loader
Foto

Россияда рус бўлмаган миллатлар камайиб кетмоқда

2021 йилги Бутунроссия аҳолини рўйхатга олиш маълумотларига кўра, Россияда 484 мингдан ортиқ одам ўзини мордва миллатига мансуб деб атаган. 2010 йилда уларнинг сони 744 минг киши эди.

Шу билан бирга, уларнинг 220 мингдан ортиғи янги аҳолини рўйхатга олишда мордва тилини билишини айтган бўлса, 2010 йилда бундайлар сони 392 минг киши бўлган.

2010 йилдан бери Россияда чувашлар сони 25 фоизга, удмуртлар сони эса 30 фоизга камайди. Буни Россиянинг сўнгги икки аҳолини рўйхатга олиш маълумотлари тасдиқлайди.

2021 йилги аҳолини рўйхатга олиш маълумотларига кўра Россияда  1 миллион 67 минг чуваш (2010 йилда тахминан 1 миллион 436 минг), 386 мингдан ортиқ удмуртлар (2010 йилда 552 минг эди) истиқомат қилган.

Шу билан бирга, чувашлар сони ва чуваш тилида сўзлашувчилар сони ўртасидаги фарқ чуваш тилида сўзлашувчилар фойдасига эмас, тахминан 367 минг киши эди. 2021 йилги аҳолини рўйхатга олиш маълумотларига кўра, 1 миллион 67 минг чувашларнинг фақат 700 минг нафари она тилида сўзлаша олади.

Россиядаги сўнгги икки рўйхатга олиш ўртасида марилар ҳам 22,6 фоизга камайган. 2010 йилда 547 минг киши бўлган марилар 2021 йилга келиб 424 минг кишига қисқарган. Этник гуруҳ Россия халқлари рўйхатида бурятлар (19-ўрин) ва удмуртлар (21-ўрин) ўртасида 20-ўринни эгаллайди.

Худди шу 2021 йилги аҳолини рўйхатга олиш маълумотларига кўра, мари тилида атиги 259 минг киши гаплашади. Мари тилида сўзлашувчилар сони ва ўзини мари миллатига хос деган кишилар  ўртасидаги фарқ 165 минг кишидан ошган.

Россиядаги удмуртлар ҳам салбий тенденцияни кўрсатмоқда. Удмуртларнинг ўзлари, 2021 йилги аҳолини рўйхатга олиш маълумотларига кўра, 386 мингдан ортиқ кишини ташкил этади ва удмурт тилида фақат 255 минг киши сўзлашади.

Татар фаоллари 2021 йилги аҳолини рўйхатга олиш натижаларини аҳолининг этник таркиби нуқтаи назаридан танқид қилди. Бошқирдистондаги татарлар, янги аҳолини рўйхатга олиш маълумотларига кўра, 974,5 минг киши (2010 йилда 1 миллионга яқин киши) бўлган.

Россия президенти Владимир Путиннинг федерация таркибидаги миллий республикаларнинг рус тилидан ташқари она тилларини мажбурий ўрганишга йўл қўйилмаслиги ҳақидаги сўзларидан сўнг мактаб ўқув дастуридан чиқарилди. 2018 йил ёзида Россияда Давлат Думаси она тилларини ўрганишнинг қатъий ихтиёрийлигини ўрнатди. Тегишли ўзгартиришлар «Таълим тўғрисида» федерал қонунга киритилди.

Охирги йилларда этнофаоллар, экспертлар ва халқаро ташкилотлар Москвани миллий сиёсатдаги ҳаддан ошиб кетганликда қораламоқда.

2019 йил январь ойида Европа Кенгашининг Миллий озчиликларни ҳимоя қилиш бўйича Конвенциянинг маслаҳат қўмитаси Россияни миллийлик сиёсати учун танқид қилди. Мутахассислар «рус тилининг ҳукмронлиги кучайиб бораётгани» ва «миллий озчиликлар тилларини самарали қўллаб-қувватланмаслиги» ҳақида хавотир билдиришди.

Шу фонда, 2020 йилда Россия Конституцияси рус тилини Россиянинг давлат тузувчи халқларининг тили деб белгилаб қўйди. Мутахассислар ва фаолларнинг фикрига кўра, Владимир Путин томонидан таклиф қилинган ушбу тузатиш қонунчилик ва ҳақиқатда ҳам рус тилининг, ҳам рус ўзига хослигининг устун мавқеини тасдиқлади. Бу фақат Россиянинг бошқа маҳаллий халқларини руслаштириш ва мажбурий ассимиляция қилишни кучайтириши мумкин. Бу ўзгаришлар фаоллар томонидан бир неча бор танқид қилинган.

СЎНГГИ ЯНГИЛИКЛАР