1 май куни Италиянинг Mediaset телерадиокомпаниясига берган интервьюсида Россия ташқи ишлар вазири Сергей Лавров Украина президенти Владимир Зеленскийнинг яҳудий келиб чиқишини изоҳлар экан, "Гитлерда ҳам яҳудий қони бўлган"лигини айтди.
Лавровнинг бу сўзлари Исроилда ҳам, Украинада ҳам ғазаб тўлқинига сабаб бўлди. НВ уларга муносабат ҳақида гапиради.
Лавровнинг айтганлари
"У (Зеленский – таҳр.) қуйидаги далилни илгари суради: агар у яҳудий бўлса, уларда қандай нацификация бўлиши мумкин. Мен хато қилаётган бўлишим мумкин, лекин Гитлерда ҳам яҳудий қони бўлган. Бу мутлақо ҳеч нарсани англатмайди. Доно яҳудий халқининг айтишича, энг ашаддий антисемитлар одатда яҳудийлардир. Бизда эса “ҳар оиланинг ўз аҳмоқ аъзоси бор” дейишади", - деди Сергей Лавров ушбу интервьюда.
Исроил ташқи ишлар вазири Яир Лапиднинг айтишича, Лавровнинг сўзлари "кечирилмас, фитна солувчи ва қўпол тарихий хато"дир.
Лапид Лавровдан узр сўрашини кутаётганини ва Россия элчисини ТИВга чақирганини қўшимча қилди.
The Jerusalem Post нашрининг ёзишича, Россиянинг Исроилдаги элчиси Анатолий Викторов Лавровнинг баёнотига ойдинлик киритиш учун Исроил ТИВ бош директорининг Евроосиё бўйича ўринбосари Гери Корен билан учрашади.
"Гитлерни яҳудий дейиш яҳудийлар ўзларини ўзлари ўлдиришди, деб айтиш билан баробардир. Нацистлар яҳудийларни қувғин қилди, фақат нацистлар нацистлар эди, фақат нацистлар яҳудий халқини мунтазам равишда йўқ қилишди", — деб ёзди у Твиттердаги саҳифасида.
Исроил алоқа вазири Йоаз Хендель 2 май куни Исроил армияси радиоси орқали сўзлаган нутқида Лавровнинг Гитлер яҳудий экани ҳақидаги даъвосини танқид қилди, тарихчилар бу сўзни "русларнинг Украинадаги даҳшатли ҳаракатларини оқлаш учун қилинган ёлғон" деб атади, деб ёзади Haaretz нашри.
Холокостга бағишланган Исроил миллий ёдгорлиги раҳбари Яд Вашем Дани Даяннинг айтишича: "Россия Ташқи ишлар вазири Лавровнинг баёнотлари бемаъни, хавфли ва қоралашга арзийди. Лавров Гитлернинг яҳудий келиб чиқиши ҳақидаги мутлақо асоссиз даъвони илгари суриш орқали қурбонларни жиноятчиларга айлантиришга ёрдам беради. Умуман украиналикларни, хусусан, президент Зеленскийни нацистлар деб аташ ҳам худди шундай жиддий (муаммо – таҳр.). Бу, жумладан, тарихни бутунлай бузиб кўрсатиш ва нацизм қурбонларини жиддий ҳақорат қилишдир", — деди Даян.
Исроил таъминот ва фаровонлик вазири Меир Коен Лавровнинг сўзларини "энг паст турдаги антисемитизм" деб атади.
"Антисемитизм дунёдан йўқ бўлиб кетмади ва баъзида антисемитлар ўзларининг даҳшатли таълимотларини такрорлаш имкониятини топадилар", деди у.
Украинанинг реакцияси
Украина президенти девони раҳбари маслаҳатчиси Михайло Подоляк ўзининг Твиттердаги саҳифасида Лавровнинг сўзларига муносабат билдирди.
