Миср (ар. مِصْر [Мис̣р]) – Шимолий-Шарқий Африкада ва Синай ярим оролида жойлашган давлат. Қуръонда Миср номи билан беш марта зикр қилинган бўлса ҳам, тахминан 28 марта очиқ ёки билвосита Миср шаҳари ёки мамлакати ҳақида гап боради. Миср, шунингдек, Мусо (алайҳиссалом), Юсуф (алайҳиссалом), Исо (алайҳиссалом) каби пайғамбарлар билан боғлиқдир.
Қуръонда
Қуръонда Миср номи билан беш марта зикр қилинган, бир марта билвосита тарзда, кўпчилик қироатларда (қироатлар) шундай келган. Миср Қуръонда фиръавнлар салтанати [43:51] сифатида, пайғамбар Юсуф (алайҳиссалом) ҳокимликка эришган юрт [12:78] сифатида, Мусо (алайҳиссалом) ва Ҳорун (алайҳиссалом)нинг ўз қавми учун курашган майдон сифатида, Исо (алайҳиссалом) ва онаси паноҳ топган юрт сифатида зикр қилинган [23:50].
«Бақара» сурасининг 61-оятидаги мис̣р сўзи ва унинг маъноси борасида ихтилоф мавжуд. Кўпчилик манбалар уни мис̣ран («баъзи юртлар») деб ўқишни маъқул кўришган бўлса, бошқалар уни мис̣ра («Миср») деб ўқишган.
Тахмин қилинишича, аввалбошда, Миср деб Мисрнинг бош шаҳрини (аль-мадӣна) ёки ушбу мамлакатдаги маълум бир шаҳарни (мадӣна би-‘айниха̄) аташган. Қуръон тафсирчилари мазкур сўзни шундай тушунган. Улар мис̣р сўзини баъзи ривоятларга асосланиб, Нуҳ (алайҳиссалом)нинг ўғли ёки Хом (Мисрайим)нинг ўғли бўлган шахс билан боғлайдилар. Мисрайим сўзи иккилик шаклига эга бўлиб, у қадимги Мисрнинг Юқори ва Қуйи Мисрга бўлинганига ишора қилиши мумкин. Араб тилида мис̣р сўзи мусулмонлар Мисрни забт этганидан кейин (639–641) Қуйи Мисрни англатган, аммо кейинчалик бутун мамлакатга нисбатан ишлатила бошлаган.
Қуръонда Ҳожар (Агар) ва унинг мисрликлиги ёки Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи васаллам) ва Миср ҳукмдори ал-Муқауқис ёки Мария ал-Қибтийя (розияллоҳу анҳо), яъни Пайғамбар (соллаллоҳу алайҳи васаллам)нинг чўриси ва ўғли Иброҳимнинг (627 йилда вафот этган) онаси ўртасидаги муносабатлар ҳақида сўз йўқ. Қуръон тафсирларида, ҳадисларда, сийратда ва «пайғамбарлар қиссалари»да (қис̣ас̣ аль-анбийа̄’) Миср ҳақида кўплаб маълумотлар келтирилган. Илмий адабиётларда Миср «муборак, пок ва баракали юрт» (ал-ард̣ ал-муқ̣аддаса ат̣-т̣аййиба ал-муба̄рака) сифатида кўрилган. Мисрнинг бойлиги, иқтисодий ва сиёсий аҳамияти бу юртга нисбатан кўплаб мақтовларни келтириб чиқарган, улар Пайғамбар (соллаллоҳу алайҳи васаллам), унинг саҳобалари ёки Инжилга асосланган. Бу мақтовлар Қуръоннинг тегишли оятларининг тафсирларида ўз аксини топган.
Қуръон Мисрни номи билан беш марта зикр қилган бўлса-да, тахминан 28 марта очиқ ёки билвосита Мисрнинг шаҳари ёки мамлакати ҳақида гап боради.
Абу Муслим
