НАТО давлатлари Мадриддаги саммитда альянснинг 2030-йилгача бўлган янги стратегик концепциясини маъқуллади. Унда Россия энг "жиддий ва тўғридан-тўғри таҳдид" деб номланди ва Хитой сиёсати альянснинг "манфаатлари, хавфсизлиги ва қадриятлари"га қарши курашаётган давлат сифатида белгилаб қўйилган. Ҳужжатда халқаро терроризм, Африка ва Яқин Шарқдаги беқарор вазият, шунингдек, иқлим ўзгариши асосий таҳдидлар сифатида тилга олинади.
Саммит арафасида НАТО Бош котиби Йенс Столтенбергнинг маълум қилишича, йиғилишда альянснинг Совуқ уруш давридан бери жамоавий тўхтатувчи ва мудофаа кучларининг энг йирик қайта тузилишига олиб келадиган қарорлар қабул қилинади. Унга кўра, Украинани узоқ муддатли қўллаб-қувватлаш ва бутун дунё бўйлаб ҳамкорлар билан ҳамкорликни чуқурлаштириш масалалари ҳам ўрганилади.
Жо Байденнинг айтишича, АҚШ Европадаги ҳарбий иштирокини оширишни режалаштирмоқда. Америка президентининг айтишича, ҳарбий контингентнинг кўпайиши минтақа хавфсизлигини мустаҳкамлаш ва "ҳудуднинг ҳар бир қаричини" ҳимоя қилиш учун зарур. Буюк Британия, Германия, Италия, Испания, Руминия, Польша ва Болтиқбўйи давлатларига қўшимча кучлар жойлаштирилади. "Путин Европани финлаштиришга умид қилган, аммо у натолаштиришга учрайди", деди АҚШ президенти.
Зеленский НАТОнинг Украинага етарлича ёрдам бермаслиги келажакда альянснинг Россия билан урушмга олиб келиши мумкинлигидан огоҳлантирди. Бу ҳақида у саммитда видеоалоқа орқали сўзлаган нутқида айтиб ўтди. Зеленский, шунингдек, НАТОнинг "очиқ эшиклар" сиёсати амалга оширилишини танқид қилди ва альянс ва Россия ўртасидаги "кулранг зона"дан халос бўлишга чақирди. "Европа ва бутун цивилизацияни ҳимоя қилишга қўшган ҳиссамиз ҳали ҳам етарли эмасми?"— деб сўради Украина президенти.
Финляндия ва Швеция НАТОга аъзо бўлади - бу Туркия бундай қарорни қўллаб-қувватлаганидан кейин аниқ бўлди. Уч мамлакат ташқи ишлар вазирлари Туркиянинг "қонуний хавфсизлик хавотирлари"га бағишланган меморандум имзолади. Аввалроқ Туркия ҳар икки давлатни курд гуруҳларини қўллаб-қувватлашда айблаб, иттифоққа киришига тўсқинлик қилган эди. Энди Туркия келишув доирасида террорчиликда гумон қилинган 33 нафар шахсни экстрадиция қилишни талаб қилмоқда. Расмий равишда Финляндия ва Швеция тегишли келишув блокнинг барча 30 аъзоси томонидан ратификация қилинганда иттифоққа қўшилади.
Украина билан уруш бошланишидан олдин Россия НАТОнинг кенгайишини истисно қилишни талаб қилди. У иттифоқнинг шарқда кенгайишига ва Украинанинг унга қўшилишига йўл қўймаслик, шунингдек, Шарқий Европага қўшимча кучлар ва қуролларни жойлаштиришни тақиқлашни талаб қилиб, хавфсизлик кафолатлари бўйича шартлар қўйди (АҚШ ва НАТО бу "таклифлар" га шундай жавоб берди). Шу билан бирга, Россия Украина билан чегарадаги қўшинлари сонини оширди. Ғарб сиёсатчилари ва оммавий ахборот воситалари Россия босқинга тайёрланаётганини даъво қилишди. Москва бунга жавобан рус қўшинлари ҳеч кимга таҳдид солмаслигини ва Украинага бостириб кирмоқчи эмаслигини айтди.