"Очиғини айтганда, Лавровнинг антисемитистик баёнотлари, яҳудийларни Иккинчи жаҳон уруши ва Холокостда айблаши Россия нацистлар мафкурасининг ҳуқуқий вориси эканлигидан яна бир далолатдир. Тарихни қайта ёзишга уриниб, Москва украиналиклар қирғинларини оқлаш учун шунчаки далиллар қидирмоқда", — деб ёзади у.
Подоляк, шунингдек, Россия дунёни ва унинг ундаги ўрнини етарли даражада баҳоламаслигини таъкидлади; яҳудий халқини уруш қўзғатганликда айблайди, жаҳон тарихини нацизм ва ўлдириш ҳуқуқи фойдасига қайта кўриб чиқади; терроризм ва геноцид технологияларини менсимай, ҳарбий арсенални кенгайтиради.
Лавровнинг баёнотига Украина ташқи ишлар вазири Дмитрий Кулеба ҳам изоҳ берди.
"Вазир Лавров Россия элитасининг чуқур илдиз отган антисемитизмини яшира олмади. Унинг жирканч изоҳлари президент Зеленский, Украина, Исроил ва яҳудий халқини ҳақорат қилади. Кенгроқ маънода улар замонавий Россия бошқа халқларга нисбатан нафратга тўла эканлигини кўрсатади", — дея таъкидлади Украина ТИВ раҳбари Твиттердаги саҳифасида.
Украина Ташқи ишлар вазирлиги спикери Олег Николенко НВга берган изоҳида Лавровнинг Украина президенти ва яҳудийларга қарши антисемит ҳужумларини "мутлақо қабул қилиб бўлмайдиган" деб атади.
"Россия Украинага қарши ваҳшиёна тажовузни оқлаб, ўзининг бемаъниликларига жуда чуқур ботган. Россия Ташқи ишлар вазирлиги раҳбари ҳақиқатда нафақат украин миллати, балки Холокостнинг ҳам мавжудлигини шубҳа остига қўйди. Лавров Иккинчи жаҳон урушида фашистлар қўлида ҳалок бўлган миллионлаб яҳудийларнинг хотирасини атайлаб ҳақорат қилди", — деди Николенко ва Исроил ҳукумати Лавровнинг баёнотларини "даҳшатли тарихий хато" деб атаганини қўшимча қилди.
Украина ТИВ матбуот котибининг қўшимча қилишича, ташқи ишлар вазири Дмитрий Кулебанинг сўзларига кўра, "биз Россиянинг тажовузкор сиёсати янада ҳалокатли оқибатларга олиб келишидан олдин уни ҳозир тўхтатишимиз керак".
"Биз яҳудий халқи билан бирдамлигимизни билдирамиз. Биз дунёнинг барча мамлакатлари ҳукуматларини Россия Федерациясига қатъий жавоб беришга чақирамиз: уни янада яккалаб қўйиш, Россия нефт ва газига эмбарго қўйиш, бу Россия ҳарбий машинасини молиявий ресурслардан маҳрум қилади. Халқи ҳозирда рус ёвузлигига қаҳрамонона қаршилик кўрсатаётган Украинага ҳарбий, молиявий ва гуманитар ёрдам", - дея хулоса қилди Николенко.
Бундан ташқари, президент девони раҳбари Андрей Ермак Лавровнинг сўзларидан норозилигини билдирди.
У Твиттердаги саҳифасида дастлаб россияликлар Бабий Яр ёдгорлик мажмуаси жойлашган ҳудудга ракеталарни отганини эслади.
"Энди Россия ташқи ишлар вазири Лавров Владимир Зеленскийни 6 млн яҳудийни ўлдирган Гитлер билан солиштирмоқда. Чунки, Лавровнинг сўзларига кўра, "энг ашаддий антисемитлар, қоидага кўра, яҳудийлардир", деди Ермак.
Унинг таъкидлашича, бу "ҳар доим диктаторлик тузумлари қурилган фитна назарияларини яширадиган ғор антисемитизми".
"Мен яҳудий халқи билан бирдамлигимни билдираман. Русларнинг бундай яширин тажовузкорлиги ва бутун халқларнинг тарихий хотирасига ҳурматсизлик жавобсиз қолмаслиги керак", - дея хулоса қилди Ермак.
