Ўз навбатида Ироқдаги шиа гуруҳлар барча хорижий ҳарбий хизматчиларни мамлакатдан тўлиқ олиб чиқишни талаб қилмоқда.
"Ироқ тупроғида ҳеч қандай хорижий жанговар бўлинмаларга эҳтиёж йўқ", - деди Ироқ Бош вазири Мустафо Каземи Вашингтонга ташрифи арафасида «AP» ахборот агентлигига берган интервьюсида. Душанба куни у АҚШ президенти Жо Байден билан учрашади, унда америкаликларни Ироқдан олиб чиқиш жадвали муҳокама қилиниши керак. Мустафо Каземийнинг сўзларига кўра, хавфсизлик кучлари ва Ироқ армияси АҚШ бошчилигидаги аксилтеррор коалициясиз мамлакатни ҳимоя қила олади, аммо ташқи кучларни олиб чиқиш жадвали Ироқ хавфсизлик кучларининг "Исломий Давлат (ИД)" террористик гуруҳига қарши курашиш имкониятларига боғлиқ бўлади. Жаноб Каземи АҚШдан Ироқ ҳарбийларини тайёрлаш ва разведка маълумотларини тўплашни давом эттиришни сўрайди.
Аксилтеррор коалиция 2014 йилдан бери Ироқда. Унинг асосий мақсади ҳам Ироқ, ҳам Сурия ҳудудида "Исломий Давлат" га қарши курашишдан иборат эди. 2017 охирида, Бағдод расман ИД устидан ғалаба козонилганини эълон қилди, ва шундан буён у бир неча марта Ироқда деярли ҳеч қандай хорижий жанговар бирликлари қолмади, деб даъво қилинган, лекин АҚШ кам сонли махсус операциялар кучлари жангчилари террорчиларга қарши курашда Ироқ ҳарбийларини қўллаб-қувватлаб, ўқитувчилар ва маслаҳатчи сифатида ҳаракатини тан олди. Шу билан бирга, Ироқда хорижий кучларнинг мавжудлиги, айниқса, АҚШ президенти Трамп маъмурияти Эронга қарши фронтни яратиш учун баҳс олиб борганидан кейин кўпроқ баҳс-мунозараларга сабаб бўлди. Хусусан, Patriot зенит-ракета тизимлари Ироққа Эрондан потенциал таҳдидга қарши туриш учун жойлаштирилди. Бироқ Бағдод Ироқни АҚШ ва Эрон ўртасидаги муносабатларни ойдинлаштириш майдонига айлантиришдан манфаатдор эмас.
Айни пайтда Ироқда 2,5 мингга яқин америкалик ҳарбий хизматчи бор, бу бир йил аввалги кўрсаткичнинг деярли ярмига тенг. Ироқдан барча ташқи кучларни олиб чиқиш ҳақидаги қарор мамлакат парламенти томонидан 2020 йилнинг январь ойида Эрон махсус кучлари "Ал-Қудс" қўмондони Қасем Сулеймани ва "Ал-Ҳашд ал-Шааби" шиа милицияси қўмондони муовини Абу Маҳдий ал-Муҳандисни Бағдодда йўқ қилиш бўйича америка операциясидан сўнг қабул қилинди. Бироқ Вашингтон ва Бағдод ўртасидаги бу мавзу бўйича муҳокама шу йилнинг апрел ойидагина стратегик масалалар бўйича АҚШ-Ироқ мулоқоти доирасида бошланди. Ўтган куни Бош вазир Каземийнинг Вашингтонга ташрифини тайёрлаётган Ироқ ташқи ишлар вазири Фуад Ҳусайн стратегик мулоқот доирасидаги музокараларнинг тўртинчи раунди сўнггиси бўлиши кераклигини айтди. АҚШга кетганидан сўнг эса Каземи офиси ташриф "стратегик мулоқот доирасида хавфсизлик бўйича ҳамкорликни ташкил этиш бўйича узоқ ва қатъий саъй-ҳаракатларнинг чўққиси" эканини таъкидлади.
