Қрим татарлари Қизил Армия сафларидан оммавий дезертирликда ва Иккинчи Жаҳон уруши пайтида душман билан ҳамкорликда айбланган. Бутун бир халқни айбини исботламасдан туриб Ўзбекистонга депортация қилиш таклифи Ички ишлар халқ комиссари Лаврентий Берия томонидан илгари сурилган. У "Қрим татарларининг СССР чегараси чеккасида кейинги яшашлари мақсадга мувофиқ эмаслиги" ҳақида гапирди. Шундан сўнг улар 32 минг НКВД офицер ва аскарлари жалб қилинган катта операция тайёрладилар.
Депортациянинг асосий тўлқини 20 майгача давом этди. Чекистлар қрим татарларининг уйларига келиб, ҳукумат қарори ҳақида хабар беришди. Одамларга тайёрланиш учун 30 дақиқа вақт берилди. Уларга ўзлари билан шахсий буюмлар, идиш-товоқлар ва озиқ-овқатларни олиб кетишга рухсат берилди - ҳар бир оила учун 500 кг гача, лекин одатда улар 30 кг гача йиғишга муваффақ бўлишди. Қолган мол-мулк мусодара қилинди. Шундан сўнг одамлар юк машиналарида Бахчисарой, Жанкой ва Симферопол темир йўл вокзалларига олиб кетилган ва у ердан 67 эшелон шарққа йўл олган.
20 майгача чекистлар 180 мингдан ортиқ қрим-татарни махсус аҳоли пунктларига қувиб чиқаришга муваффақ бўлди. Июн ойида яна 3141 киши депортация қилинган. Умуман олганда, 200 мингга яқин одам депортация қилинди. Қрим-татарларнинг бу жазолаш ҳаракатидан жабр кўрмаган бирорта оиласи қолмади. Қрим татарларининг бир қисми заҳира лагерларда, Гулагда ва ҳатто саноат трестларининг махсус контингентларида қўним топишди. 30 мингдан ортиқ киши йўлда ва бевосита Ўзбекистон ССРда чарчоқ, очлик ва касалликдан ҳалок бўлди.
Депортациядан кейин Сталин режими Қрим татарларининг тарихий хотирасини ва уларнинг давлатчилигини йўқ қилишга қарор қилди. 1946 йил ёзида Қрим РСФСР ҳудудига айлантирилди ва кейинги йилларда ярим оролнинг кўп тарихий топонимияси совет номлари билан алмаштирилди. У ерда бошқа халқлар вакиллари жойлаша бошлаган.
Қрим татарлари сургун қилинган жойларда ўзлигини, тилини ва тарихий хотирасини - ўша шароитларда ўз ватанлари билан энг кучли алоқани сақлаб қолишга муваффақ бўлди. 1950-йилларда миллий ҳаракат шаклланди. Асосий миллий ғоя Қримга қайтиш ва 1944 йилда бузилган ҳуқуқларни тиклаш эди.
Деярли 50 йил ўтгач, Қрим татарлари Қримга қайтиб, ўз келажагини қуришда давом этишга муваффақ бўлишди. Мустақиллик эълон қилинганидан бери Украина барча фуқароларнинг тақдири учун тўлиқ жавобгарликни ўз зиммасига олди.