Айни пайтда президент Зеленский Кремлнинг неонацист Азов полки ҳақидаги ташвиқот даъволарини рад этди.
Грециянинг EPT телекомпаниясига берган интервьюсида у Миллий гвардиянинг ушбу тузилмаси Украина армияси таркибига кирганини ва унинг сиёсатга алоқаси йўқлигини таъкидлади.
Зеленскийнинг тушунтиришича, 2014-йилда Россиянинг биринчи босқини пайтида, Азов кўнгиллилар батальони тузилганида, унинг баъзи чақириқлари "Россия Федерациясига нисбатан жуда радикал бўлган", аммо ўшандан бери кўп нарса ўзгарган.
"Булар кўнгиллилар эди ва бу уларнинг шахсий нуқтаи назари эди. Азов полки кўнгиллилар эмас, балки Миллий гвардия таркибига киради. Улар давлатимизнинг расмий армиясидир. Сиёсат билан шуғулланмоқчи бўлган одам бориб, сиёсат билан шуғулланади. НГУда фаолият юритишга қарор қилганлар НГУ таркибига кирдилар", деди Зеленский.
У, шунингдек, бугунги кунда Украинада кўплаб бошқа давлатлар билан солиштирганда радикализмга чақирувлар жуда камлигини таъкидлади.
"Уруш давом этаётганига қарамай, бизда уларнинг деярли ҳеч бири йўқ. Биз радикал нарсаларга чақирувларни жуда жиддий қабул қиламиз. Ва биз бундай қадамларнинг олдини оламиз ва тўхтатамиз. Биз Россия армиясининг мамлакатимизда қилаётган ишлари нацизм, деб ҳисоблаймиз", — деди президент.
Сиёсатшунос ва Тарас Шевченко номидаги Киев миллий университети ўқитувчиси Петр Олешчук ўз блогида Лавров айтган "аҳмоқлик" жуда жиддий оқибатларга олиб келиши мумкинлигини айтди.
Унинг қўшимча қилишича, бу ҳозирги Москва империализмининг нацистлик хусусиятини янада ёрқинроқ кўрсатиб турибди.
Олещукнинг таъкидлашича, "Гитлернинг яҳудий илдизлари" ҳақида ҳеч қандай илмий далил йўқ ва бу ҳақда фақат бульвар матбуотида ва очиқ антисемит адабиётларда учрайди.
"Хусусан, "Яҳудий Гитлер" ғояси Ҳолокостни инкор этишга оид "ревизионистик адабиёт"да кенг тарқалган. Улар бу ҳақида мунтазам равишда аниқ мақсад билан ёзадилар: Ҳолокостни қандайдир яҳудий ҳаракатлари билан кўрсатиш; ҳамма нарсани "шахсий муаммолар" текислигига айлантириш учун, - деб эслайди сиёсатшунос.
У яҳудий ташкилотларининг Лавровнинг баёнотини қоралашга шошилишларида ғалати нарса йўқлигини таъкидлаб, "яҳудий Гитлер"ни тасодифан тилга олмаганига урғу беради.
"Мен сизга эслатиб ўтмоқчиманки, ҳозир руслар сотқинлар рўйхатини фаол равишда тузмоқда ва бу рўйхатдаги исмларнинг аксарияти яҳудий эканлиги ҳеч кимни ажаблантирмаслиги керак. Ҳар бир москвалик душман Украина президенти яҳудий эканлигини билади. Энди уларга айтилишича, Гитлер, улар ҳозиргача курашаётган ўша "нацизм" тимсоли ҳам яҳудийдир. Демак, барча яҳудийлар нацистлар. Мана, бу хулосага тўлиқ маънода ярим қадам, - деб ёзади Олещук.
Сиёсатшунос бундан "Москва вилоятида қирғинлар бўлади" деган хулосага келиш мумкин, деган фикрни билдирди ва Исроил ҳукуматини "Украинага реал ёрдам кўрсатишга" чақирди.