Июннинг ўрталарида The Wall Street Journal газетаси хабар қилишича, АҚШ Яқин Шарқдаги ҳарбий иштирокини қисқартириш, хусусан, Ироқ, Қувайт, Иордания ва Саудия Арабистонидан 8 та Patriot батареяларини олиб чиқиш ниятида, чунки Вашингтон қуролли кучларининг асосий эътиборини Хитой ва Россия томонидан юзага келаётган муаммоларга қаратмоқчи. "Айрим ҳимоя тизимларини олиб ташлаш қарорида Байден маъмурияти Теҳрон билан ядровий музокаралар олиб бораётгани сабабли Пентагоннинг АҚШ ва Ерон ўртасида ҳарбий ҳаракатларнинг авж олиш хавфи камайгани ҳақидаги қарашлари акс этган",- деб ёзганди ўшанда нашр. Шу билан бирга, минтақада, жумладан Ироқ ва Сурияда ўн минглаб америка қўшинлари ҳамон қолаётгани ва улар ҳеч қаерга кетмаётгани қайд этилди. АҚШ Марказий қўмондонлиги (CENTCOM) раҳбари генерал Фрэнк Маккензи май ойида Россия ва Хитой Яқин Шарқда америка кучлари камайтирилиши мумкин бўлган вакуумдан фойдаланиши мумкинлигини таъкидлади. Гап қурол-яроғ бозорларидаги рақобат, биринчи навбатда, ҳаво мудофааси тизимлари ҳақида боради. Бироқ ҳозиргача Форс кўрфази араб монархиялари ҳамда Ироқнинг Россия С-300 ёки с-400 ҳаво мудофааси тизимларини сотиб олишни кўриб чиқаётган барча баёнотлари қуруқ сўз бўлиб қолди.
АҚШ қўшинларини Ироқдан олиб чиқиш параметрлари ҳам ҳозирча ноаниқ. Пайшанба куни The Wall Street Journal хабар қилганидек, Вашингтон ва Бағдод жаноб Каземининг АҚШ га ташрифига қўшма баёнот тайёрламоқда, унда шу йилнинг охирига қадар Ироқдан америка қўшинларини олиб чиқиш ҳақида айтилади. Лекин шу билан бирга, улар мамлакатда АҚШнинг ҳарбий ҳозирлиги ҳали ҳам ИДга қарши курашиш учун зарурлигини таъкидлашни ният қилмоқдалар. Нашр манбаларига кўра, баёнотдан мақсад Ироқ Бош вазирига америкалик ҳарбий хизматчилар мамлакатни тарк этишини истаган шиа гуруҳларининг сиёсий босимини юмшатишга рухсат беришдир. Ўз навбатида, The New York Times Пентагондаги манбаларга таяниб, Қўшма Штатлар Ироқдаги қўшинлари сонини фақат уларнинг ролини кўриб чиқиш орқали бир хил даражада ушлаб туриши мумкинлигини таъкидлади. Яъни ҳарбийларнинг аксарияти расман инструктор ва маслаҳатчиларга айланади.
Ушбу вариант ИД дан давом этаётган таҳдидни ҳисобга олган ҳолда Ироқ Бош вазирига мос келиши мумкин. Унинг давом етаётганининг исботи 19 июл куни Бағдодда содир этилган террорчилик ҳужуми бўлиб, натижада 30 киши ҳалок бўлган ва 50 га яқин киши жароҳатланган. Шу ҳафта охирида Ироқ Анбар ва Киркук провинцияларидаги террорчилик тармоқларини йўқ қилиш, шу жумладан, террорчилик ҳужумини тайёрлаш ва содир этишда гумонланувчиларни ҳибсга олиш ҳақида хабар берди, бироқ бу умуман вазиятни ўзгартирмайди: Бағдод ҳали ҳам ташқи кучлар ёрдамига муҳтож. Шу билан бирга, Ироқ шиа гуруҳлари жанговар бўлинмаларни инструкторлар билан алмаштиришдан қониқмаётганини айтиб ўтган. "Ҳукумат ва душман америка томонидан тайёрланаётган ёлғон музокаралар ўйини ироқликларни алдамайди", - деб ёзади «Катаиб Ҳизбуллоҳ» вакили Абу Али ал-Асқарий Твиттерда. АҚШ бу гуруҳни Ироқдаги ҳарбий иншоотларига ҳужум қилганликда айбламоқда. Жаноб Ал-Аскарийнинг сўзларига кўра, Бағдоддаги сўнгги террорчилик ҳужуми "босқинчилик кучларини ушлаб туриш учун" баҳона бўлмаслиги керак ва Ироқда хорижий мавжудотга қарши кураш "сўнгги аскар кетгунча"давом этади.
