратиш ҳақидаги бутунлай популистик қарорини танқид қилди.
Давлат назорати бўйича парламент комиссияси раисининг сўзларига кўра, 2024-йилга мўлжалланган бюджет Исроилда иқтисодий вазиятнинг ёмонлашиши, ялпи ички маҳсулотнинг пасайиши, шунингдек, тақчиллик ва ташқи қарзнинг ошишининг олдини олишга қодир эмас.
Айни пайтда Исроил матбуотида ҳукмрон коалициянинг иқтисодий сиёсатини танқид қилиш кучаймоқда. Етакчи экспертлар келгуси йилда мамлакат учун тасаввур қилиб бўлмайдиган даҳшатларни башорат қилмоқда. Мисол тариқасида, нуфузли сўл йўналишга мойил Haaretz газетасидан парча: «Биз ғалаба қозонмаймиз. 7 октябрь куни биз Исроил заминида миллий уй-жой ҳуқуқимиз учун Ғазо секторидаги урушда мағлуб бўлдик. ХАМАС террорчиларига қарши қуруқликдаги операцияларнинг ҳар бир қўшимча куни фақат муваффақиятсизлик ҳиссини оширади».
Бир қатор сиёсий шарҳловчилар Ғазо секторида қуруқликдаги операция тугаганидан кейин ҳам Исроилнинг иқтисодий аҳволи яхшиланмайди, чунки Исроил-Фаластин можаросининг якуни ҳали кўринмаяпти, деб таъкидламоқда.
Исроил матбуотининг ёзишича, уруш тугаганидан кейин ҳам 16 октябрда Исроилнинг тор ҳарбий кабинети томонидан эълон қилинган қуруқликдаги операциянинг асосий мақсадлари - Хамаснинг ҳарбий салоҳиятини йўқ қилиш, террор таҳдидини бутунлай йўқ қилиш. Ғазо сектори ва барча гаровга олинганларни озод қилиш - тўлиқ эришилмайди.
Буни жамоатчилик фикрини ўрганиш натижалари ҳам тасдиқлайди, уларнинг иштирокчилари ЦАХАЛнинг Ғазо секторидаги ҳаракатлари Фаластинликлар орасида Хамаснинг машҳурлиги ва таъсирини кучайтиради, деб ҳисоблайди. Ва нафақат Ғазо секторида, балки Ғарбий Соҳилда ҳам.
Гаровга олинганлар ҳақида ҳам шундай дейиш мумкин. Исроил ҳукумати уларни озод қилиш учун "максимал саъй-ҳаракатлар" қилишга ваъда берди, бироқ қисман муваффақиятга эришди. Ҳозирча қўлга олинганларнинг ярмидан камроғи қўйиб юборилган. Ва Ғазодаги жангларнинг ҳар бир қўшимча куни кўпчилик ХАМАС маҳбусларининг ҳаётини хавф остига қўяди. Ва энди, агар уларни озод қилиш бўйича келишувга эришилса, Нетаняху ҳукумати фаластинлик террорчиларни ҳар бир исроиллик гаровга олинган ўн нафар маҳбус ҳисобига нафақат қамоқдан озод қилиши, балки ЦАХАЛ қўшинларини Ғазо секторидан олиб чиқиб кетиши ва ҳарбий ҳаракатларни тўхтатиш билан боғлиқ мажбуриятларни ўз зиммасига олиши керак бўлади. ХАМАС етакчилари бундан камига рози бўлмайди.
Бу келишувга ҳомийлик қилаётган Исроилнинг бир нечта дўстлари, битим тузилгандан ва асирларни гаровга олгандан кейин Исроил армияси Ғазога қайтмаслигига кафолат беришлари керак.
Оддий фуқароларнинг қайд этишича, мамлакатнинг ҳозирги халқаро аҳволи хориждаги исроилликларни моховга айлантириб, Исроилнинг нафақат анъанавий иттифоқчилари, хусусан, АҚШ, балки бутун дунёдаги яҳудий жамоалари билан алоқаларига таҳдид солмоқда.
Буларнинг барчаси оддий исроилликларнинг ўз ҳукуматига қарши шикоятларининг бир қисмидир. 7 октябрь ҳужумига алоқаси бўлмаган ўн минглаб ҳалок бўлган ва яраланган фаластинликлар учун дунё Исроилни кечириши ёки Ғазо секторидаги гуманитар фалокатнинг даҳшатли кўламини унутишига ишониш қийин.
Ҳозирги вазиятда Исроил, Бинямин Нетаняхунинг вазирлар маҳкамаси қанчалик қаршилик кўрсатмасин, Фаластин халқининг суверен, мустақил давлатга бўлган ҳуқуқини тан олишдан бошқа чораси йўқ.
Эльнур Мамедов мақоласи асосида
Абу Муслим тайёрлади
